Οι τάσεις του 2023 και οι προκλήσεις του 2024 στην ελληνική οικονομία

Σημείο αναφοράς αποτελεί η επιστροφή της Ελλάδας στην επενδυτική βαθμίδα μετά από 13 χρόνια απουσίας, και τα εύσημα που έδωσαν στην χώρα οι συμμετέχοντες στα Eurogroup και ECOFIN, νωρίτερα μέσα στον μήνα.

Αξίζει να σημειωθεί πως ο Economist κατέταξε την χώρα στην κορυφή της λίστας 35 χωρών με την καλύτερη επίδοση στην οικονομία για το έτος που φεύγει, κάνοντας λόγο για «άλλον έναν απίθανο θρίαμβο» και μόλις λίγες εβδομάδες νωρίτερα ο ΟΟΣΑ ανέφερε στην εξαμηνιαία έκθεσή του πως η ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας θα έχει θετικό πρόσημο, προβλέποντας πως θα καταγράψει 2,4% το 2023 και 2% το 2024.

Στο ίδιο κλίμα, στην πιο πρόσφατη ανάλυση της Alpha Bank σημειώνεται πως η ελληνική οικονομίαεπέδειξε ιδιαίτερη ανθεκτικότητα στις διεθνείς προκλήσεις,2023-12-30 16:40:08 καταγράφοντας έναν από τους υψηλότερους2023-12-30 16:40:08 ρυθμούς οικονομικής μεγέθυνσης (2,2%) μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το πρώτο εννεάμηνο του 2023.

Μάλιστα, σύμφωνα με το οικονομικό δελτίο της ελληνικής τράπεζας, οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης, οι εξαιρετικές επιδόσεις στον τουρισμό και η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας είναι ορισμένες από τις σημαντικότερες τάσεις που αναδύθηκαν στην ελληνική οικονομία τη χρονιά που πέρασε.

Ενώ, η επίδραση φυσικών καταστροφών στα μακροοικονομικά μεγέθη, η διαχείριση περιβαλλοντικών κινδύνων και η εμπέδωση της δημοσιονομικής σταθερότητας είναι μεταξύ των προκλήσεων που ενδέχεται να κρίνουν το επόμενο έτος.

Τάσεις και προκλήσεις

• Ισχυρότερη φάση του οικονομικού κύκλου

Οι υψηλότεροι ρυθμοί οικονομικής μεγέθυνσης, που καταγράφει η ελληνική οικονομία σε σύγκριση με την Ευρωζώνη, αναμένεται να διατηρηθούν και το 2024. Συγκεκριμένα, το ΑΕΠ της χώρας μας εκτιμάται ότι θα αυξηθεί το 2023 κατά περίπου 2,2% έναντι μόλις 0,6% στην Ευρωζώνη, ενώ για το 2024 διεθνείς και εγχώριοι οργανισμοί προβλέπουν αύξηση του ΑΕΠ στο εύρος 2%-2,9% έναντι 1,2% στην Ευρωζώνη.

• Τάση ενίσχυσης των επενδύσεων στο αναπτυξιακό μείγμα

Η συμβολή των επενδύσεων στο αναπτυξιακό μείγμα προσδοκάται ότι θα ενισχυθεί, την επόμενη τριετία, μετά από την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας για το αξιόχρεο της χώρας, τη σταδιακή αποκλιμάκωση των επιτοκίων -πιθανότατα αρχής γενομένης πριν τα μέσα του 2024- και την πρόσφατη εξασφάλιση επιπλέον πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ).

Πλέον, τα συνολικά κεφάλαια από το ΤΑΑ (επιχορηγήσεις και δάνεια) αναμένεται να ανέλθουν σε 36 δισ. ευρώ έως το 2026 και, σε συνδυασμό με τις δαπάνες του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, θα αποτελέσουν βασικούς πυλώνες στην προσπάθεια τόνωσης της επενδυτικής δραστηριότητας, κάλυψης μέρους του επενδυτικού κενού και αλλαγής του αναπτυξιακού υποδείγματος της Ελλάδας.

• Εξαιρετικές επιδόσεις του τουρισμού

Το 2023 αποτελεί, με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, έτος ορόσημο για τον ελληνικό τουρισμό ξεπερνώντας τις ιστορικά υψηλές επιδόσεις του 2019 σε όρους αφίξεων και εισπράξεων, παρά τις αμφιβολίες που υπήρχαν στην αρχή του έτους, λόγω, κυρίως, της αποδυνάμωσης των εισοδημάτων των ευρωπαϊκών νοικοκυριών εξαιτίας των πληθωριστικών πιέσεων.

Η επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, η κατανομή των τουριστικών ροών σε περισσότερες περιφέρειες, η υλοποίηση νέων έργων υποδομών και η κάλυψη των ελλείψεων ανθρώπινου δυναμικού στα ξενοδοχεία της χώρας συνιστούν ορισμένες προκλήσεις, οι οποίες δύνανται να αναβαθμίσουν περαιτέρω το τουριστικό προϊόν της χώρας, ενισχύοντας τις, ήδη, ευοίωνες προοπτικές.

• Πληθωρισμός και νομισματική πολιτική

Μία από τις σημαντικότερες προκλήσεις που αντιμετώπισαν οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, κατά τη διάρκεια του 2023, ήταν ο πληθωρισμός, ο οποίος, μετρούμενος από τον Εναρμονισμένο Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΕνΔΤΚ), κατέγραψε ηπιότερη άνοδο σε σύγκριση με το 2022, παραμένοντας, ωστόσο, σε υψηλά επίπεδα.

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), στην προσπάθεια αποκλιμάκωσής του, διατήρησε την περιοριστική νομισματική πολιτική που είχε ξεκινήσει το 2022, προβαίνοντας σε διαδοχικές αυξήσεις επιτοκίων. Εντούτοις, στις δύο τελευταίες συνεδριάσεις, η ΕΚΤ διατήρησε αμετάβλητα τα επιτόκια, θεωρώντας ότι τα εν λόγω επίπεδα δύνανται να οδηγήσουν σε αποκλιμάκωση του πληθωρισμού.

Έχουν μάλιστα διαμορφωθεί οι συνθήκες για μία σταδιακή μείωση των επιτοκίων, εντός του 2024, υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα προκύψουν πρόσθετες διαταραχές στον ενεργειακό τομέα, με αποτέλεσμα να θεωρηθεί ως μόνιμη η υποχώρηση των πληθωριστικών προσδοκιών.

• Εμπέδωση δημοσιονομικής σταθερότητας και ανάκτηση επενδυτικής βαθμίδας

Μετά από την επιστροφή σε δημοσιονομική ισορροπία το 2022, με την επίτευξη έστω και οριακού πρωτογενούς πλεονάσματος και τη σημαντική αποκλιμάκωση του λόγου χρέους προς ΑΕΠ, το 2023 αναμένεται να επισφραγιστεί από την περαιτέρω βελτίωση των δημόσιων οικονομικών.

Σύμφωνα με τον Προϋπολογισμό για το 2024, το πρωτογενές πλεόνασμα της Γενικής Κυβέρνησης εκτιμάται σε 1,1% του ΑΕΠ ή 2,6 δισ. ευρώ, το 2023. Σημειώνεται ότι, από το νέο έτος, απενεργοποιείται η γενική ρήτρα διαφυγής του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, γεγονός που υποχρεώνει τα ευρωπαϊκά κράτη σε δημοσιονομική πειθαρχία.

• Επίδραση φυσικών καταστροφών στα μακροοικονομικά μεγέθη και διαχείριση περιβαλλοντικών κινδύνων

Από τις πλέον δυσμενείς εξελίξεις το 2023 ήταν οι καταστροφικές πυρκαγιές και τα ακραία καιρικά φαινόμενα που έπληξαν το φετινό καλοκαίρι διάφορες περιοχές της χώρας.

Οι καταστροφές στις υποδομές, την αγροτική και κτηνοτροφική παραγωγή, καθώς και το γεγονός ότι οι αγροτικές εκτάσεις δεν δύνανται να επανέλθουν άμεσα στην προτέρα κατάσταση. Η μείωση του κεφαλαίου που χρησιμοποιείται στην παραγωγική διαδικασία, όπως τα κτίρια, τα μηχανήματα και η γη αποτελεί, μακροπρόθεσμα, τη σημαντικότερη πρόκληση, καθώς επηρεάζει δυσμενώς τις παραγωγικές δυνατότητες της οικονομίας και, κατά συνέπεια, το δυνητικό προϊόν.

Η ενίσχυση των υποδομών της χώρας, της πολιτικής προστασίας και της πρόληψης αποτελούν σημαντικές προκλήσεις, καθώς θα συμβάλλουν στον περιορισμό των αρνητικών επιδράσεων στην ελληνική οικονομία από τις φυσικές καταστροφές.