Άννα Μισέλ Ασημακοπούλου: Οι Κρίσιμες Πρώτες Ύλες είναι το «καύσιμο» του 21ου αιώνα

Με αφορμή αυτό το γεγονός το CNN Greece μίλησε με την ευρωβουλευτή της Νέας Δημοκρατίας, Άννα Μισέλ Ασημακοπούλου, η οποία ως Αντιπρόεδρος της Επιτροπής του Διεθνούς Εμπορίου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ασχολείται μεταξύ άλλων, με τις κρίσιμες πρώτες ύλες.

Πρόκειται για μέταλλα που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή ημιαγωγών (μικροτσίπ), φωτοβολταϊκών ή ανεμογεννητριών ή μπαταριών κ.α. Ύλες που είναι απαραίτητες για την ψηφιακή και πράσινη μετάβαση.

Ποια είναι η κατάσταση που επικρατεί αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη και στην Ελλάδα; Υπάρχει η απαραίτητη διαθεσιμότητα;

Η πράσινη και ψηφιακή μετάβαση αποτελεί βασικό στόχο της κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη. Παράλληλα, όντως αυξάνει σημαντικά την ανάγκη για Κρίσιμες Πρώτες Ύλες, όχι μόνο εδώ στην Ελλάδα και την Ευρώπη, αλλά και σε όλο τον κόσμο. Σήμερα, μιλάμε για πενταπλάσια και εξαπλάσια αύξηση των αναγκών μας για ένα πλήθος υλικών, που μας είναι απαραίτητα, τόσο για να ανταποκριθούμε στην εποχή της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης όσο και για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής.

Αν επικεντρωθούμε, για παράδειγμα, στον τομέα των ηλεκτρονικών μπαταριών, ο οποίος είναι ζωτικής σημασίας για τη λειτουργία των ηλεκτρικών αυτοκινήτων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει ότι μέχρι το 2030 θα χρειαζόμαστε 18 φορές περισσότερο λίθιο, από ό,τι σήμερα και 60 φορές περισσότερο μέχρι το 2050. Και αυτό είναι μόνο για τις ηλεκτρονικές μπαταρίες. Συνεπώς, είναι φανερό πως η ζήτηση είναι τεράστια, ενώ αναμένεται να αυξηθεί ραγδαία τα επόμενα χρόνια.

Στην Επιτροπή Διεθνούς Εμπορίου έχω τονίσει επανειλημμένα πως δεν είμαστε οι μόνοι που χρειάζονται πρόσβαση σε Κρίσιμες Πρώτες Ύλες, αλλά βρισκόμαστε σε ανταγωνισμό με τον υπόλοιπο κόσμο. Είναι σαφές, λοιπόν, πως δεν πρόκειται για μια πρόκληση που αφορά μόνο στην Ελλάδα ή την Ευρώπη. Αντιθέτως, είναι μια πρόκληση για ολόκληρο τον κόσμο. Βρισκόμαστε ουσιαστικά σε έναν αγώνα δρόμου.

Ποια είναι ορισμένα από τα βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη και η Ελλάδα, όσον αφορά στις κρίσιμες πρώτες ύλες;

Εκείνο που θα εντόπιζα, ως ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα, είναι η ευαισθητοποίηση του κοινού ή μάλλον η έλλειψη ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού, για να είμαι πιο ακριβής. Η ανάγκη για Κρίσιμες Πρώτες Ύλες, τα γεωπολιτικά ζητήματα που ανακύπτουν σχετικά με την εμπορία ή την εξόρυξή τους, αλλά και η σημασία τους για τον πράσινο και ψηφιακό μετασχηματισμό και την υλοποίηση του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα, είναι όλα θέματα γνωστά και κατανοητά τόσο σε τεχνοκράτες, στον κόσμο της βιομηχανίας, όσο και σε έναν αυξανόμενο αριθμό συναδέλφων πολιτικών, εδώ και αρκετό καιρό. Το μείζον πρόβλημα είναι ότι δεν έχουν γίνει ευρύτερα γνωστά.

Επομένως, είναι ζωτικής σημασίας να διασφαλίσουμε ότι το ευρύ κοινό θα αναγνωρίσει πως πρόκειται για ένα υπαρκτό ζήτημα, ενημερώνοντάς το για την έκταση του προβλήματος και το πόσο θα επηρεάσει όλους μας, αν δεν λάβουμε δράση για την αντιμετώπισή του. Φυσικά, αυτό στη συνέχεια θα τροφοδοτήσει ευρύτερες συζητήσεις, αναφορικά με το πώς αισθανόμαστε για την αναγκαιότητα έργων εξόρυξης ή την ύπαρξη εργοστασίων επεξεργασίας πρώτων υλών στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Ορισμένοι είναι ευτυχείς που αυτά τα υλικά βρίσκονται στην Κίνα και οι δραστηριότητες εξόρυξης δεν πραγματοποιούνται στις χώρες τους, αλλά, αν αρχίσουμε να μιλάμε για τους κινδύνους που ενέχει αυτό, η συζήτηση θα λάβει άλλες διαστάσεις.

Από ποιες χώρες «εξαρτάται» η Ευρώπη όσον αφορά στην προμήθεια των κρίσιμων πρώτων υλών; Υπάρχουν τέτοιες πηγές εντός της Ευρώπης;

Η Ευρωπαϊκή Ένωση διαθέτει κατάλογο Κρίσιμων Πρώτων Υλών και επί του παρόντος, εντοπίζουμε 30 τέτοιες πρώτες ύλες και μάλιστα, για πολλές από αυτές, εξαρτόμαστε από μεμονωμένες πηγές. Η Κίνα κυριαρχεί στον εν λόγω κατάλογο, αλλά βλέπουμε χώρες, όπως η Ρωσία και η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, να κατέχουν σημαντική θέση στη λίστα αυτή.

Ωστόσο, υπάρχουν πηγές, για πολλά από αυτά τα υλικά, σε ευρωπαϊκές χώρες, με τις οποίες μοιραζόμαστε τον ίδιο τρόπο σκέψης, όπως η Φινλανδία, η Γαλλία, η Ισπανία και η Νορβηγία, την οποία και επισκέφθηκα γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο. Και είναι επόμενο να επιδιώκουμε αυτές τις ευκαιρίες. Άλλωστε, ένα σημαντικό μάθημα που λάβαμε από την πανδημία είναι πως οι εξαρτήσεις μπορούν να μας κάνουν ευάλωτους. Για τον λόγο αυτόν, αγωνιζόμαστε να διασφαλίσουμε, στο μέτρο του δυνατού, κάλυψη για τα βασικά αυτά υλικά.

Σε αυτό το πλαίσιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα παρουσιάσει την Πράξη για τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες, στις 8 Μαρτίου, ευελπιστώντας να επιτύχει ακριβώς αυτό. Επιπλέον, θα επικεντρωθεί σε εκείνο που αποκαλεί «στρατηγικές πρώτες ύλες», περιλαμβάνοντας υλικά όπως ο χαλκός, το νικέλιο και το αλουμίνιο. Και εδώ η Ελλάδα διαδραματίζει σημαντικό ρόλο.

-Τι θα σήμαινε για το «στοίχημα» της ψηφιακής και πράσινης μετάβασης της Ελλάδας ένα ενδεχόμενο «μπλόκο» στις εφοδιαστικές αλυσίδες; Πώς θα μας επηρέαζε;

Από τα κινητά τηλέφωνα, μέχρι τα πλυντήρια πιάτων και τα σύγχρονα αυτοκίνητα, όλα πλέον εξαρτώνται από τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες. Και η πραγματικότητα είναι πως αν δεν έχουμε πρόσβαση σε αυτά τα υλικά, η καθημερινή μας ζωή και τα θεμέλια της οικονομίας μας θα βρίσκονται σε πλήρη ομηρία. Αυτό συμβαίνει διότι, σε μια εποχή μεγαλύτερης πολιτικής ισχύος και εργαλειοποίησης του εμπορίου, πρέπει να είμαστε σε επαγρύπνηση.

Για να είμαι ξεκάθαρη, αυτό δεν είναι επιχείρημα κατά της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης, όπως θέλουν να υποστηρίζουν ορισμένοι. Σήμερα, όταν όλοι βιώνουμε τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και βλέπουμε τα άλματα της τεχνολογίας, είναι σαφές πως ο μετασχηματισμός αυτός δεν είναι προαιρετικός.

Αντίθετα, σημαίνει ότι πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερο βάρος στην εξασφάλιση των προμηθειών που μας είναι απαραίτητες για την υλοποίηση του σχεδίου «Ελλάδα 2.0». Τα υλικά αυτά αποτελούν το «πετρέλαιο» και το «φυσικό αέριο» του 21ου αιώνα. Συνεπώς, πρέπει να επικεντρωθούμε στην ασφάλεια των Κρίσιμων Πρώτων Υλών, όπως έχουμε επικεντρωθεί και στην ενεργειακή μας ασφάλεια.

*Η Άννα Μισέλ Ασημακοπούλου είναι οικονομολόγος, νομικός και Ελληνίδα βουλευτής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, με το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα. Είναι Αντιπρόεδρος της Επιτροπής Διεθνούς Εμπορίου (INTA) και Εκπρόσωπος Τύπου της Ευρωομάδας της Νέας Δημοκρατίας.