Ολική επαναφορά στον άνθρακα: Πώς ο «πόλεμος αερίου» του Πούτιν αλλάζει τον ενεργειακό χάρτη της ΕΕ

Επιμέλεια: Χρήστος Θ. Παναγόπουλος

Η κατάσταση αυτή, όπως εκτιμούν διεθνείς αναλυτές ασκεί μια πρωτοφανή πίεση σε πολιτικό επίπεδο για τις κυβερνήσεις της Ευρώπης των 27, καθώς, αν και βρισκόμαστε εν μέσω θέρους, τα βλέμματα των Βρυξελλών είναι στραμμένα στο φετινό χειμώνα που αναμένεται εξαιρετικά δύσκολος.

Οι αποφάσεις του Πούτιν απειλούν να αφήσουν του Ευρωπαίος στο έλεος του παγετού, υπό το δεδομένο, βέβαια, ότι ο φετινός χειμώνας θα είναι κρύος.

Σε δεύτερο πλάνο, οι ενέργειες του Ρώσου προέδρου «τινάζουν στον αέρα» το πράσινο ενεργειακό πρόγραμμα της ΕΕ, καθώς αρκετές χώρες ήδη φαίνεται πως επιστρέφουν στην παραγωγή ενέργειας με άνθρακα αντί του φυσικού αερίου.

Σύμφωνα με το Politico, άλλοι τον αποκαλούν «πόλεμο αερίου του Πούτιν», ενώ άλλοι εκτιμούν πως η πολιτική της Ρωσίας δεν είναι τίποτε περισσότερο παρά ένας «ενεργειακός εκβιασμός», καθώς θα μπορούσε να βυθίσει ολόκληρη τη Γηραιά Ήπειρο σε ύφεση.

Υπολογίζεται ότι την παρούσα χρονική στιγμή, μόνο το 40% της κανονικής ποσότητας φυσικού αερίου ρέει κατά μήκος του υποθαλάσσιου αγωγού Nord Stream από τη Ρωσία προς τη Γερμανία, γεγονός που επηρεάζει τις παραδόσεις στη Γαλλία, την Ιταλία και την Αυστρία καθώς και στη Γερμανία.

Σημειώνεται πως η Gazprom έχει ήδη σταματήσει όλες τις παραδόσεις προς την Πολωνία, τη Βουλγαρία, την Ολλανδία, τη Φινλανδία και τη Δανία, αφού οι ενεργειακές εταιρείες στις χώρες αυτές αρνήθηκαν να υποκύψουν στις απαιτήσεις του Κρεμλίνου να πληρώσουν για τις παραδόσεις σε ρούβλια.

Επιστροφή στον άνθρακα: Αυστρία, Ολλανδία και Πολωνία γυρίζουν το διακόπτη

Σε απάντηση, ορισμένες χώρες σχεδιάζουν να θέσουν σε λειτουργία σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα.

«Πρέπει να αναγνωριστεί ότι ο Πούτιν μειώνει λίγο-λίγο την παροχή φυσικού αερίου στην Ευρώπη, επίσης για να ανεβάσει την τιμή, και πρέπει να απαντήσουμε με τα μέτρα μας. Πρόκειται για μια τεταμένη, σοβαρή κατάσταση», δήλωσε ο Γερμανός υπουργός Οικονομίας και Κλίματος Ρόμπερτ Χάμπεκ σε τηλεοπτική συνέντευξη αργά την Κυριακή.

Ωστόσο, οι εξελίξεις τρέχουν και ήδη τρεις χώρες επιστρέφουν στην προτεραία ενεργειακή κατάσταση.

Ενδεικτικά:

• Η Αυστρία σκοπεύει να μετατρέψει ένα κλειστό εργοστάσιο ηλεκτροπαραγωγής ώστε να καίει και πάλι άνθρακα.
• Η Πολωνία σκοπεύει να επιδοτήσει τον άνθρακα που χρησιμοποιείται για οικιακή θέρμανση.
• Η Ολλανδία αποφάσισε τη Δευτέρα να απορρίψει προηγούμενα σχέδια για τον περιορισμό της παραγωγής από τους τέσσερις σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα.

Από την πλευρά της, η Ιταλία έχει ήδη παραγγείλει δύο μονάδες επαναεριοποίησης υγροποιημένου φυσικού αερίου και συνομιλεί με χώρες όπως το Κατάρ, η Αγκόλα και η Αλγερία για την υπογραφή συμφωνιών προμήθειας φυσικού αερίου σε μια απελπισμένη προσπάθεια να εξασφαλίσει προμήθειες σε περίπτωση διακοπής της ρωσικής παροχής.

Στις Βρυξέλλες το κλίμα είναι αρκετά βαρύ τα τελευταία εικοσιτετράωρα, γεγονός που αντικατοπτρίζεται και στις δηλώσεις της προέδρου της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

«Παίρνουμε πολύ σοβαρά την κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε. Αλλά είμαστε προετοιμασμένοι. Βρισκόμαστε σε δύσκολους καιρούς και σίγουρα δεν γίνονται ευκολότεροι», είχε πει χαρακτηριστικά η ίδια σε δημοσιογράφους ένα εικοσιτετράωρο νωρίτερα.

Και στο βάθος πολιτική κρίση

Την ίδια στιγμή, η επαναφορά του άνθρακα βάζει «φωτιά» και στο πολιτικό σκηνικό αρκετών χωρών, όπως η Γερμανία.

Στο Βερολίνο, η συντηρητική αντιπολίτευση κατακεραύνωσε τον αρμόδιο υπουργό Ρόμπερτ Χάμπεκ επειδή επέτρεψε την αύξηση της χρήσης άνθρακα, ενώ απέκλεισε τη διατήρηση της λειτουργίας των τριών εναπομεινάντων πυρηνικών σταθμών της Γερμανίας μετά το τέλος του τρέχοντος έτους.

«Δεν καταλαβαίνω ότι ο πράσινος υπουργός για το κλίμα προτιμά να αφήσει περισσότερα εργοστάσια άνθρακα να λειτουργούν περισσότερο, παρά τα ουδέτερα σε άνθρακα πυρηνικά εργοστάσια», δήλωσε τη Δευτέρα στη γερμανική τηλεόραση ο Γενς Σπαν, αναπληρωτής επικεφαλής των Χριστιανοδημοκρατών στο κοινοβούλιο.

Σημειώνεται πως η πολιτική για το κλείσιμο των πυρηνικών ήταν μια πολιτική που είχε υιοθετηθεί από την πρώην ηγέτιδα του κόμματός του, Άνγκελα Μέρκελ.

Ο κίνδυνος της ύφεσης

Οι πολιτικοί ηγέτες καλούν τους πολίτες τους να εξοικονομήσουν ενέργεια και να μειώσουν τη χρήση φυσικού αερίου, ενώ οι κυβερνήσεις εργάζονται για την ενίσχυση των επιπέδων αποθήκευσης ώστε να μπορέσει η Ήπειρος να αντέξει μια χειμερινή διακοπή του ρωσικού φυσικού αερίου. Ως έσχατη λύση, εξετάζουν το ενδεχόμενο χορήγησης ποσοτήτων φυσικού αερίου.

Μια διακοπή των προμηθειών φυσικού αερίου θα οδηγούσε σχεδόν σίγουρα το μπλοκ σε ύφεση.

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προειδοποίησε ότι η ευρωζώνη θα συρρικνωθεί κατά 1,7% το επόμενο έτος εάν η Ρωσία κλείσει εντελώς την κάνουλα.

«Οι διαταραχές στον ενεργειακό εφοδιασμό και οι χαμηλές δυνατότητες άμεσης υποκατάστασης των προμηθειών φυσικού αερίου από τη Ρωσία θα απαιτούσαν πιθανότατα κάποιο μέτρο και ανακατανομή των πόρων, με αποτέλεσμα τη μείωση της παραγωγής στην ευρωζώνη, ιδίως στους ενεργοβόρους τομείς», ανέφερε η τράπεζα, προβλέποντας ότι αν συμβεί αυτό, η οικονομία του μπλοκ θα ανακάμψει το επόμενο έτος.

Τέλος, όσον αφορά την ρωσική οικονομία, η ΕΚΤ εκτίμησε πως «το σενάριο χαρακτηρίζεται από σοβαρή ύφεση με συρρίκνωση της παραγωγής παρόμοια με τη συρρίκνωση που σημειώθηκε όταν κατέρρευσε η Σοβιετική Ένωση».