Ελεγκτικό Συνέδριο ΕΕ: Εφιστά την προσοχή για σφάλματα στις δαπάνες του προϋπολογισμού

Το ΕΕΣ καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι λογαριασμοί της ΕΕ για το οικονομικό έτος 2022 απεικονίζουν εύλογα την οικονομική κατάστασή της και ότι μπορεί να θεωρηθεί ότι οι πράξεις εσόδων δεν περιέχουν σφάλμα. Ωστόσο, τα 196 δισ. ευρώ των δαπανών που πραγματοποιήθηκαν από τον προϋπολογισμό της ΕΕ χαρακτηρίζονται από σημαντική αύξηση του ποσοστού σφάλματος, που αυτή τη φορά ανέρχεται σε 4,2 % (έναντι 3 % το 2021). Το ΕΕΣ θεωρεί υψηλού κινδύνου τα δύο τρίτα (66 %) των δαπανών που έλεγξε.

Το ΕΕΣ διαπίστωσε επίσης ότι τα προβλήματα κανονικότητας και οι αδυναμίες που εντοπίστηκαν στα συστήματα δικλείδων των κρατών μελών δεν αφήνουν ανεπηρέαστα ούτε τα 46,9 δισ. ευρώ που δαπανήθηκαν στο πλαίσιο του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF).

Όπως και την προηγούμενη τριετία, το ΕΕΣ καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το σφάλμα στις δαπάνες του προϋπολογισμού το 2022 ήταν «σημαντικό» και «διάχυτο» και, για τον λόγο αυτό, διατυπώνει αρνητική γνώμη σχετικά με τις δαπάνες της ΕΕ το 2022.

To EEΣ σημειώνει ότι το εκτιμώμενο επίπεδο σφάλματος δεν υποδηλώνει το μέγεθος της απάτης, της μη αποδοτικότητας των δαπανών ή της διασπάθισης πόρων: αποτελεί εκτίμηση των ποσών που δεν χρησιμοποιήθηκαν σύμφωνα με τους ισχύοντες ενωσιακούς και εθνικούς κανόνες. Ωστόσο, στο πλαίσιο των εργασιών του, το ΕΕΣ εντόπισε επίσης 14 περιπτώσεις εικαζόμενης απάτης, τις οποίες παρέπεμψε στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF). Η τελευταία έχει ήδη κινήσει δύο σχετικές έρευνες. Έξι από τις περιπτώσεις αυτές παραπέμφθηκαν συγχρόνως και στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO), η οποία κίνησε τρεις σχετικές έρευνες.

Επιφύλαξη σχετικά με τις δαπάνες του Ταμείου Ανάκαμψης

Το 2022 ήταν το δεύτερο έτος εφαρμογής του ΜΑΑ, του βασικού εργαλείου του Ταμείου Ανάκαμψης της ΕΕ, «NextGenerationEU», αξίας 800 δισ. ευρώ, που αποσκοπεί στην άμβλυνση των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας. Στο πλαίσιο του ΜΑΑ, οι χώρες της ΕΕ λαμβάνουν χρηματοδότηση εφόσον επιτύχουν προκαθορισμένα ορόσημα και στόχοι. Το 2022, καταβλήθηκαν 13 επιχορηγήσεις, αξίας 46,9 δισ. ευρώ, προς 11 κράτη μέλη.

Το ΕΕΣ διαπίστωσε ότι 11 από τις 13 πληρωμές από τον ΜΑΑ παρουσίαζαν προβλήματα κανονικότητας, καθώς 15 από τα 281 ορόσημα και στόχοι που εξετάστηκαν είτε δεν είχαν επιτευχθεί ικανοποιητικά είτε δεν πληρούσαν τους όρους επιλεξιμότητας. Συνεπεία αυτού, έξι πληρωμές περιείχαν σημαντικό σφάλμα. Το ΕΕΣ εντόπισε επίσης περιπτώσεις αδυναμιών στον σχεδιασμό των μέτρων και των υποκείμενων ορόσημων ή στόχων, καθώς και προβλήματα με την αξιοπιστία των πληροφοριών που περιλαμβάνονταν στις διαχειριστικές δηλώσεις των κρατών μελών. Ως εκ τούτου, διατύπωσε γνώμη με επιφύλαξη σχετικά με τις δαπάνες στο πλαίσιο του ΜΑΑ.

Οι παράγοντες που επιβαρύνουν τον προϋπολογισμό της ΕΕ

Σε ό,τι αφορά το χρέος της ΕΕ, το 2022, εκτινάχθηκε στα 344,3 δισεκατομμύρια ευρώ (έναντι 236,7 δισεκατομμυρίων ευρώ το 2021), κυρίως λόγω του νέου δανεισμού 96,9 δισεκατομμυρίων ευρώ για το Ταμείο Ανάκαμψης. Μόνο το χρέος του Ταμείου Ανάκαμψης δημιουργεί κίνδυνο επιτοκίου για τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Το σχετικό κόστος του δανεισμού αυξήθηκε σημαντικά το 2022, λόγω της ανόδου των επιτοκίων.

Σχετικά με τα υψηλά ποσοστά πληθωρισμού, το ΕΕΣ τονίζει ότι τις σοβαρές επιπτώσεις στον προϋπολογισμό. Βάσει των σχετικών προβλέψεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, εκτιμάται ότι, μέχρι το 2023, ο προϋπολογισμός της ΕΕ θα μπορούσε να χάσει σχεδόν το 10 % της αγοραστικής του δύναμης.

Στο τέλος του 2022, το συνολικό άνοιγμα του προϋπολογισμού της ΕΕ σε πιθανές μελλοντικές υποχρεώσεις ανερχόταν σε 248,3 δισεκατομμύρια ευρώ (έναντι 204,9 δισεκατομμυρίων ευρώ το 2021). Η αύξηση αυτή ανάγεται εν μέρει στη χρηματοδοτική βοήθεια που παρείχε η ΕΕ στην Ουκρανία και η οποία υπερδιπλασιάστηκε το 2022 σε σχέση με το 2021 (16 δισεκατομμύρια ευρώ έναντι 7 δισεκατομμυρίων ευρώ). Το ΕΕΣ επισημαίνει ότι η έγκριση πρόσθετου ποσού 18 δισεκατομμυρίων ευρώ στο τέλος του 2022 θα αυξήσει σημαντικά το εν λόγω άνοιγμα για τους μελλοντικούς προϋπολογισμούς της ΕΕ.

Σημειώνεται ότι το 2022, οι δαπάνες του προϋπολογισμού της ΕΕ ανήλθαν συνολικά σε 196 δισεκατομμύρια ευρώ, ποσό που αντιστοιχούσε στο 2,5 % των συνολικών δημόσιων δαπανών των κρατών μελών της και στο 1,3 % του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματός τους. Εάν ληφθούν υπόψη οι δαπάνες του Ταμείου Ανάκαμψης, το 2022 οι πληρωμές της ΕΕ ανήλθαν συνολικά σε 243,3 δισεκατομμύρια ευρώ.

Κάθε χρόνο, το ΕΕΣ ελέγχει τα έσοδα και τις δαπάνες της ΕΕ, εξετάζοντας αν οι ετήσιοι λογαριασμοί είναι αξιόπιστοι και κατά πόσον οι πράξεις εσόδων και δαπανών συμμορφώνονται με τους ισχύοντες κανόνες. Το εκτιμώμενο επίπεδο σφάλματος στις εν λόγω δαπάνες αντιπαραβάλλεται με το όριο του 2 %, που έχει οριστεί ως το ποσοστό σφάλματος πάνω από το οποίο οι παράτυπες δαπάνες θεωρούνται σημαντικές. «Αρνητική» γνώμη σημαίνει ότι το ΕΕΣ εντόπισε γενικευμένα προβλήματα. Γνώμη «με επιφύλαξη» σημαίνει ότι έχουν εντοπιστεί προβλήματα που όμως δεν είναι διάχυτα.