Η ενεργειακή ανεξαρτησία και ο ρόλος των διασυνδέσεων

Σε πια εποχή που πλέον βιώνουμε σχεδόν καθημερινά τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης, η επιτάχυνση της πράσινης μετάβασης είναι επιβεβλημένη, προκειμένου να επιτύχουμε το συντομότερο το στόχο της κλιματικής ουδετερότητας. Και η οργανωμένη και στοχευμένη ανάπτυξη έργων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για να επιτευχθεί ο φιλόδοξος αυτός στόχος.

Εντούτοις, τα έργα ΑΠΕ από μόνα τους δεν αρκούν. Η ανάπτυξή τους -για να πετύχει το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα- πρέπει να εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλέγμα δράσεων και επενδύσεων που εξασφαλίζουν τη βιωσιμότητα αλλά και τη βέλτιστη αξιοποίησή τους. Αναπόσπαστο τμήμα του πλέγματος αυτού αποτελούν τα έργα διασύνδεσης, τόσο σε εθνικό όσο και υπερεθνικό επίπεδο.

Η ύπαρξη ενός διασυνδεδεμένου δικτύου παραγωγής και μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας -η οποία ιδανικά προκύπτει σε μεγάλο βαθμό από έργα ΑΠΕ- αποτελεί ένα κομβικό βήμα προς την εξασφάλιση της πολυπόθητης ενεργειακής ανεξαρτησίας. Ειδικά σε μια κατακερματισμένη γεωγραφικά χώρα όπως η Ελλάδα, η διασύνδεση των ενεργοβόρων νησιών με την κεντρική Ελλάδα, όπου και βρίσκεται η πλειονότητα των έργων ΑΠΕ, είναι επιβεβλημένη. Κατ’ αυτό τον τρόπο, τα ελληνικά θωρακίζονται ενεργειακά ενώ ταυτόχρονα αξιοποιείται ακόμη καλύτερα η πλεονάζουσα παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος, κυρίως από φωτοβολταϊκά πάρκα κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Ταυτόχρονα, οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις παίζουν κομβικό ρόλο στην δημιουργία συνθηκών ενεργειακής ανεξαρτησίας και σε διεθνές επίπεδο. Στην πράξη είναι οι «νέοι αγωγοί» μεταφοράς ενέργειας, με έμφαση στις ΑΠΕ, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα ασφάλεια και επιτάχυνση της πράσινης μετάβασης σε υπερεθνικό επίπεδο.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιου έργου είναι το υποθαλάσσιο καλώδιο μεταφοράς ρεύματος της Μαύρης Θάλασσας (Black Sea electric cable project), μέσω του οποίου θα διασυνδεθούν τα δίκτυα ηλεκτρικού ρεύματος του Αζερμπαϊτζάν, της Γεωργίας και της Ευρώπης.

Είναι ένα έργο υποδομής στρατηγικού χαρακτήρα με μέγεθος και δυναμική ικανή να αλλάξει τον ενεργειακό χάρτη ολόκληρης της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, συμβάλλοντας στην ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας και ανεξαρτησίας στην Ευρώπη και την περιοχή του Νοτίου Καυκάσου.

Συγκεκριμένα, το έργο προβλέπει την πόντιση ενός υποθαλάσσιου καλωδίου μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος υψηλής τάσης, το οποίο θα συνδέει τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας της Γεωργίας και της Ευρώπης. Στη φάση της ολοκλήρωσης, η οποία αναμένεται το 2029, ένα καλώδιο μήκους 1.195 χιλιομέτρων θα συνδέει τη Γεωργία με τη Ρουμανία δίνοντας τη δυνατότητα στις χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης να επωφεληθούν από τις διευρυμένες ευκαιρίες εξαγωγής προς τρίτες χώρες.

Ενδεικτικό είναι πως η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε πρόσφατα ότι το καλώδιο θα μπορούσε να μετατρέψει τη Γεωργία σε κόμβο ηλεκτρικής ενέργειας και να την ενσωματώσει στην εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ. Όπως ανέφερε Το χρηματοδοτούμενο από την ΕΕ έργο παρουσιάζεται ως μέσο περαιτέρω διαφοροποίησης του ενεργειακού εφοδιασμού ως απάντηση στον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία, αν και η υπεροχή της υδροηλεκτρικής ενέργειας στο μείγμα ηλεκτρικής ενέργειας της Γεωργίας το καθιστά επίσης ελκυστικό πλεονέκτημα στη διαδικασία της πράσινης μετάβασης.

«Το ηλεκτρικό καλώδιο της Μαύρης Θάλασσας είναι μια νέα διαδρομή μετάδοσης γεμάτη ευκαιρίες. Αυτό το έργο θα μπορούσε να αποφέρει και στη Γεωργία, μια χώρα με ευρωπαϊκό πεπρωμένο μοίρα, μεγάλα οφέλη. Θα μπορούσε να μετατρέψει τη χώρα σε κόμβο ηλεκτρικής ενέργειας και να την ενσωματώσει στην εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ. Τέλος, το ηλεκτρικό καλώδιο της Μαύρης Θάλασσας θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει στην παροχή ηλεκτρικής ενέργειας στους γείτονές μας στη Μολδαβία και στα Δυτικά Βαλκάνια, και φυσικά στην Ουκρανία – θα βοηθήσει στην έναρξη της ανοικοδόμησης του ενεργειακού συστήματος της Ουκρανίας και στην ανοικοδόμηση της χώρας» τόνισε χαρακτηριστικά η πρόεδρος της Κομισιόν.

Στην παρούσα φάση, η JSC «State Electric System of Georgia» με τον συντονισμό της ιταλικής εταιρείας συμβούλων CESI διεξάγει την τεχνικοοικονομική μελέτη του έργου. Στο πλαίσιο των προαναφερόμενων μελετών, εκπονείται τεχνικοοικονομική μελέτη από το CESI που περιλαμβάνει επίσης μελέτη των περιβαλλοντικών και κοινωνικών πτυχών του έργου.

Κομβικό ρόλο στη μελέτη αυτή έχει μια ελληνική δικηγορική εταιρεία, η Lamnidis Law, η οποία και πρόσφατα ολοκλήρωσε και παρουσίασε το νομικό και κανονιστικό σκέλος της μελέτης, καθώς και μια πλήρη νομική ανάλυση, η οποία είναι απαραίτητη για την ολοκλήρωση της συνολικής μελέτης σκοπιμότητας

Θα πρέπει να σημειωθεί πως το έργο, το οποίο χρηματοδοτείται στη φάση της μελέτης σκοπιμότητας από την Παγκόσμια Τράπεζα, έχει βαρύνουσα σημασία σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.

Καθίσταται λοιπόν σαφές πως τα έργα διασύνδεσης αποτελούν απαραίτητο συστατικό για την εξασφάλιση της ενεργειακής ανεξαρτησίας, τόσο για την Ελλάδα όσο και για την Ευρώπη. Επιτυγχάνοντας τόσο τη βέλτιστη δυνατή διαχείριση της παραγόμενης ενέργειας, ιδανικά μέσω ΑΠΕ όσο και την ενεργειακή θωράκιση της χώρας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το γεωπολιτικό της ρόλο.