Αποτελέσματα Εξωδικαστικού Συμβιβασμού: Οι οφειλέτες είναι ευχαριστημένοι;

Γράφει η Άννα Κορσάνου*

Ο μηχανισμός θεσμοθετήθηκε σαν μέρος του πτωχευτικού νόμου του 4738/2020. Στην πράξη εφαρμόστηκε από τον Ιούνιο του 2021. Από το περσινό καλοκαίρι λοιπόν χιλιάδες πολίτες με οφειλές και χρέη ενημερώθηκαν για τη δυνατότητα αυτή, την είδαν σαν λύση που πάντα περίμεναν και έσπευσαν κατά χιλιάδες να υποβάλλουν αίτηση στη σχετική πλατφόρμα.

Τα θεωρητικά δεδομένα του εξωδικαστικού ακούγονται λογικότατα και ιδεώδη θα μπορούσε να πει κάποιος. Δηλαδή καθολική ρύθμιση των οφειλών, ανάλογα με το εισόδημα του κάθε οφειλέτη, για μεγάλη διάρκεια και χωρίς απώλεια κανενός περιουσιακού στοιχείου. Η αίτηση δεν απαιτεί την υποχρεωτική διενέργεια από δικηγόρο, ή σύμβουλο, άρα ο κάθε πολίτης μόνος του θα μπορούσε να ολοκληρώσει τη διαδικασία στην ηλεκτρονική πλατφόρμα, θεωρώντας ότι είναι κάτι βατό, όπως τόσες άλλες πλατφόρμες που πλέον υπάρχουν. Για να δούμε όμως είναι έτσι τα πράγματα στην πράξη;

Άνω των 40.000 πολιτών έχουν έως τώρα εκκινήσει την αίτηση του εξωδικαστικού μηχανισμού. Από τα επίσημα στοιχεία που δίνει η ειδική γραμματεία διαχείρισης ιδιωτικού χρέους χιλιάδες αιτήσεις όμως, βρίσκονται σε στάδιο απλά της εκκίνησης.

Δηλαδή οι οφειλέτες έκαναν εισαγωγή των κωδικών taxis, δημιουργήθηκε μια αίτηση, αντλήθηκαν οι οφειλές και το θέμα έμεινε εκεί. Τώρα πολλοί οφειλέτες δεν έχουν καταλάβει τι έχει συμβεί. Νομίζουν και θεωρούν ότι έχουν «μπει» στον εξωδικαστικό μηχανισμό και ότι τα πράγματα προχωράνε μόνα τους και ότι είναι προστατευμένη η περιουσία τους, αλλά δεν είναι έτσι. Παραπονιούνται ότι έχει περάσει ένας χρόνος, χωρίς να γίνει κάτι και υποψιάζονται ότι ο σύμβουλος στον οποίο έχουν απευθυνθεί καθυστερεί με την υπόθεσή τους. Είναι διαφορετικό να συμπληρωθεί η αίτηση και διαφορετικό να υποβληθεί. Δηλαδή η αίτηση προχωρά όταν έχει υποβληθεί, όχι όταν απλά βρίσκεται σε στάδιο συμπλήρωσης στοιχείων.

Η αλήθεια είναι ότι η πλατφόρμα παρουσίασε εξαιρετικά πολλές τεχνικές πρακτικές δυσκολίες. Δυσκολίες στην μοναδικοποίηση των περιουσιακών στοιχείων, στην υποβολή των δεδομένων και των συνοφειλετών και εγγυητών και πολλά άλλα στοιχεία που τελικά δεν επέτρεπαν την υποβολή της αίτησης από το ίδιο το σύστημα. Δικηγόροι και σύμβουλοι που είχαν ασχοληθεί με τις υποθέσεις αυτές, αλλά και ο ίδιος ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών διαμαρτύρονταν για μήνες εκφράζοντας τον προβληματισμό και δυσαρέσκειά τους για την κατάσταση αυτή. Από την Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους η απάντηση ήταν τότε ότι η πλατφόρμα λειτουργεί άψογα και ότι οι οφειλέτες και οι σύμβουλοι είχαν το πρόβλημα, διότι έκαναν λανθασμένα τη διαδικασία.

Τελικά τι έγινε. Δημιουργήθηκε τηλεφωνικό κέντρο, όμως μόνο για τους συμβούλους των οφειλετών, όπου μπορεί να τηλεφωνήσει ο κάθε σύμβουλος και να τύχει ρεαλιστικά και πρακτικά καθοδήγηση για την κάθε αίτηση. Με τον τρόπο αυτό «ξεμπλόκαραν» πολλές αιτήσεις και μπόρεσαν να υποβληθούν οριστικά.

Δηλαδή πέρασαν στους πιστωτές που έπρεπε να υποβάλλουν και αυτοί στην πλατφόρμα την πρότασή τους και τις προτεινόμενες μηνιαίες δόσεις. Το Δημόσιο, δηλαδή η Εφορία και το ΚΕΑΟ υποβάλλουν πάντα προτάσεις. Δηλαδή σε κάθε περίπτωση γίνεται διμερής διαπραγμάτευση.

Με απλά λόγια όσοι οφειλέτες έχουν οφειλές στο Δημόσιο θα λάβουν μια πρόταση ρύθμισης που ρεαλιστικά είναι καλύτερη από τις υπάρχουσες ρυθμίσεις των 24 δόσεων, καθώς η ρύθμιση του εξωδικαστικού διαμορφώνεται για διάρκεια έως είκοσι έτη και έτσι μειώνεται η μηνιαία δόση. Οι τράπεζες όμως και οι εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων δεν είναι υποχρεωμένες να παρουσιάσουν μια πρόταση και απλά «βουλιάζουν» τη διαδικασία ρύθμισης. Προσοχή.

Η ρύθμιση με το Δημόσιο θα ισχύει κανονικά, αλλά με την Τράπεζα ή την εταιρεία διαχείρισης δεν θα γίνει, αν η εταιρεία δεν θέλει. Στην πράξη οι περισσότερες εταιρείες δεν προχώρησαν σε προτάσεις, ή προχώρησαν σε προτάσεις μη συμφέρουσες, μη βιώσιμες για τους οφειλέτες και έτσι αποτέλεσμα δεν βλέπουν οι οφειλέτες. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που προχωρούν και σε διαγραφή οφειλών ιδίως αν η αξία της περιουσίας είναι μικρή, ή αν δεν υπάρχει ακίνητη περιουσία.

Ο ίδιος ο υπουργός Οικονομικών εξέφρασε τον προβληματισμό του για τη στάση αυτή των εταιρειών διαχείρισης, αλλά μάλλον δεν ιδρώνει το αυτί των εταιρειών. Άλλωστε είναι ιδιωτικές εταιρείες και στο όνομα της οικονομικής ελευθερίας μπορούν να ανταποκριθούν όπως θέλουν στις αιτήσεις ρύθμισης. Είναι όμως εντελώς σωστό αυτό; Ασφαλώς δεν μπορεί το Κράτος να επιβάλλει σε μια ιδιωτική εταιρεία πως θα δουλέψει, αλλά όμως από την άλλη θα μπορούσε να ορίσει κάποιες δικλείδες ασφαλείας για τους οφειλέτες που σαφώς βρίσκονται σε μειονεκτικότερη θέση έτσι ώστε να υπάρχει μεγαλύτερη ισορροπία στη μεταξύ τους σχέση. Για παράδειγμα να υπάρχει υποχρεωτικό στάδιο προηγούμενης διαπραγμάτευσης πριν την απόρριψη της αίτησης από τις εταιρείες.

Ας δούμε τώρα παραδείγματα ρυθμίσεων από συμβάσεις αναδιάρθρωσης που ήδη έχουν εκδοθεί. Σε οφειλέτη-εντολέα μας με οφειλή στην εφορία 5.644,55 ευρώ, θα πληρώσει τελικά ο οφειλέτης 7.630,74 ευρώ με δόση 50,20 ευρώ για 13 έτη. Ο ίδιος οφειλέτης για χρέος στο ΚΕΑΟ 24.143,75 ευρώ θα πληρώσει τελικά 40.074,33 ευρώ με μηνιαίες δόσεις 184,32 ευρώ για είκοσι έτη. Η οφειλή αυξάνεται λόγω των τόκων 15.930,58 ευρώ που «τρέχουν» στη διάρκεια της εικοσαετίας. Ο οφειλέτης αυτός είναι 65 ετών. Τώρα πώς, και αν θα μπορέσει για τα επόμενα είκοσι έτη, δηλαδή έως ότου γίνει 85 ετών να ανταποκριθεί στη ρύθμιση είναι έναν άλλος προβληματισμός. Να σημειωθεί ότι αν δε τηρηθεί η καταβολή τριών δόσεων η ρύθμιση χάνεται. Μέσα σε αυτά τα είκοσι έτη θα μπορέσει να τηρήσει απαρέγκλιτα την καταβολή της δόσης;

Αυτοί είναι γενικότεροι προβληματισμοί χωρίς διάθεση προσωπικής κριτικής από την πλευρά του συντάκτη του άρθρου. Να σημειωθεί ότι για να έχουμε το αποτέλεσμα μας πήρε ένα έτος. Στο ερώτημά μου προς τον οφειλέτη αν είναι ευχαριστημένος με το αποτέλεσμα της ρύθμισης μου απάντησε ότι δεν περίμενε ότι το χρέος των 24.000 ευρώ στο ΚΕΑΟ θα γίνει 40.000 ευρώ, ότι δεν του άρεσε καθόλου αυτό. Τελικά μέσα σε διάστημα 5 ημερών αποδέχτηκε την πρόταση με «βαριά καρδιά». Αλήθεια ο οφειλέτης αυτός είχε άλλη εναλλακτική; Η απάντηση είναι ότι είχε ως εναλλακτική την υποβολή αίτησης πτώχευσης. Καθώς δεν είχε περιουσιακά στοιχεία στην περίπτωση αυτή θα είχε ολική διαγραφή των οφειλών του. Όμως τον προβλημάτισε το γεγονός ότι θα έχανε το αυτοκίνητό του ως μέρος της περιουσίας του που πρέπει να ρευστοποιηθεί.

Σε άλλη περίπτωση αποδεχθείσας ρύθμισης για οφειλή στην εφορία 21.036,52 ευρώ τελικά θα καταβάλλει ο οφειλέτης 33.513,04 ευρώ. Για οφειλή στο ΚΕΑΟ 19.460,05 ευρώ θα καταβάλλει 30.9126,34 ευρώ. Άλλη περίπτωση ρύθμισης για οφειλή στην εφορία 35.241,46 ευρώ θα πληρώσει τελικά 58.494,54 ευρώ. Για οφειλή στο ΚΕΑΟ 10.681,80 ευρώ θα πληρώσει τελικά 16.918,84 ευρώ. Άλλη περίπτωση ρύθμισης για οφειλή στην εφορία 22.394,74 ευρώ θα πληρώσει τελικά 37.171,11 ευρώ. Για οφειλή στο ΚΕΑΟ 35.434,89 ευρώ θα πληρώσει τελικά 58.815,63 ευρώ. Άλλη περίπτωση ρύθμισης για οφειλή στην εφορία 258.234,81 ευρώ μετά τον πληρωτέο τόκο θα πληρώσει τελικά 409.736,97 ευρώ, με μηνιαία δόση 1.700 ευρώ περίπου για διάστημα είκοσι ετών.

Ποια είναι η εναλλακτική λύση σε περίπτωση που δεν αποδεχτούν την πρόταση ρύθμισης οι οφειλέτες. Η υποβολή αίτησης πτώχευσης. Με την πτώχευση οι οφειλέτες πετυχαίνουν ολική διαγραφή όλων των οφειλών τους, δηλαδή όχι απλά ρύθμιση με δόσεις, αλλά απαλλαγή μετά από διάστημα ενός, ή τριών ετών. Πρέπει να γίνει γνωστό ότι αν υπάρχουν περιουσιακά στοιχεία αυτά ρευστοποιούνται ως αντίβαρο της απαλλαγής των χρεών.

Η πτώχευση γίνεται με την έκδοση δικαστικής απόφασης. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων πρόκειται για πτωχεύσεις μικρού αντικειμένου, που εκδικάζονται στα Ειρηνοδικεία και μάλιστα η διαδικασία γίνεται αμιγώς ηλεκτρονικά χωρίς φυσική παράσταση σε δικαστήριο για τον οφειλέτη και το δικηγόρο του και η έκδοση της απόφασης γίνεται, προς το παρόν τουλάχιστον, σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα.

Αποφάσεις των Ειρηνοδικείων της χώρας έχουν οδηγήσει σε διαγραφή χιλιάδων, ή εκατομμυρίων σε ευρώ χρεών για οφειλέτες. Οι πιστωτές έχουν δικαίωμα να αμυνθούν υποβάλλοντας προς το παρόν παρεμβάσεις μέσα σε διάστημα 30 ημερών από την ανάρτηση της αίτησης πτώχευσης στο ηλεκτρονικό μητρώο φερεγγυότητας, ή μετά την έκδοση της απόφασης προσφυγές κατά της απαλλαγής. Πολλές παρεμβάσεις προς το παρόν υποβάλλει το ΚΕΑΟ με τις περισσότερες να απορρίπτονται και έτσι να προχωρά κανονικά η απαλλαγή του οφειλέτη από τις οφειλές του.

Τη λύση της πτώχευσης επιλέγουν στην πλειοψηφία τους νεότεροι ηλικιακά άτομα, που κληρονόμησαν τις οφειλές από τους γονείς τους, ή που επιβαρύνθηκαν με χρέη ιδίως στο Δημόσιο λόγω προηγούμενης μη επιτυχημένης επιχειρηματικής δραστηριότητας.

Ένας άνθρωπος που έχει μπροστά του πολλά χρόνια ενεργούς επαγγελματικής, οικονομικής, οικογενειακής ζωής τον συμφέρει πολύ να απαλλαγεί από υψηλές οφειλές που τον κρατούν δέσμιο και να προχωρήσει ελεύθερος σε νέα οικονομική δραστηριοποίηση, καθώς πλέον η οικονομικές συνθήκες έχουν σαφώς βελτιωθεί σε σχέση με την κατάσταση που επικρατούσε πριν από μια δεκαετία.

* Η Άννα Κορσάνου είναι Δικηγόρος – Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια