Τι σημαίνει η αύξηση των επιτοκίων και πώς επηρεάζει νοικοκυριά και επιχειρήσεις

Ουσιαστικά, η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας είπε και επίσημα τέλος στο «δωρεάν χρήμα», αλλάζοντας την επιτοκιακή της πολιτική στη σκιά των πληθωριστικών πιέσεων που μαστίζουν όλη την Ευρώπη.

Έτσι, η πρώτη αύξηση που θα πραγματοποιηθεί στο τέλος Ιουλίου, οι δύο επόμενες που κατά πάσα πιθανότητα θα γίνουν εντός του έτους αλλά και το ενδεχόμενο συνέχισής τους εντός του 2023 αλλάζουν τα δεδομένα στον οικονομικό χάρτη της Ευρωζώνης.

Οι επιπτώσεις στα νοικοκυριά

Η κίνηση αυτή φέρνει άμεσα επιπτώσεις σε εκατομμύρια νοικοκυριά που έχουν λάβει δάνεια με κυμαινόμενο επιτόκιο, κυρίως στεγαστικά. Η προαναγγελία Λαγκαρντ έχει ήδη ωθήσει το διατραπεζικό επιτόκιο Euribor σε υψηλότερο επίπεδο (περίπου στο -0,3% έναντι -0,5% πριν κάποιους μήνες) ενώ αναμένεται να το φέρει ακόμη υψηλότερα καθώς η αγορά προεξοφλεί τις νέες αφίξεις.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στην πλειονότητα των στεγαστικών δανείων η άνοδος αυτή δεν έχει γίνει αισθητή, καθώς το κόστος χρήματος θα ανέβει μόνο όταν το Euribor περάσει σε θετικό έδαφος.

Όμως είναι πλέον ζήτημα μηνών για να συμβεί κάτι τέτοιο, ανεβάζοντας τη δόση για τους δανειολήπτες. Σε αυτή την περίπτωση, τη μεγαλύτερη επιβάρυνση θα έχουν τα νέα στεγαστικά, καθώς είναι τοκοχρεολυτικά, που σημαίνει ότι οι δανειολήπτες πληρώνουν περισσότερους τόκους στην αρχή ενώ αντίθετα στα πιο παλιά δάνεια η μηνιαία δόση αφορά κυρίως αποπληρωμή κεφαλαίου.

Αντίστοιχα, ανεπηρέαστα μένουν τα παλιά δάνεια με σταθερό επιτόκιο όμως στις νέες συμβάσεις το κόστος χρήματος έχει ανέβει κατά τουλάχιστον 0,25% ή και παραπάνω καθώς οι τράπεζες προεξοφλούν τις αυξήσεις.

Τι ισχύει για τις επιχειρήσεις

Αντίστοιχος είναι ο αντίκτυπος για τις επιχειρήσεις, είτε αυτές δανείζονται μέσω τραπεζών είτε έχουν εκδώσει ομόλογα με κυμαινόμενο επιτόκιο. Είτε μιλάμε για μεσο-μακροπρόθεσμο δανεισμό είτε για κεφάλαιο κίνησης, η αύξηση των επιτοκίων «τσιμπά» τα λειτουργικά τους κόστη, επηρεάζοντας τα επιχειρηματικά πλάνα. Έτσι, το τελευταίο διάστημα πολλές εταιρείες έχουν κάνει κινήσεις αντιστάθμισης κινδύνου, ώστε να «κλειδώσουν» έστω και κατά τι ακριβότερα επιτόκια, προκειμένου να γνωρίζουν επακριβώς τις οικονομικές επιπτώσεις.

Αντίστοιχα, αύξηση κατά 25 μονάδες βάσης αναμένεται και στο κόστος των δανείων του Ταμείου Ανάκαμψης από το Σεπτέμβριο, με το ελάχιστο κόστος δανεισμού να διαμορφώνεται στο 0,6% έναντι 0,35% σήμερα. Ταυτόχρονα, έντονους κλυδωνισμούς έχει φέρει η άνοδος του κόστους χρήματος –σε συνδυασμό με την ευρύτερη οικονομική αβεβαιότητα- και στις αγορές των ομολόγων.

Οι όποιες νέες εκδόσεις είτε έχουν «παγώσει» αναμένοντας καλύτερη συγκυρία είτε επιβαρύνονται με σαφώς υψηλότερο κόστος σε σχέση με το παρελθόν.

Τι σημαίνει για το δημόσιο χρέος

Μικρές είναι οι άμεσες συνέπειες της αύξησης των επιτοκίων για το κόστος εξυπηρέτησης του ελληνικού δημόσιου χρέους, όμως μεσο-μακροπρόθεσμα τα πράγματα δυσκολεύουν για τη χώρα μας όσο τα επιτόκια ανεβαίνουν. Αυτή τη στιγμή η Ελλάδα δεν έχει ανάγκη να βγει στις αγορές άμεσα ενώ το υπάρχον χρέος είναι «κλειδωμένο» με σταθερά κόστη εξυπηρέτησης για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Εντούτοις, όσο τα επιτόκια στην Ευρωζώνη ανεβαίνουν, τόσο πιο δύσκολες θα είναι οι μελλοντικές έξοδοι στις αγορές, ειδικά με δεδομένο το spread των ελληνικών ομολόγων έναντι των γερμανικών.

Και, ακόμη και αν δεν μιλάμε για νέες εκδόσεις, οι όποιες πιέσεις ασκηθούν στα υπάρχοντα ομόλογα στη δευτερογενή αγορά, επηρεάζουν την πιστοληπτική εικόνα της χώρας μας, ειδικά σε μια εποχή διευρυμένης αβεβαιότητας.