Σκυλακάκης: Πώς διαμορφώνονται οι τιμές του ρεύματος - Τι συμβαίνει φέτος

Σύμφωνα με την τοποθέτηση του οι τιμές του ρεύματος διαμορφώνονται από το κόστος του ρεύματος και από τη ζήτηση.

«Και αυτό, διότι υπάρχει ένα ευρωπαϊκό μοντέλο λειτουργίας - έχει και αδυναμίες- που είναι υποχρεωτικό για τα κράτη-μέλη και στηρίζεται στην ελεύθερη διαμόρφωση των τιμών στην αγορά. Δεν υπάρχει δυνατότητα να ανήκεις στην Ευρώπη και να έχεις ρυθμιζόμενες από το κράτος τιμές, ούτε κρατικό μονοπώλιο ρεύματος. Τα κράτη-μέλη μπορούν να κάνουν διάφορες παρεμβάσεις, αλλά αυτές δεν έχουν χαρακτήρα υποχρεωτικότητας, παρά μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις. Παράλληλα, οι τιμές διαμορφώνονται, καταρχάς, με γνώμονα πόσες Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) έχει ένα σύστημα. Όσες περισσότερες ΑΠΕ μπαίνουν στο σύστημα οι τιμές πέφτουν, ειδικά οι νέες ΑΠΕ, διότι οι παλαιότερες έχουν αγοραστεί σε διάφορες τιμές, κατά καιρούς, κάποιες ακριβές και κάποιες σε πιο λογικές τιμές. Σε κάθε περίπτωση, όσο μπαίνουν νέες ΑΠΕ, οι τιμές πιέζονται προς τα κάτω. Για τον πανάκριβο λιγνίτη και το ακριβό φυσικό αέριο οι τιμές διαμορφώνονται λαμβάνοντας υπόψη τις τιμές των ρύπων και του φυσικού αερίου, οι οποίες έχουν αυξηθεί και δεν εξαρτώνται από την Ελλάδα, είναι πανευρωπαϊκές.

Ενδεικτικά αναφέρεται πως η ευρωπαϊκή τιμή του φυσικού αερίου το TTF πριν την ενεργειακή κρίση, το 2019, όταν ανέλαβε η κυβέρνηση ήταν 17 ευρώ και σήμερα έχει φτάσει στα 33 ευρώ, έχει διπλασιαστεί. Αντιστοίχως, η τιμή των ρύπων το 2019 ήταν 25 ευρώ και σήμερα διαμορφώνεται σε 68 ευρώ. Έχει τριπλασιαστεί.

Επιπρόσθετα, οι τιμές εξαρτώνται από τις διακυμάνσεις του καιρού που επηρεάζουν ζήτηση και προσφορά. Σε περιόδους καύσωνα μειώνεται η απόδοση τόσο των φωτοβολταϊκών όσο και των θερμικών μονάδων, την ίδια ώρα που δεν υπάρχουν ισχυροί άνεμοι. Το ίδιο συμβαίνει όταν έχεις άνυδρο χειμώνα (χάνεις υδροηλεκτρική ενέργεια) ή άλλα φαινόμενα, όπως η αφρικανική σκόνη.

Όσον αφορά στη ζήτηση, η οποία κυμαίνεται, ημερήσια, από 4-10.000 ΜW, όταν είναι μικρή οι τιμές κινούνται πτωτικά. Όταν η ζήτηση είναι μεγάλη, αντιστοίχως, οι τιμές κινούνται ανοδικά. H ζήτηση το φθινόπωρο και την άνοιξη μπορεί να πέσει μέχρι και στα 4000 ΜW ανεβαίνει λίγο τον χειμώνα και το καλοκαίρι. Αυτή την εποχή, κινείται στα 8-9000 MW. Επιπρόσθετα, η ζήτηση επηρεάζεται και αυτή από τον καιρό. Ο ζεστός χειμώνας ισοδυναμεί με χαμηλή ζήτηση και το ζεστό καλοκαίρι με υψηλή ζήτηση.

Υπάρχει και ένας τρίτος παράγοντας οι διασυνδέσεις, που επηρεάζουν και τη ζήτηση και την προσφορά και σχετίζεται με το τί συμβαίνει στο εξωτερικό. Επιδιώκουμε να έχουμε διασυνδέσεις (και τις έχουμε βελτιώσει), για την πιο αποτελεσματική λειτουργία του συστήματος. Αυτό σημαίνει, ωστόσο, ότι μπορεί να υπάρχουν περίοδοι που φεύγει η ενέργεια στο εξωτερικό και ανεβαίνουν οι τιμές από τη ζήτηση που υπάρχει στο εξωτερικό και το αντίστροφο, περίοδοι που πέφτουν οι τιμές από την προσφορά φθηνής ενέργειας που έρχεται στο εξωτερικό.

Αυτά, αφορούν στις τιμές της χονδρικής. Σε αυτές προστίθενται οι επιβαρύνσεις που αφορούν -κατά κύριο λόγο- στο κόστος λειτουργίας των δικτύων και τις κοινωνικές υπηρεσίες που προσφέρουμε, είτε με χαμηλές χρεώσεις στους ευάλωτους είτε με πολύ μεγάλα ποσά επιδοτήσεων για την ηλεκτρική ενέργεια στην Κρήτη και στα νησιά, μέσω των ΥΚΩ. Τα ποσά αυτά, όταν θα ολοκληρωθούν οι διασυνδέσεις θα μειωθούν καθοριστικά.

Τι έχουμε κάνει και σχεδιάσει τον τελευταίο χρόνο για τις τιμές του ρεύματος;

• Μεταρρύθμιση χρωματιστών τιμολογίων: Διευκόλυνε τη διαφάνεια(για πρώτη φορά οι καταναλωτές γνωρίζουν και μπορούν να συγκρίνουν άμεσα τις τιμές μεταξύ των παρόχων) και την καλύτερη γνώση της λειτουργίας των διαφορετικών κατηγοριών τιμολογίων. Συνεπώς έχουμε συνθήκες που διευκολύνουν τον ανταγωνισμό.
• Για πρώτη φορά υπήρξε έκτακτη ενίσχυση ενεργειακά ευάλωτων, με βάση τις ανάγκες θέρμανσης για ηλεκτρική ενέργεια.
• Στοχευμένες επιδοτήσεις στους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας των δικαιούχων του Κοινωνικού Οικιακού Τιμολογίουκαι το 2024 και Κοινωνικό τιμολόγιο ηλεκτρικής ενέργειας για τις Πολύτεκνες Οικογένειες, με διευρυμένα εισοδηματικά κριτήρια ένταξης.
• Θέσπιση τιμολογίου ΓΑΙΑ: Αφορά στους κατόχους συνδέσεων αγροτικού ρεύματος. Μέσω αυτού, αποκτούν πρόσβαση σε χαμηλές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας, μακροπρόθεσμα, για χρονικό διάστημα 10 ετών. Μετά και τις τελευταίες εξελίξεις μέχρι το τέλος Ιουλίου δεν πρέπει να μείνει ούτε ένας αγρότης εκτός ΓΑΙΑ. Εξασφαλίζουν για δύο χρόνια τιμές προ κρίσης για όλο τους το ρεύμα.
• Ευνοϊκή ρύθμιση των χρεών που έχουν οι αγρότεςστους παρόχους ηλεκτρικής ενέργειας (120 δόσεις άτοκες).
• Λήψη αυστηρών μέτρων κατά των ρευματοκλοπών και των στρατηγικών κακοπληρωτώνλογαριασμών ηλεκτρικού ρεύματος. Ειδικά για τις ρευματοκλοπές έχουμε και τα πρώτα στοιχεία ότι οι ρυθμίσεις και οι έλεγχοι αποδίδουν. Σκοπός είναι να μειωθεί η επιβάρυνση του μέσου καταναλωτή ηλεκτρικού ρεύματος από τα παραπάνω φαινόμενα.
• Καθιέρωση μηνιαίας καταμέτρησης της κατανάλωσηςηλεκτρικού ρεύματος, η οποία ολοκληρώνεται.
• Τερματισμός των επιδοτήσεων σε ΑΠΕ,τις οποίες πλήρωνε ο καταναλωτής, και νέα μεθοδολογία για την εγκατάσταση σταθμών παραγωγής από αυτοπαραγωγούς και Ενεργειακές Κοινότητες (net-billing).
• Πρόγραμμα «Απόλλων»: Θα καλύψει με μονίμως χαμηλές τιμέςρεύματος όλους τους κοινωνικά ευάλωτους, την τοπική αυτοδιοίκηση και θα μειώσει το ενεργειακό κόστος του νερού ύδρευσης και άρδευσης.
• Πρωτοβουλία για τα βιομηχανικά PPAs, σε συνδυασμό με υπερδέσμευση ηλεκτρικού χώρου, ώστε να επιταχυνθεί η εισαγωγή των ΑΠΕ.
• Πραγματοποιήσαμε δύο εξαιρετικά επιτυχημένους διαγωνισμούς για την εισαγωγή μπαταριών (700 MW) και έρχονται νέα μέτρα για την επιτάχυνση της αποθήκευσης, κ.ά.

Τι έχει συμβεί από τον Ιανουάριο του 2024 μέχρι σήμερα

Τον Ιανουάριο πετύχαμε να έχουμε μέσες τιμές στα πράσινα τιμολόγια, όπου είναι και η πλειονότητα των καταναλωτών, κάτω από τον Δεκέμβριο του 2023, που είχαμε επιδοτήσεις. Οι τιμές μας τον Ιανουάριο ήταν 140 ευρώ/MWh (μεσοσταθμική τιμή Ιανουαρίου 2024).

Στη συνέχεια, λόγω της εποχικότητας και της πτώσης στις τιμές του φυσικού αερίου και σε αυτές των ρύπων η τιμή έπεσε και έφτασε μέχρι 110 ευρώ/MWh περίπου τον Μάϊο. Τον Ιούλιο, η τιμή ανέβηκε, λόγω της ανόδου στις τιμές του φυσικού αερίου και της ανόδου στις τιμές των ρύπων, επέστρεψε, επί της ουσίας, στα επίπεδα του Ιανουαρίου 2024. Μεσοσταθμικά μέχρι και τον Ιούλιο οι τιμές του επταμήνου ήταν 130 ευρώ.

Τι συνέβη από τις 11 Ιουλίου και μετά

Μας έχει «χτυπήσει» ένας συνδυασμός γεγονότων:

• καύσωνας διαρκείας στην Ελλάδα, ο οποίος ήταν αναμενόμενος μεν, αλλά πάνω από τα συνήθη επίπεδα,
• καύσωνας μη αναμενόμενης διαρκείας από την Ουκρανία μέχρι την Ελλάδα, χειρότερος από αυτόν της Ελλάδας,
• αυξημένη ζήτηση από την Ουκρανία, διότι οι Ρώσοι συνεχίζουν να καταστρέφουν την ηλεκτρική υποδομή,
• μη εκτόνωση της αυξημένης ζήτησης που έχει δημιουργηθεί, ειδικά στην Ουγγαρία προς τη Δύση. Λόγω αδύναμων διασυνδέσεων προς τη Δύση (π.χ., διασύνδεση Αυστρίας-Ουγγαρίας), μας μεταφέρονται οι τιμές της Ουγγαρίας, ενώ είμαστε περίπου 1.000 χλμ. μακριά, ενώ η Αυστρία που είναι δίπλα έχει θεαματικά χαμηλότερες τιμές γιατί έχει εξάγει όσο μπορεί να εξάγει στην Ουγγαρία και οι τιμές τους έχουν αποσυζευχθεί.

Πόσο θα διαρκέσει;

Οι τιμές των futures (εκτιμήσεις της αγοράς για μελλοντικές τιμές) για τον Αύγουστο δείχνουν αποκλιμάκωση και στην Ελλάδα και στην Ουγγαρία.

Ποιες είναι οι συνέπειες της διαμόρφωσης του ενεργειακού κόστους στην χονδρική αγορά και πόση διάρκεια θα έχουν;

Από τις 11 Ιουλίου, από εκεί που οι τιμές ήταν σε φυσιολογικά επίπεδα για την εποχή, ξαφνικά, εξαιτίας των παραπάνω φαινομένων παρατηρείται μία εκτίναξη σε τιμές της τάξεως των 180 ευρώ/MWh και τα βράδια που δεν δουλεύουν τα φωτοβολταϊκά ανεβαίνουμε στα 650 ευρώ/MWh, τα οποία είναι σαφές ότι δεν τα διαμορφώνει η εγχώρια αγορά. Για παράδειγμα, χθες, το βράδυ, είχαμε ίδιες τιμές με την Βουλγαρία και υψηλότερες τιμές σε Ουγγαρία και Ρουμανία. Αυτό σημαίνει (προκύπτει και από τις εξαγωγές), πως η ροή της ενέργειας στις κρίσιμες ώρες είναι από τον Νότο προς τον Βορρά. Και η πίεση στις τιμές είναι από τον Βορρά προς τον Νότο.

Ποιες είναι οι δυνατότητες αντίδρασης που έχει η Κυβέρνηση;

Ο μηχανισμός επιβολής πλαφόν στα έσοδα των παραγωγών ηλεκτρισμού από φθηνότερες πηγές ενέργειας έχει τελειώσει (30 Ιουνίου 2024). Η καινούρια οδηγία προβλέπει όρους για έκτακτο μηχανισμό που δεν εκπληρώνονται, παρά μόνο μετά από 3 μήνες και διαπίστωση περιφερειακής ή κεντρικής, ενεργειακής κρίσης. Η κυβέρνηση, όμως, δεν μπορεί να μένει με «δεμένα τα χέρια», διότι υπάρχει μία στρέβλωση της λειτουργίας της περιφερειακής αγοράς για την οποία δεν ευθύνεται η Ελλάδα.

Δεν μπορούμε να μένουμε αδρανείς όταν υπάρχουν κυριολεκτικά «ουρανοκατέβατα» κέρδη, ακόμα κι αν αυτά προκύπτουν από εξελίξεις που στη συγκεκριμένη περίπτωση μπορεί να μην βρίσκονται υπό τον έλεγχο των εγχώριων παραγωγών. Οι εγχώριοι παραγωγοί, παράγουν όση ενέργεια μπορούν και εξάγουν και κάποιες ποσότητες σε τιμές που διαμορφώνονται ουσιαστικά περιφερειακά και όχι σε μια συγκεκριμένη χώρα.»