Νέα δεδομένα στα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης - Τι προβλέπει το νέο νομοσχέδιο

Στόχος είναι η προώθηση του θεσμού της προαιρετικής συμπληρωματικής σύνταξης ή/και εφάπαξ και η δημιουργία κεφαλαίων συνταξιοδοτικής αποταμίευσης στα πρότυπα των υπόλοιπων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ) είναι νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου, που ιδρύονται από εργοδότες σε συμφωνία με τους εργαζομένους τους ή από επαγγελματικές οργανώσεις. Παρέχουν σε προαιρετική βάση συμπληρωματικές συνταξιοδοτικές παροχές - μηνιαία σύνταξη ή εφάπαξ - πέραν και πλέον των παρεχομένων από την υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση.

Αξίζει να σημειωθεί πως ο θεσμός της προαιρετικής ασφάλισης ισχύει στη χώρα μας από το 2002. Στην Ευρώπη, ο θεσμός της επαγγελματικής ασφάλισης είναι πολύ ανεπτυγμένος, με την αξία των περιουσιακών στοιχείων που διαχειρίζονται τα Ταμεία να ξεπερνά τα 3 τρισ. ευρώ.

Μάλιστα, τα Ταμεία αυτά παρέχουν συμπληρωματικό εισόδημα στους συνταξιούχους πολλών ευρωπαϊκών χωρών, οι οποίοι συμμετέχουν μαζικά στα επαγγελματικά συνταξιοδοτικά συστήματα, κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής ζωής τους.

Αντιθέτως, η χώρα μας βρίσκεται σε μία από τις χαμηλότερες θέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με περίπου 50.000 ασφαλισμένους και 300 εκατ. ευρώ κεφάλαια διαχείρισης, ενώ, σήμερα, 20 χρόνια, μετά την εισαγωγή του θεσμού, λειτουργούν 28 Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης, που έχουν συσταθεί κατά κύριο λόγο από εργοδότες-μεγάλες επιχειρήσεις.

Στο ασφαλιστικό νομοσχέδιο επιχειρείται μία συνολική μεταρρύθμιση στο κανονιστικό πλαίσιο που διέπει την επαγγελματική ασφάλιση (ν. 3029/2002 και ν. 4680/2020), με στόχο τη μαζικότερη συμμετοχή ασφαλισμένων για την παροχή συμπληρωματικής σύνταξης ή εφάπαξ κατά την έξοδό τους από την αγορά εργασίας.

Οι νέες ρυθμίσεις έχουν ως στόχους:

1. την απλοποίηση των διαδικασιών σύστασης των ΤΕΑ,

2. την καθιέρωση ενός πρότυπου καταστατικού,

3. τη διευκόλυνση ίδρυσης ΤΕΑ από περισσότερους εργοδότες (πολυεργοδοτικά ΤΕΑ), χωρίς να απαιτείται κλαδική/επαγγελματική συνάφεια μεταξύ τους,

4. τη θέσπιση κανόνων χρηστής διακυβέρνησης για την επίτευξη καλύτερων παροχών και την αύξηση της εμπιστοσύνης των ασφαλισμένων προς τα ΤΕΑ,

5. την αναβάθμιση της εποπτείας των ΤΕΑ, η οποία, από 1/1/2025, ανατίθεται στην Τράπεζα της Ελλάδος, προκειμένου να διασφαλιστεί η οργανωτική και επιχειρηματική επάρκεια των ΤΕΑ, να αυξηθεί η εμπιστοσύνη των ασφαλισμένων στον θεσμό και να συγκεντρωθεί η εποπτεία σε μία ενιαία αρχή κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα (σήμερα, ισχύει τριμερές σύστημα εποπτείας: υπουργείο Εργασίας, Εθνική Αναλογιστική Αρχή, Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς),

6. την ομοιόμορφη φορολογική αντιμετώπιση των προϊόντων της προαιρετικής συνταξιοδοτικής αποταμίευσης (ΤΕΑ και ομαδικά ασφαλιστήρια),

7. τη δυνατότητα μεταφοράς της αποταμίευσης μεταξύ διαφορετικών ΤΕΑ, ακολουθώντας τις επιλογές του ασφαλισμένου και τυχόν μεταβολές κατά τη διάρκεια του εργασιακού βίου,

8. τη σταδιακή μετατροπή των αλληλοβοηθητικών ταμείων σε ΤΕΑ και τον εξορθολογισμό του κανονιστικού πλαισίου τους.

Σημαντικές ερωτήσεις και απαντήσεις για τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης

1. Τι εισφορές θα πληρώνω;

Η συμμετοχή σε ΤΕΑ είναι εθελοντική. Το κάθε ΤΕΑ ορίζει στο καταστατικό του το εύρος εισφορών που δύναται να καταβάλει ο εργαζόμενος ή/και ο εργοδότης -εφόσον υπάρχει διπλή χρηματοδότηση. Οι καταβληθείσες εισφορές πιστώνονται στον ατομικό λογαριασμό του ασφαλισμένου τον οποίον θα μπορεί να παρακολουθεί μέσω ηλεκτρονικής εφαρμογής, όπως παρακολουθεί κατ’ αντιστοιχία σήμερα τον τραπεζικό του λογαριασμό.

2. Πώς φορολογούμαι για τις εισφορές που πληρώνω σε Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης;

Οι εισφορές που καταβάλλονται σε Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης εξαιρούνται από τη φορολογία εισοδήματος μέχρι του ποσού του 20% τωναποδοχών του εργαζομένου ή εναλλακτικά του ποσού των 15.000 ευρώ, αναπροσαρμοζόμενο κατ’ έτος βάσει του πληθωρισμού, όποιο από τα δύο ποσά είναι μικρότερο.

3. Τι παροχές θα λάβω;

Οι παροχές που λαμβάνει κάθε ασφαλισμένος υπολογίζονται στη βάση του σωρευμένου ποσού εισφορών και αποδόσεων των επενδύσεών τους,αφαιρούμενων τυχόν δαπανών διαχείρισης, και μπορεί να λάβει τη μορφή εφάπαξ παροχής ή σύνταξης. Όσο μεγαλύτερο το ποσό που έχει αποταμιευθεί στονατομικό λογαριασμό του ασφαλισμένου και όσο υψηλότερη η απόδοση των επενδύσεών του, τόσο μεγαλύτερη παροχή θα λάβει.

4. Πώς φορολογούνται οι παροχές των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης;

Με την προτεινόμενη ρύθμιση προβλέπεται κλιμακωτή φορολόγηση των παροχών των ΤΕΑ, ανάλογα με τα χρόνια ασφάλισης κάθε ασφαλισμένου. Όσοπερισσότερος χρόνος έχει διανυθεί σε ΤΕΑ ή Ομαδικό Ασφαλιστικό Συμβόλαιο, τόσο μικρότερος είναι ο συντελεστής φορολόγησης, ώστε να ενισχύεται ημακροπρόθεσμη αποταμίευση. Επιπλέον, παρέχονται επιπρόσθετα φορολογικά κίνητρα για την καταβολή σύνταξης μέσω της οποίας διασφαλίζεταισυμπληρωματικό εισόδημα καθ’ όλη τη διάρκεια του συνταξιοδοτικού βίου.

• Για 0-5 έτη ασφάλισης προβλέπεται 20% φορολόγηση για τα εφάπαξ και 10% για τη σύνταξη

• Για 6-15 έτη ασφάλισης προβλέπεται 15% φορολόγηση για τα εφάπαξ και 7,5% για τη σύνταξη

• Για 16-25 έτη ασφάλισης προβλέπεται 10% φορολόγηση για τα εφάπαξ και 5 % για τη σύνταξη

• Για 26 έτη ασφάλισης και άνω προβλέπεται 5% φορολόγηση για τα εφάπαξ και 2,5% για τη σύνταξη

5. Σε ποια ηλικία μπορώ να λάβω την παροχή από το ΤΕΑ;

Προϋπόθεση λήψης της παροχής από το ΤΕΑ είναι είτε η συνταξιοδότηση από τον κύριο φορέα ασφάλισης, είτε η συμπλήρωση του 67ου έτους, ανεξαρτήτως ετώνασφάλισης, είτε η συμπλήρωση του 55ου έτους, με 20 χρόνια ασφάλισης. Εάν ο ασφαλισμένος πληροί κάποια από τις δύο τελευταίες προϋποθέσεις, είναι δηλαδή 67 ετών ή 55 ετών με 20 χρόνια ασφάλισης, και εξακολουθεί να εργάζεται, μπορεί να λάβει μέχρι το 50% του ποσού που έχει σωρευθεί στον ατομικό του λογαριασμό, αφήνοντας το υπόλοιπο για να συνεχίσει να επενδύεται.

6. Μπορώ να «σπάσω» τον ατομικό μου λογαριασμό πρόωρα;

Με την προτεινόμενη ρύθμιση προβλέπεται η δυνατότητα του ασφαλισμένου να λάβει και πρόωρα την παροχή ή μέρος αυτής, με αυξημένο (κατά 50%) φορολογικό συντελεστή εφόσον έχει τουλάχιστον 15 έτη ασφάλισης στο ΤΕΑ. Με την ρύθμιση αυτή, διευκολύνονται οι ασφαλισμένοι να χρησιμοποιήσουν το ποσό που έχουν αποταμιεύσει, για την αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών στη ζωή τους.

7. Προβλέπονται μεταβατικές διατάξεις για τους ήδη ασφαλισμένους σε ΤΕΑ;

Για τους ήδη ασφαλισμένους σε ΤΕΑ, προβλέπονται μεταβατικές ρυθμίσεις, σύμφωνα με τις οποίες για τα σωρευμένα ποσά στους ατομικούς λογαριασμούς μέχρι την ψήφιση του νόμου εφαρμόζονται οι προϊσχύουσες φορολογικές διατάξεις και οι υφιστάμενες καταστατικές διατάξεις των ταμείων όσον αφορά στα ηλικιακά όρια.

8. Πως εποπτεύονται τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης;

Από 1/1/2025 τα ΤΕΑ θα εποπτεύονται από την Τράπεζα της Ελλάδας τόσο σε ό,τι αφορά την τήρηση της νομοθεσίας, όσο και ως προς τη βιωσιμότητά τους και την επενδυτική τους στρατηγική. Η εποπτεία ακολουθεί την Οδηγία IORP II της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που έχει ως στόχο τη χρηστή διακυβέρνηση, τη διαφάνεια και την εξασφάλιση των συμφερόντων του ασφαλισμένου.