Φυσικό αέριο: Οργή και τελεσίγραφα μετά την πρόταση της Κομισιόν για το πλαφόν

Σύμφωνα με πληροφορίες, το αρχικό «μπλοκ» των έξι χωρών (Ιταλία, Βέλγιο, Πολωνία, Ισπανία, Ρουμανία, Βουλγαρία) που υποστηρίζουν την πρόταση για πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου να θεσπιστεί κάτω από τα 200 ευρώ, φαίνεται ότι πλέον διευρύνεται σημαντικά.

Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά τη συνεδρίαση των μόνιμων αντιπροσώπων και οι 15 χώρες φάνηκαν ενωμένες. Εάν η ίδια εικόνα επαληθεύτει και κατά τη διάρκεια του Συμβουλίου Υπουργών Ενέργειας την Πέμπτη, τότε οι «15» θα μπορούν, σύμφωνα με την ΕΡΤ, να προβούν σε δύο κινήσεις:

• Να μπλοκάρουν και τους δύο κανονισμούς και να ζητήσουν έκτακτο συμβούλιο ενέργειας πριν από τη Σύνοδο Κορυφής στα μέσα Δεκεμβρίου ή
• Να δεχτούν τον μηχανισμό αλληλεγγύης με ισχυρές δεσμεύσεις όμως για τις αλλαγές στον κανονισμό για πλαφόν και πάλι έκτακτο συμβούλιο, όμως πριν από τη σύνοδο κορυφής

Ήδη, πάντως, Ευρωπαίοι αξιωματούχοι εμφανίζονται εξοργισμένοι από την πρόταση της Κομισιόν, χαρακτηρίζοντάς την «κοροϊδία». Και μάλιστα τη στιγμή που η ενεργειακή κρίση, σε συνδυασμό με τις χαμηλές θερμοκρασίες που επικρατούν στη «Γηραιά Ήπειρο», καθιστά την ανάγκη για την λήψη δραστικών αποφάσεων άκρως επιτακτική.

«Τελεσίγραφο» της Ισπανίας στην Κομισιόν

Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι η ισπανική κυβέρνηση κατηγόρησε την Τετάρτη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι «κοροϊδεύει τον κόσμο» με την πρότασή της για προσωρινό πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου, διαβεβαιώνοντας ότι η Μαδρίτη «θα αντιταχθεί σθεναρά».

«Ζητήσαμε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να επεξεργαστεί μια πρόταση και, την τελευταία στιγμή, μας παρουσιάζει αυτήν την πρόταση, η οποία δεν είναι πρόταση» είπε στους δημοσιογράφους η υπουργός Οικολογικής Μετάβασης Τερέσα Ριμπέρα, χαρακτηρίζοντας «αστειότητα» το μηχανισμό που επιθυμούν οι Βρυξέλλες.

«Αυτό που θα προκαλέσει η πρόταση αυτή είναι το αντίθετο από το ζητούμενο: θα προκαλέσει σημαντική αύξηση της τιμής, θα θέσει σε κίνδυνο όλες τις πολιτικές χαλιναγώγησης του πληθωρισμού», συνέχισε η υπουργός, κατηγορώντας την Κομισιόν ότι «κοροϊδεύει τον κόσμο».

«Ξέρω ότι υπάρχει αγανάκτηση στις περισσότερες χώρες μέλη για την πρόταση αυτή», είπε η Ριμπέρα, τονίζοντας ότι «η Μαδρίτη θα αντιταχθεί σθεναρά στο μηχανισμό αυτό, στην αυριανή σύνοδο των υπουργών Ενέργειας.

«Η Κομισιόν θα ακούσει πολύ σκληρά πράγματα εκ μέρους της μεγάλης πλειονότητας των υπουργών. Η Κομισιόν οφείλει να υποβάλει μια σοβαρή πρόταση. Σε διαφορετική περίπτωση, απλώς θα πάψουμε να στηρίζουμε τις προτάσεις της σε άλλα θέματα που μπορεί να είναι σημαντικά για αυτήν», προειδοποίησε.

Σκρέκας: Μη ικανοποιητική η πρόταση της Κομισιόν

Υπό το πρίσμα αυτό, και η ελληνική πλευρά, σύμφωνα με τον αρμόδιο υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστα Σκρέκα, εμφανίζεται απολύτως αποφασισμένη, ώστε να πιέσει και να να δημιουργήσει συμμαχίες για ένα πλαφόν κάτω από τα 200 ευρώ/ Mwh στην τιμή του φυσικού αερίου.

Χαρακτηριστική ήταν, άλλωστε, η δήλωση του κ. Σκρέκα την Τετάρτη (23/11):

«Στο Συμβούλιο Ενέργειας πάμε να επιβεβαιώσουμε ότι υπάρχει πλειοψηφία ικανή να τεθεί ένα πλαφόν κάτω από τα 200 ευρώ στην τιμή του φυσικού αερίου και όχι στα παράλογα επίπεδα που πρότεινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή».

«Επιδίωξη της Ελλάδας είναι να υιοθετηθούν και οι δύο κανονισμοί μαζί (κανονισμός αλληλεγγύης και κανονισμός διόρθωσης τιμών) και θα προσπαθήσουμε να δημιουργήσουμε τις απαραίτητες συμμαχίες», τόνισε ο Έλληνας υπουργός, ο οποίος χαρακτήρισε «μη ικανοποιητική» την πρόταση της Επιτροπής για ένα «μηχανισμό διόρθωσης» στα 275 ευρώ/ Mwh.

«Το όριο που προτείνει η Επιτροπή δεν διασφαλίζει ότι θα μειωθούν οι τιμές του φυσικού αερίου, άρα δεν πετυχαίνει το στόχο του που είναι η μείωση των τιμών», τόνισε ο Κ. Σκρέκας, σημειώνοντας ότι η Ελλάδα υποστηρίζει ένα πλαφόν μεταξύ 150-200 ευρώ.

Σύμφωνα με ευρωπαϊκές διπλωματικές πηγές, εκτός από την Ελλάδα, τουλάχιστον ακόμα έξι χώρες (Ιταλία, Βέλγιο, Πολωνία, Ισπανία, Ρουμανία, Βουλγαρία) υποστηρίζουν το πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου να θεσπιστεί κάτω από τα 200 ευρώ.

Η διαπραγμάτευση για το ενεργειακό ζήτημα συνεχίστηκε την Τετάρτη σε επίπεδο Μόνιμων Αντιπροσώπων της ΕΕ.

Η πρόταση που κατέθεσε η Κομισιόν

Έπειτα από μήνες ατέρμονων διαβουλεύσεων, η Κομισιόν κατέθεσε νομοθετική πρόταση την οποία ανακοίνωσε την Τρίτη (22/11) που προβλέπει πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου στα 275 ευρώ ανά μεγαβατώρα για τα συμβόλαια TTF του επόμενου μήνα, καθώς και τη θεσμοθέτηση μηχανισμού διόρθωσης της αγοράς.

Η κίνηση αυτή της Κομισιόν έρχεται ως απάντηση στην επιστολή-τελεσίγραφο 15 χωρών -μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα- που ζητούσαν νομοθετική πρωτοβουλία για το πλαφόν στο φυσικό αέριο πριν από το Συμβούλιο υπουργών Ενέργειας στις 24 Νοεμβρίου.

Υπενθυμίζεται ότι οι 15 χώρες ζητούσαν από την Κομισιόν να καταθέσει νομοθετική πρωτοβουλία και όχι κάποια άλλη μορφή πρότασης πριν από το Συμβούλιο των Υπουργών Ενέργειας στις 24 Νοεμβρίου, αλλιώς έχουν προειδοποιήσει ότι θα μπλοκάρουν τον κανονισμό αλληλεγγύης.

Η νομοθετική πρόταση της Επιτροπής έχει τίτλο «θέσπιση μηχανισμού διόρθωσης της αγοράς για την προστασία των πολιτών και της οικονομίας από υπερβολικά υψηλές τιμές».

Η Επιτροπή επισήμανε την Τρίτη ότι μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, οι τιμές του φυσικού αερίου έχουν σημειώσει πρωτοφανή κορύφωση τιμών σε ολόκληρη την ΕΕ, φτάνοντας σε ιστορικά υψηλά το δεύτερο δεκαπενθήμερο του περασμένου Αυγούστου. «Η ακραία άνοδος των τιμών για σχεδόν δύο εβδομάδες τον Αύγουστο ήταν εξαιρετικά επιζήμια για την ευρωπαϊκή οικονομία, με μεταδοτικές επιπτώσεις στις τιμές του ηλεκτρισμού και αύξηση του συνολικού πληθωρισμού», τονίζει η Επιτροπή, η οποία προτείνει να αποτραπεί η επανάληψη τέτοιων επεισοδίων με ένα προσωρινό και καλά στοχευμένο μέσο αυτόματης επέμβασης στις αγορές φυσικού αερίου σε περίπτωση ακραίων αυξήσεων των τιμών.

Συγκεκριμένα, η Επιτροπή προτείνει το ανώτατο όριο στις τιμές του φυσικού αερίου να διαμορφωθεί στα 275 ΕΥΡΩ/MWH, επισημαίνοντας ότι η Διευκόλυνση Μεταβίβασης Τίτλων (TTF), που είναι το πιο συχνά χρησιμοποιούμενο σημείο αναφοράς για την τιμή του φυσικού αερίου στην ΕΕ, διαδραματίζει βασικό ρόλο στην ευρωπαϊκή χονδρική αγορά φυσικού αερίου.

Ο μηχανισμός διόρθωσης της αγοράς θα ενεργοποιείται αυτόματα όταν θα πληρούνται δύο προϋποθέσεις:

• Πρώτον, όταν η τιμή διακανονισμού παραγώγου στο TTF υπερβαίνει τα 275 ευρώ για δύο εβδομάδες.
• Δεύτερον, όταν οι τιμές TTF είναι 58 ευρώ υψηλότερες από την τιμή αναφοράς LNG για 10 συνεχόμενες ημέρες διαπραγμάτευσης εντός δύο εβδομάδων.

Όταν πληρούνται αυτές οι προϋποθέσεις, ο Οργανισμός Συνεργασίας των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER) θα ζητά αμέσως διόρθωση της αγοράς και θα ενημερώσει την Επιτροπή, την Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών (ESMA) και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ). Την επόμενη ημέρα, ο μηχανισμός διόρθωσης τιμών θα τίθεται σε ισχύ και εντολές για παράγωγα TTF προμηνιαίου έτους που υπερβαίνουν το ανώτατο όριο τιμής ασφαλείας δεν θα γίνονται δεκτές. Ο μηχανισμός μπορεί να ενεργοποιηθεί από την 1η Ιανουαρίου 2023.

Ο προτεινόμενος κανονισμός του Συμβουλίου περιλαμβάνει διασφαλίσεις για την αποφυγή διαταραχών στις ενεργειακές και χρηματοπιστωτικές αγορές. Προκειμένου να αποφευχθούν προβλήματα ασφάλειας του εφοδιασμού, το ανώτατο όριο τιμών περιορίζεται σε ένα μόνο προθεσμιακό προϊόν (TTF προθεσμιακά προϊόντα), έτσι ώστε οι φορείς της αγοράς να εξακολουθούν να είναι σε θέση να ανταποκρίνονται στα αιτήματα της ζήτησης και να προμηθεύονται φυσικό αέριο στην αγορά. Για να διασφαλιστεί ότι η ζήτηση φυσικού αερίου δεν θα αυξηθεί, η πρόταση απαιτεί από τα κράτη μέλη να κοινοποιήσουν εντός δύο εβδομάδων από την ενεργοποίηση του μηχανισμού διόρθωσης της αγοράς τα μέτρα που έχουν λάβει για τη μείωση της κατανάλωσης αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας.

Μόλις εγκριθεί η πρόταση για μηχανισμό διόρθωσης της αγοράς στο Συμβούλιο, η Επιτροπή θα προτείνει επίσης την κήρυξη συναγερμού, βάσει του κανονισμού για εξοικονόμηση αερίου για έναν ασφαλέστερο χειμώνα που εγκρίθηκε τον Ιούλιο, ενεργοποιώντας την υποχρεωτική εξοικονόμηση αερίου για να διασφαλιστεί η μείωση της ζήτησης. Επιπλέον, θα υπάρχει συνεχής παρακολούθηση από την ESMA, την ΕΚΤ, τον Οργανισμό Συνεργασίας των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER), την Ομάδα Συντονισμού Αερίου και το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς Αερίου (ENTSO-G).

Η Επιτροπή προβλέπει ότι ο μηχανισμός διόρθωσης μπορεί να απενεργοποιηθεί αμέσως και ανά πάσα στιγμή. Αυτό μπορεί να συμβεί αυτομάτως, όταν η λειτουργία του δεν δικαιολογείται πλέον από την κατάσταση στην αγορά φυσικού αερίου, δηλαδή όταν το χάσμα μεταξύ της τιμής TTF και της τιμής LNG δεν καλύπτεται πλέον για 10 συνεχόμενες ημέρες διαπραγμάτευσης.

Ο μηχανισμός μπορεί να απενεργοποιηθεί και με απόφαση αναστολής της Επιτροπής, όταν εντοπίζονται κίνδυνοι για την ασφάλεια του εφοδιασμού της Ένωσης, για τις προσπάθειες μείωσης της ζήτησης, για τις ροές φυσικού αερίου εντός της ΕΕ ή για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Υπάρχει επίσης η δυνατότητα για την Επιτροπή να αποτρέψει την ενεργοποίηση του μηχανισμού σε περίπτωση που οι αρμόδιες αρχές, συμπεριλαμβανομένης της ΕΚΤ, προειδοποιήσουν για την πραγματοποίηση τέτοιων κινδύνων.