Δείκτες ESG: Τι είναι και γιατί αφορούν το σύνολο των επιχειρήσεων

Όπως σημειώνει ο κ. Κακογιάννης, η Ελλάδα, όπως και πολλές άλλες χώρες, βρίσκεται σε διαδικασία ενσωμάτωσης των κριτηρίων ESG στις νομοθεσία της και κατ’ επέκταση στις επιχειρηματικές της πρακτικές.

Η ευαισθητοποίηση γύρω από τα θέματα βιωσιμότητας και κοινωνικής ευθύνης αυξάνεται. Μάλιστα, όλο και περισσότερες εταιρείες ενσωματώνουν τους δείκτες ESG στις εταιρικές τους στρατηγικές.

«Ωστόσο, η πρόοδος μπορεί να διαφέρει ανάλογα με τον τομέα και το μέγεθος της εταιρείας» τονίζει.

Εδώ αξίζει να τονιστεί το Χρηματιστήριο Αθηνών έχει αναπτύξει εδώ και αρκετά έτη έναν πρωτοποριακό αναλυτικό οδηγό ενσωμάτωσης κριτηρίων ESG από τις εισηγμένες, ενώ η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα και το Υπουργείο Ενέργειας και Περιβάλλοντος έχουν προχωρήσει σε Εθνικά Παρατηρητήρια απόδοσης ESG πρωτοπορώντας θεσμικά έναντι της υπολοίπων Ευρωπαϊκών χωρών.

«Είμαστε στην αρχή ενός ιδιαίτερα απαιτητικού οδικού χάρτη και η φάση μετάβασης αναμένεται να διαρκέσει κάποια έτη. Το πιο κρίσιμο σημείο για την επιτυχημένη και ουσιαστική ενσωμάτωση των αρχών βιωσιμότητας είναι η δέσμευση των διοικήσεων των εταιρειών προς μία ουσιαστική στροφή της κουλτούρας σε μια επιχειρηματική οικονομική ανάπτυξη και ευημερία αλλά που θα λαμβάνει πάντα υπόψη των άνθρωπο, το περιβάλλον και τη δικαιοσύνη» τονίζει χαρακτηριστικά.

Τι είναι οι Δείκτες ESG και γιατί είναι ένας όρος που ακούμε όλο και πιο συχνά;

Οι δείκτες ESG (Περιβαλλοντικοί - Environment, Κοινωνικοί – Social και Διακυβέρνησης – Governance ) αποτελούν έννοιες που χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση της βιωσιμότητας και της κοινωνικής ευθύνης των επιχειρήσεων.

Οι δείκτες «Ε» αφορούν στην επίδραση μιας εταιρείας στο φυσικό περιβάλλον, οι «S» δείκτες αναφέρονται στις σχέσεις της εταιρείας με τους εργαζομένους, τους προμηθευτές, τους πελάτες και τις τοπικές κοινότητες και συνολικά την Κοινωνία, ενώ οι δείκτες «G» αξιολογούν τη διαφάνεια, τη διακυβέρνηση και την ηθική συμπεριφορά της διοίκησης και τις πρακτικές που εφαρμόζει.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δώσει σαφώς προτεραιότητα στην υιοθέτηση των αρχών ESG τόσο από τον ιδιωτικό τομέα, όσο και από τους δημόσιους φορείς. Στόχος είναι να ενισχυθούν οι διαφανείς και υπεύθυνες επιχειρηματικές πρακτικές. Μοχλός «πίεσης» προς αυτή την κατεύθυνση είναι η εκθετικά αυξανόμενη ευαισθητοποίηση των καταναλωτών και η προτίμηση τους προς υπηρεσίες και προϊότα με ESG χαρακτήρα, αλλά και η κατεύθυνση των Ευρωπαϊκών Χρηματοδοτήσεων προς ESG friendly επενδύσεις και εταιρείες (green financing). Επιπλέον, η εστίαση στους δείκτες ESG μπορεί να βοηθήσει τις εταιρείες να αναγνωρίσουν και να διαχειριστούν κινδύνους (κλιματικούς, χρηματοοικονομικούς κ.α.) που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη απόδοσή τους, έως και τη βιωσιμότητα τους.

Ποια είναι ακριβώς η διαφορά μεταξύ βιώσιμης ανάπτυξης και κριτηρίων ESG;

Η βιώσιμη ανάπτυξη αφορά την υιοθέτηση πολιτικών και στρατηγικών που προωθούν την κοινωνική ευημερία και δικαιοσύνη, την οικονομική ανάπτυξη που θα λαμβάνει υπόψη την προστασία του περιβάλλοντος και δε θα εξαντλεί πόρους κρίσιμους για τη βιωσιμότητα των επόμενων γενεών

Τα κριτήρια ESG αφορούν στην απεικόνιση και αξιολόγηση των πιο πάνω πολιτικών και δίνουν τη δυνατότητα της μετρήσιμης προσέγγισης συγκεκριμένων ESG παραγόντων και κριτηρίων. Ενώ η βιώσιμη ανάπτυξη εστιάζει στη μακροπρόθεσμη ευημερία σε ένα ευρύ φάσμα τομέων, τα κριτήρια ESG εστιάζουν σε πιο συγκεκριμένες πρακτικές και πολιτικές εντός των επιχειρήσεων που μπορούν να μετρηθούν και να αξιολογηθούν για την επίδρασή τους στη βιωσιμότητα και την κοινωνική ευθύνη. Τα κριτήρια αυτά τόσο σε πλήθος όσο και στο είδος διαφοροποιούνται με γνώμονα το μέγεθος και την οικονομική δραστηριότητα κάθε εταιρείας.

Τα κριτήρια ESG είναι κάτι που πρέπει να υιοθετήσουν όλοι ή απευθύνεται μόνο στις πολύ μεγάλες εταιρείες;

Τα κριτήρια ESG δεν απευθύνονται αποκλειστικά στις μεγάλες εταιρείες ή τις εισηγμένες. Είναι επιτακτικής σημαντικότητας πλέον για όλες τις επιχειρήσεις, ανεξάρτητα από το μέγεθος ή τον τομέα στον οποίο λειτουργούν, να λαμβάνουν υπόψη τους περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς και διακυβερνητικούς παράγοντες στη λήψη αποφάσεων και στην επιχειρηματική τους στρατηγική. Παράλληλα θα πρέπει να δημοσιοποιούν αξιόπιστα μετρήσιμα στοιχεία όσο αφορά στην μη χρηματοοικονομική τους απόδοση (με άλλα λόγια η ESG απόδοση τους).

Σχετικά με τις μικρομεσαίες ελληνικές επιχειρήσεις, που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής επιχειρηματικότητας, η επιτυχημένη υιοθέτηση των κριτηρίων ESG μπορεί να τις βοηθήσει να αναβαθμίσουν την εταιρική τους εικόνα, να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα, να προσελκύσουν επενδύσεις και να αποκτήσουν προνομιακή πρόσβαση σε πηγές «πράσινης» χρηματοδότησης, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα και ανάπτυξη.

Υπάρχουν κίνδυνοι για τις επιχειρήσεις που επιλέξουν να μην "ασχοληθούν" με το θέμα;

Επιχειρήσεις που αποφασίζουν να μην ενσωματώσουν ικανοποιητικά ή έγκαιρα τα κριτήρια ESG στην επιχειρηματική τους στρατηγική και λειτουργία θα εκτεθούν σε πολυεπίπεδους επιχειρηματικούς κινδύνους διακινδυνεύοντας μεσοπρόθεσμα την ίδια τη βιωσιμότητα τους.

Οι κίνδυνουν αυτοί σχετίζονται με τη φήμη και την εικόνα τους, καθώς οι καταναλωτές και οι επενδυτές γίνονται όλο και πιο ενημερωμένοι και απαιτητικοί όσον αφορά την υπευθυνότητα και τη βιωσιμότητα.

Πολλές έρευνες δείχνουν ότι όλο και περισσότεροι καταναλωτές είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν περισσότερο μια υπηρεσία ή προϊόν αν είναι με πράσινο πρόσημο. Επενδυτικά funds, επιδοτήσεις από Ευρωπαϊκές και Εθνικές πηγές, δάνεια και ομόλογα με εκθετικό ρυθμό υιοθετούν ESG κριτήρια καθιστώντας το κόστος χρήματος σε μη βιώσιμες επιχειρήσεις όλο και υψηλότερο

Επίσης, οι επιχειρήσεις μπορεί να αντιμετωπίσουν νομικούς και ρυθμιστικούς κινδύνους, καθώς οι κυβερνήσεις αυξάνουν τις απαιτήσεις για περιβαλλοντική και κοινωνική αναφορά με σαφείς νομοθετικές πρωτοβουλίες.

Υπάρχουν Κανονιστικά Πλαίσια ή σημεία αναφοράς για τις επιχειρήσεις που τώρα ξεκινούν να ενσωματώνουν κριτήρια και δείκτες; Ποια είναι αυτά;

Σε Ευρωπαϊκό όσο και σε Εθνικό επίπεδο υπάρχει πλήθος Κανονιστικών Πλαισίων και Νομοθετικών Πρωτοβουλιών που κατευθύνουν τις επιχειρήσεις στην ενσωμάτωση στρατηγικών βιωσιμότητας και κριτηρίων ESG. Για τις εισηγμένες και μεγάλες εταιρείες έχουν υποχρεωτικό χαρακτήρα ενώ για τις μικρότερες έχουν το χαρακτήρα ισχυρής σύστασης (προς το παρόν).

Ενδεικτικά αναφέρονται τα πρότυπα της Global Reporting Initiative (GRI), τα οποία παρέχουν ένα πλαίσιο για την αναφορά περιβαλλοντικών, κοινωνικών και διακυβερνητικών επιδόσεων και τα πρότυπα του Sustainability Accounting Standards Board (SASB) που εστιάζουν στην αναφορά βασικών ESG παραγόντων που επηρεάζουν την οικονομική απόδοση. Kεντρικό ρόλο έρχεται να διαδραματίσει η οδηγία CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive), ενώ αναφέρεται στα ελληνικά ως "Οδηγία για την Αναφορά Εκθέσεων Εταιρικής Βιωσιμότητας".

Αυτή η οδηγία είναι μέρος των προσπαθειών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ενίσχυση της διαφάνειας σχετικά με τις επιδόσεις των επιχειρήσεων σε θέματα βιωσιμότητας, προκειμένου να ενθαρρυνθεί η μετάβαση προς μια πιο βιώσιμη οικονομία.

Η τεχνολογία ως αρωγός στην υιοθέτηση ESG πρακτικών και η ωριμότητα της Ελληνικής επιχειρηματικής αγοράς

Η τεχνολογία δύναται να παίξει ενισχυτικό ρόλο στις επιχειρήσεις προς την κατεύθυνση της υιοθέτησης και εφαρμογής των ESG πρακτικών μειώνοντας την πολυπλοκότητα και τους πόρους της διαδικασίας αυτής.

Μέσω της αξιοποίησης της τεχνολογίας, οι επιχειρήσεις μπορούν να συλλέξουν, να αναλύσουν και να διαχειριστούν μεγάλους όγκους δεδομένων σχετικά με τις ESG επιδόσεις τους. Εργαλεία όπως η τεχνητή νοημοσύνη (AI), η ανάλυση δεδομένων (big data analytics), ο ψηφιακός μετασχηματισμός μέσω της υιοθέτησης ESG λογισμικών (software platforms) επιτρέπουν στις εταιρείες να παρακολουθούν και να βελτιώνουν τις ESG επιδόσεις τους με πιο αποτελεσματικό και λιγότερο απαιτητικό τρόπο.

Αυτές οι τεχνολογίες επιτρέπουν επίσης την αυτοματοποίηση της συλλογής δεδομένων και της αναφοράς, μειώνοντας την πιθανότητα ανθρώπινων λαθών και αυξάνοντας τη διαφάνεια. Επιπλέον, οι τεχνολογικές λύσεις μπορούν να βοηθήσουν τις επιχειρήσεις να προβλέψουν και να διαχειριστούν κινδύνους σχετιζόμενους με την κλιματική αλλαγή, την κοινωνική ανισότητα και τη διακυβέρνηση, καθώς και να εντοπίσουν ευκαιρίες για καινοτομία και βελτίωση της βιωσιμότητας.

Όσον αφορά την Ελληνική επιχειρηματική αγορά, αυτή βρίσκεται σε διαδικασία αυξανόμενης ωριμότητας, όσον αφορά την υιοθέτηση τέτοιων τεχνολογιών. Παρόλο που οι μεγάλες επιχειρήσεις και οι πολυεθνικές έχουν ήδη αρχίσει να ενσωματώνουν τεχνολογίες ESG στις λειτουργίες τους, οι ΜΜΕ αρχίζουν σταδιακά να αναγνωρίζουν τη σημασία και τα οφέλη από την υιοθέτηση τέτοιων πρακτικών. Η πρόκληση για πολλές μικρότερες εταιρείες είναι η πρόσβαση σε πόρους, γνώση και τεχνολογική υποδομή που απαιτούνται για την υλοποίηση αυτών των πρακτικών.

*Η εταιρεία ResNovae - Sustainability & Investment Consultants έχει αναπτύξει την πλατφόρμα διαχείρισης ζητημάτων ESG, ESGenius!-The Sustainability OS, η οποία έχει υιοθετηθεί μεταξύ άλλων από το Χρηματιστήριο Αθηνών, την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα και από πλήθος δημόσιων οργανισμών και Δήμων.