Ιάπωνες στήνουν το πρώτο ρομποτοποιημένο αγρόκτημα στον κόσμο

Η παραγωγή στο αγρόκτημα-εργοστάσιο, όπου το σύνολο των αγροτικών εργασιών, από το πότισμα μέχρι τη συγκομιδή, θα πραγματοποιείται από ρομπότ, αναμένεται να ξεκινήσει έως τα μέσα του 2017.

Η προαναγγελία του εγχειρήματος είχε γίνει τον Αύγουστο του 2015, όταν η τεχνολογική εταιρεία με έδρα το Κυότο (Kyoto) είχε ανακοινώσει ότι οι εργασίες για την ανέγερση του εργοστασίου παραγωγής στην πόλη Κιζουγκάουα (Kizugawa) θα ξεκινήσουν την άνοιξη του 2016. H Κιζουγκάουα, νοτίως του Κυότο, είναι μια από τις ελάχιστες πόλεις της Ιαπωνίας με θετικό ρυθμό αύξησης του πληθυσμού και αποτελεί μέρος της ευρύτερης Keihanna Science City, που εκτείνεται σε τρεις νομαρχίες και οκτώ πόλεις στο κεντρικό τμήμα της χώρας.

Υποδεχόμενος την είδηση, ο διεθνής Τύπος έκανε λόγο για «επανάσταση», περιγράφοντας το εγχείρημα ως «αγροτική παραγωγή με το πάτημα ενός κουμπιού», καθώς αυτή επιμερίζεται σε έξι στάδια (σπορά, βλάστηση, ανάπτυξη, μεταφύτευση, άνθηση, συγκομιδή), όπου ο ανθρώπινος παράγοντας παρεμβαίνει μόνο για να επιβεβαιωθεί η βλάστηση των σπόρων.

Όπως μπορεί να διαβάσει κανείς στον εξειδικευμένο Τύπο, που αφιέρωσε πλήθος άρθρων για το εγχείρημα, μετά τη συγκομιδή το προϊόν θα εισάγεται στην αλυσίδα τυποποίησης της Spread, η οποία διαβεβαιώνει ότι η γεύση του μαρουλιού που καλλιεργείται σε εργοστασιακές συνθήκες θα είναι ίδια με αυτή που παράγεται εξωτερικά στον αγρό.

Το νόημα μιας επανάστασης

Προσπαθώντας να πείσει για το εγχείρημά της, η εταιρεία υποστηρίζει επιπλέον ότι τα εργοστασιακά μαρούλια θα καλλιεργούνται χωρίς φυτοφάρμακα και θα περιέχουν περισσότερη β-καροτίνη από τα αυτά που καλλιεργούνται με τον κλασικό τρόπο, καθώς στη διαδικασία της πλήρους αυτοματοποιημένης παραγωγής, το πρόγραμμα παραγωγής είναι σε θέση να ρυθμίζει με ακρίβεια το απαιτούμενο φως που παρέχεται από λαμπτήρες LED.

Η ιαπωνική εταιρεία επικαλείται την οκταετή εμπειρία της στο συγκεκριμένο τύπο παραγωγής, με τον οποίο ήδη καλλιεργούνται και διοχετεύονται εργοστασιακά μαρούλια σε 2.000 καταστήματα της ιαπωνικής αγοράς. Τα δε στελέχη της θεωρούν ότι η προσομοίωση της παραγωγής μαρουλιών σε κλειστές εγκαταστάσεις, (φωτισμό, επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα, θερμοκρασία, υγρασία), δίνει το επιθυμητό αποτέλεσμα, που εν τέλει δεν είναι άλλο παρά η μείωση του κόστους παραγωγής.

Η αυτοματοποίηση θα μειώσει τα εργατικά κόστη περίπου στο μισό και τις δαπάνες σε ενέργεια σχεδόν κατά το ένα τρίτο, διευκρίνισε ο εκπρόσωπος της Spread Κότζι Μορισάντα (Koji Morisada).

Μιλώντας στο Γαλλικό Πρακτορείο, τόνισε ότι «θα εξακολουθήσουμε να φυτεύουμε τους σπόρους με το χέρι, όμως όλα τα άλλα στη διαδικασία, περιλαμβανομένης της συγκομιδής, θα γίνονται από ρομπότ».

Η διαφορά της φετινής ανακοίνωσης από την περυσινή είναι ότι η Spread προχώρησε περαιτέρω στην αφομοίωση της αυτοματοποιημένης διαδικασίας που επρόκειτο να βρει εφαρμογή στο νέο εργοστάσιο της Κιζουγκάουα.

Όπως αναμετέδωσε το ΑΠΕ, η Spread φιλοδοξεί να παράγει 30.000 μαρούλια ημερησίως σε ειδικά ράφια συνολικής επιφάνειας 4,4 στρεμμάτων, προβλέποντας να αγγίξει το μισό εκατομμύριο εντός πενταετίας.

Η εταιρεία επαναλαμβάνει ότι η αυτοματοποιημένη, κάθετη παραγωγή θα συμβάλλει στη διατήρηση της παραγωγικότητας στον πρωτογενή τομέα της Ιαπωνίας, που αντιμετωπίζει έλλειψη εργατικού δυναμικού λόγω της γήρανσης του πληθυσμού της.

Το δε κοινό μοιάζει έτοιμο να αποδεχτεί το πάντρεμα αυτό πρωτογενούς και δευτερογενούς παραγωγής, καθώς η καταστροφή στο πυρηνικό εργοστάσιο της Φουκουσίμα το 2011 έφερε τον πανικό ανάμεσα στους Ιάπωνες καταναλωτές, που εκτός των άλλων τρέμουν στο ενδεχόμενο η διαρροή ραδιενέργειας να έχει περάσει στο έδαφος και τη φυτική παραγωγή της χώρας.

Εργοστάσιο παραγωγής μαρουλιών της ιαπωνικής εταιρείας Mirai, που από το 2011 χρησιμοποιεί λαμπτήρες της General Electric. Το εργοστάσιο παράγει 10.000 μαρούλια ημερησίως που φύονται σε επιφάνειες έκτασης 2,3 στρεμμάτων - Πηγή: GEReports

Από τα ηλεκτρονικά στην αγροτική παραγωγή

Στην Ιαπωνία υπάρχουν περίπου 140 εργοστάσια κάθετης αγροτικής παραγωγής. Μετά το 2011, τα φώτα της δημοσιότητας στράφηκαν σε αρκετά από αυτά. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Mirai (στα ιαπωνικά σημαίνει «μέλλον»). Η επιχείρηση στήθηκε το 2004, αλλά εφαρμοσε τεχνολογίες LED το 2011 με τη συνδρομή της General Electric, εγκαθιστώντας τη γραμμή παραγωγής γεωργικών προϊόντων σε ένα παλιό εργοστάσιο ημιαγωγών της Sony στην επαρχία Μιγιάγκι (Miyagi), που είχε χτυπηθεί ιδιαίτερα από το τσουνάμι. H Mirai έχει ανακοινώσει ότι ήδη δουλεύει πρότζεκτ στο Χονγκ-Κονγκ και τη ρωσική Άπω Ανατολή. Για τους ιθύνοντες της σύμπραξης, αυτή είναι «η αληθινή αγροτική εκβιομηχάνιση».

Παρόλα αυτά, οι Ιάπωνες δεν είναι οι μοναδικοί καινοτόμοι στην προσπάθεια εισαγωγής εργοστασιακής καλλιέργειας λαχανικών και άλλων βρώσιμων. Στον τομέα αυτό τα σκήπτρα κρατά η Ολλανδία, όπου η αντίστοιχη διαδικασία παραγωγής ντομάτας –προϊόντος για το οποίο επαίρεται ο αγροτικός κόσμος της χώρας- χαρακτηρίζεται ως «παράδεισος της χλωρίδας», κάτι το οποίο αποτυπώνεται και με νούμερα.

Εδώ και πολλά χρόνια, η Ολλανδία διαφημίζεται ως η δεύτερη μεγαλύτερη εξαγωγέας αγροτικών προϊόντων στον κόσμο, πίσω μόνο από τις ΗΠΑ. Τα στοιχεία δείχνουν ότι η μικρή χώρα των 17 εκατομμυρίων κατοίκων εξάγει το ένα τέταρτο των λαχανικών που προέρχονται από την Ευρώπη με κατεύθυνση τον υπόλοιπο κόσμο. Το 2014, οι ολλανδικές εξαγωγές γεωργικών προϊόντων ξεπέρασαν συνολικά σε αξία τα 80 δισ. ευρώ, με το 77% αυτών να κατευθύνονται στις αγορές της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ακόμα πιο εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι η ολλανδική βιομηχανία τροφίμων και γεωργίας εξάγει το 20% της αξίας των συνολικών εξαγωγών της χώρας και καταλαμβάνει τη δεύτερη θέση πανευρωπαϊκά στην έρευνα και ανάπτυξη (R&D).

Από μίας τέτοιας κλίμακας οικονομική δραστηριότητα δεν θα μπορούσαν να λείψουν οι εθνικοί πρωταθλητές. Στις 6 Ιουλίου 2015, η Philips άνοιξε το μεγαλύτερο εργοστάσιο κλειστής καλλιέργειας γεωργικών προϊόντων στον κόσμο. Το GrowWise City Farming Center βρήκε τη θέση του στο τεχνολογικό πάρκο (High Tech Campus) του Αϊντχόφεν (Eindhoven), όπου πάνω από 130 εταιρείες και τεχνολογικά ινστιτούτα ενός πλήθους 10.000 και πλέον επιστημόνων πατεντάρουν το μέλλον.

Αν αναρωτιέται κανείς τι σχέση μπορεί να έχει η Philips με την αγροτική παραγωγή, την απάντηση δίνει η ίδια η εταιρεία με τον κατάλογο προϊόντων της, όπου στη σχετική καινοτομία για το λεγόμενο «City Farming» φιγουράρουν οι πάνω από 7.000 «πράσινοι» λαμπτήρες LED, με τους οποίους είναι εξοπλισμένος ο τρίτος όροφος του κέντρου και οι οποίοι προορίζονται να αντικαταστήσουν τον δωρεάν ήλιο.

Ανακοινώνοντας τη συνεργασία της με τη Green Sense Farms (GSF), παραγωγό γεωργικών προϊόντων στο Σικάγο των ΗΠΑ, η Philips υποστήριζ από τον Μάιο του 2014 ότι δύναται να επιτευχθούν 20-25 συγκομιδές ετησίως και να εξοικονομηθεί ενέργεια σε ποσοστό 85%, σε σχέση με τις παραδοσιακές καλλιέργειες. Στον ιστότοπό της η ολλανδική επιχείρησε αναφέρει ότι για την παραγωγή ενός κιλού ντομάτας με αυτόν τον τρόπο απαιτούνται μόλις 5 λίτρα νερού έναντι 30 λίτρων σε ανοιχτή γη και 60 λίτρων σε παραδοσιακές καλλιέργειες της -βασικής ανταγωνίστριας των Ολλανδών στον πρωτογενή τομέα- Ισπανίας.

Το όλο πρότζεκτ έχει τεθεί υπό το μπραντ «GrowWise», με τη Philips να επικαλείται την ιστορία της από το 1938, καλώντας το κοινό να «γευτεί το νέο πράσινο», που παράγουν με σοφό τρόπο οι προς πώληση λαμπτήρες της, σε 14 σειρές κάθετης καλλιέργειας ύψους 8 περίπου μέτρων και 234 τετραγωνικά μέτρα αποστειρωμένων εγκαταστάσεων.

Μιλώντας για «βιώσιμη ανάπτυξη», η εμβληματικότερη πολυεθνική των Κάτω Χωρών επικεντρώνει τις έρευνές της σε καινοτόμες συνταγές παραγωγής ενός πλήθους γεωργικών προϊόντων –από φράουλες και βότανα έως σιτάρι και πατάτες, για

Το σύστημα βασίζεται σε τεχνολογία φωτισμού LED και πρόγραμμα της Philips από το 2008 (EnabLED Licensing Program for LED Luminaires and Retrofit Bulbs), με το οποίο η εταιρεία καλύπτει 200 ανακαλύψεις, παντεταρισμένες σε 1.300 ευρεσιτεχνίες και άλλες 250 που περιμένουν αναγνώριση, οι οποίες έχουν ήδη αγοραστεί από 500 και πλέον επιχειρήσεις ανά τον κόσμο.

Ετοιμάζοντας τους αγρότες-εργάτες του μέλλοντος

Η Philips δεν κρύβει το χρονικό όριο των φιλοδοξιών της, παραθέτοντας σε όλα τα ενημερωτικά φυλλάδιά της -όπως αυτά απευθύνονται σε υποψήφιους επενδυτές, αγοραστές και αναλυτές- μια συγκεκριμένη πρόβλεψη του ΟΗΕ:

Τα Ηνωμένα Έθνη προβλέπουν ότι ο παγκόσμιος πληθυσμός θα αυξηθεί κατά 2,5 δισεκατομμύρια έως το 2050 και το 80% του συνολικού πληθυσμού θα ζει σε πόλεις. Την ίδια στιγμή, θα καλλιεργείται το 80% της διαθέσιμης προς αυτόν το σκοπό γης. Επιπλέον, εξαιρετικά δυσμενείς καιρικές συνθήκες έχουν καταστρέψει καλλιέργειες, οδηγώντας στην άνοδο των τιμών των τροφίμων. Καθώς οι καταναλωτές ευαισθητοποιούνται περισσότερο για τον τρόπο παραγωγής του φαγητού τους, γίνεται ολοένα και πιο δύσκολο για τους αγρότες να ακολουθήσουν τους ρυθμούς της αστικής ανάπτυξης. Αυτό οδηγεί στην καινοτομία νέων τεχνολογιών αγροτικής παραγωγής, που επιτρέπει στις καλλιέργειες να αναπτύσσονται χωρίς ηλιακό φως σε κλειστό περιβάλλον πλησίον ή εντός των πόλεων.

Αναζητώντας φιλικό R&D περιβάλλον άνευ ηλίου, η Philips είχε ήδη στραφεί από το 2014 στη Χώρα του Ανατέλλοντος Ήλιου, όπου σε συνεργασία με το εγνωσμένου φήμης Osaka Perfecture University έχει θέσει υπό δοκιμή τις συνταγές φωτός made in Netherlands.

Στο πλαίσιο διείσδυσής της στην ιαπωνική αγορά, η ολλανδική εταιρεία έχει προμηθεύσει το ιαπωνικό πανεπιστήμιο με 13.000 μονάδες GreenPower LED για τις εγκαταστάpr;σεις του GreenClocks New Generation City farm, όπου οι Ιάπωνες ερευνητές εργάζονται πάνω στην παραγωγή περισσότερων από 5.000 ειδών (χαρακτηριστικά αναφέρονται τα «μαρούλια») υπό την ετικέτα «Gakuensai» -με την οποία είναι γνωστά στην Ιαπωνία τα σχολικά φεστιβάλ της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης- και τα οποία ήδη γεμίζουν τα ράφια των ιαπωνικών σουπερμάρκετ.

Όπως τονίζεται, η προμήθεια των λαμπτήρων γίνεται αποκλειστικά από την Philips και το όλο πρότζεκτ ανέρχεται στα 700 εκατ. γεν ή 6,36 εκατ. δολάρια. Η ισοτιμία αυτή προκύπτει με τιμές 2014, όπου το γεν είχε υποχωρήσει σε χαμηλό εξαετίας 110 γεν ως προς το αμερικανικό νόμισμα, αποδυναμώνοντας την αγοραστική ισχύ των Ιαπώνων καταναλωτών, που είδαν τις τιμές των τροφίμων στα ράφια των σουπερμάρκετ να αυξάνονται πέραν των προσδοκιών της κυβέρνησης του Σίντζο Άμπε (Sinjo Abe) για τόνωση της εγχώριας ζήτησης.

Σήμερα, η ισοτιμία βρίσκεται στο 1:121, με τις προβλέψεις για τα στοιχήματα του 2016 να είναι αντιφατικές, καθώς οι περισσότεροι αναλυτές βλέπουν περαιτέρω αποδυνάμωση του ιαπωνικού νομίσματος στο 1:126 και άλλοι ισχυροποίηση στο 1:115, οι οποίες εξαρτάται εν πολλοίς το κόστος εισαγωγής πρώτων υλών, σε μια οικονομία όπου η παραγωγή προϊόντων υψηλής τεχνολογίας καθιστά αναγκαία την απρόσκοπτη προμήθειά της με τις απαραίτητες πρώτες ύλες. Στην εξίσωση, όσον αφορά το θέμα της κάθετης αγροτικής παραγωγής, θα πρέπει να συνυπολογιστεί ότι οι γεωργικές επιχειρήσεις της χώρας καλλιεργούν το 13% του εδάφους («Σημείωμα: Οικονομία Ιαπωνίας - Διμερείς οικονομικές και εμπορικές σχέσεις Ελλάδας-Ιαπωνίας», Υπουργείο Εξωτερικών, Μάιος 2015).

Η Philips δεν παίζει ανενόχλητη στο παιχνίδι του ανταγωνισμού, καθώς ιαπωνικοί κολοσσοί της ηλεκτρονικής αγοράς, που επίσης ρίχνουν λεφτά στις τεχνολογίες LED -όπως η Toshiba και η Panasonic-, έχουν εισέλθει με αξιώσεις στον διατροφικό τομέα, λειτουργώντας εγκαταστάσεις παραγωγής μαρουλιών -συγκεκριμένα- που φιλοδοξούν να καλύψουν μεσομακροπρόθεσμα το σύνολο της αγροτικής παραγωγής με προϊόντα που δεν τα βλέπει ο ήλιος· αυτό που τα δημοσιεύματα διεθνώς κωδικοποιούν ως «city farming» ή «indoor agriculture».

Φωτογραφία από το γνωστό πολυκατάστημα παιχνιδιών Kiddy Land στο Χαράζουκου (Harajuku) του Τόκιο, στις 30 Απριλίου 2009, όπου ένα μικρό κορίτσι κρατά παιχνίδια της Takara Tomy σε εκδήλωση για την εξοικείωση των παιδιών με τη μαγειρική και τα αντίστοιχα εξαρτήματα και σκεύη. Σε ένα όχι και τόσο μακρινό μέλλον, κουζίνες και τρόφιμα πιθανόν να βγαίνουν από την ίδια γραμμή παραγωγής - Junko Kimura/Getty Images

Όπως τα Gakuensai της σύμπραξης Philips/Πανεπιστημίου της Οσάκα, έτσι και η Spread καταγράφει την αντίστοιχη δική της προσπάθεια διείσδυσης στις μικρές ηλικίες , παρουσιάζοντας στην ιστοσελίδα της το πρόγραμμα «Vege-iku» ή αλλιώς «διατροφική εκπαίδευση με τη χρήση λαχανικών».

Γνωρίζοντας τη δυτική συνταγή, όπου το έναυσμα για την αλλαγή παραδείγματος στις καταναλωτικές συνήθειες δίνουν οι εφηβικές και νεανικές επιλογές, η ιαπωνική εταιρεία εξηγεί ότι θα συνεχίσει «να εργάζεται για να δίνει ευκαιρίες στα παιδιά να σκέφτονται από μόνα τους για το φαγητό και την υγεία όλων των ανθρώπων του κόσμου», τονίζοντας ότι «τα εργοστάσια καλλιεργειών είναι η νέα μορφή γεωργίας», κάνοντας λόγο για τους «γεωργικούς εργάτες του μέλλοντος».

Όπως φαίνεται, μια εικόνα από το μέλλον θα θεμελιωθεί στα περίχωρα του Κυότο την προσεχή άνοιξη και, όπως γράφει ένα ποίημα χαϊκού του διάσημου Ιάπωνα δασκάλου Γιαμαγκούτσι Σoντό (Yamaguchi Sodō, 1641-1716), «Haru mohaya yama-buki shiroku chisha nigashi», «Άνοιξη – και ήδη / τα κίτρινα λουλούδια ασπρίζουν / το μαρούλι είναι πικρό».

Επί το ελληνικότερον, «καιρός φέρνει τα λάχανα, καιρός τα παραπούλια».

Άραγε, φανταζόταν κανείς ότι θα έρθει ο καιρός που το δίλημμα Philips ή Toshiba δεν θα αφορά μπαταρίες ή λάμπες αλλά τη σαλάτα του οικογενειακού τραπεζιού; Αρκεί μια τέτοια εξέλιξη να χαρακτηρίζεται σήμερα ως δυστοπία για να αντιμετωπιστεί όταν θα έχει γίνει ήδη πραγματικότητα;