Eνέργεια: Αγωνία για τις τιμές - Φόβοι για νέα κρίση μέσα στο χειμώνα
Φόβο και ανησυχία προκαλούν οι διεθνείς εξελίξεις στο κλάδο της ενέργειας, καθώς ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο στον παγκόσμιο εφοδιασμό πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Αν και μέχρι στιγμής οι αποθήκες του φυσικού αερίου στην Ευρώπη είναι γεμάτες σε ποσοστό κοντά στο 95% και ο καιρός είναι ακόμα ήπιος με αισιόδοξες προβλέψεις, η πορεία που θα ακολουθήσουν οι τιμές της ενέργειας φέτος τον χειμώνα είναι «άγνωστη» και κανένας δεν μπορεί να κάνει ασφαλείς προβλέψεις για το τι θα ακολουθήσει.
Η ΕΕ έχει βελτιώθει τη θέση της απέναντι στο ρωσικό μονοπώλιο, όμως η εξάρτησή από τη σποτ αγορά του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), την καθιστά ευάλωτη σε οποιαδήποτε κόντρα, αναποδιά ή ατύχημα.
Μάλιστα, όππως εξήγησε σχετικά η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν οι τιμές της ενέργειας, που ήταν 10 φορές υψηλότερες το περασμένο καλοκαίρι, έπεσαν στο επίπεδο που πλήρωνε η ΕΕ προτού η Ρωσία ξεκινήσει πόλεμο στην Ουκρανία, αλλά εξακολουθούν να υπερβαίνουν το κόστος που πληρώνουν οι χώρες εκτός του ευρωπαϊκού μπλοκ.
«Η τιμή που πληρώνουμε για την ενέργεια είναι δομικά υψηλότερη από ό,τι σε άλλες ηπείρους και αυτό είναι ένα ζήτημα για την παγκόσμια ανταγωνιστικότητά μας».
Πιθανός ένας νέος κύκλος ενεργειακής κρίσης
Σε διεθνές επίπεδο, οι «φωνές» των αναλυτών εφιστούν την προσοχή για έναν ενδεχόμενο νέο κύκλο ενεργειακής κρίσης, με τον ΟΟΣΑ να προειδοποιεί πως παρότι οι τιμές στην ενέργεια έχουν μειωθεί πολύ από τα υψηλά επίπεδα του 2022, μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, «οι ενεργειακές αγορές παραμένουν σφιχτές και η προοπτική διαταραχών στην προσφορά στις αγορές πετρελαίου, άνθρακα και φυσικού αερίου παραμένει μεγάλη».
Μάλιστα, στην τελευταία έκθεση του «Interim Economic Outlook» ο Οργανισμός σημειώνει ότι οι μεγάλες μειώσεις στις τιμές του πετρελαίου, του φυσικού αερίου και του άνθρακα από τα υψηλά επίπεδα του 2022 συνέβαλαν στη μικρή ανάκαμψη της παγκόσμιας ανάπτυξης και στη μείωση του πληθωρισμού στο πρώτο εξάμηνο του 2023, αλλά μετά τις νέες μειώσεις στην παραγωγή του ΟΠΕΚ οι τιμές του πετρελαίου αυξήθηκαν πάνω από 25% από τα τέλη Μαΐου. Η εξέλιξη αυτή οδήγησε στην αύξηση της συμβολής της ενέργειας στον πληθωρισμό πολλών χωρών της G20.
Στο ίδιο μήκος κύματος και ο επικεφαλής της έρευνας ενεργειακών μετοχών της JP Morgan, Κρίστιαν Μάλεκ, προειδοποίησε ότι η πρόσφατη άνοδος της τιμής του Brent προς τα 100 δολάρια ανά βαρέλι, θα μπορούσε να συνεχιστεί προς τα 150 δολάρια το βαρέλι μέχρι το 2026.
Ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους γεωπολιτικούς κινδύνους αυτή τη στιγμή για την ενέργεια.
Παρότι το Ισραήλ δεν είναι μεγάλος παραγωγός και είχε μικρό αντίκτυπο στον παγκόσμιο εφοδιασμό πετρελαίου και φυσικού αερίου, μια ενδεχόμενη κλιμάκωση και μια ευρύτερη σύγκρουση μπορεί να προκαλέσει «σοκ» στην αγορά, ιδιαίτερα εάν διαπιστωθεί ότι η Τεχεράνη εμπλέκεται άμεσα στην επίθεση της Χαμάς. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο πιθανότατα θα έχει ως αποτέλεσμα την πλήρη επιβολή των κυρώσεων από τις ΗΠΑ στις εξαγωγές πετρελαίου του Ιράν, σύμφωνα με τους αναλυτές.
Ακριβή η ενέργεια στην Ελλάδα
Η ενεργειακή ακρίβεια (ηλεκτρικό ρεύμα, καύσιμα, θέρμανση) είναι μία από τις δύο βασικές κατηγορίες εξόδων που εξακολουθούν να προβληματίζουν περισσότερο τα ελληνικά νοικοκυριά, αμέσως μετά την ακρίβεια στα τρόφιμα.
Άλλωστε ένας από τους παράγοντες που επηρεάζουν τις τιμές των τροφίμων είναι οι υψηλές τιμές της ενέργειας. Η τιμή της ενέργειας στην Ελλάδα έχει μειωθεί σημαντικά τους τελευταίους μήνες, ωστόσο τα νοικοκυριά ενδέχεται να βρεθούν αντιμέτωπα με αυξημένους λογαριασμούς, όσο κινούμαστε προς το τέλος της χρονιάς.
Οι θεσμικές παρεμβάσεις που ισχύουν από τον Ιούλιο του 2022 παρέχουν σημαντική στήριξη στους καταναλωτές, μέσω του Ταμείου Ενεργειακής Μετάβασης και τη σταθεροποίηση των τιμολογίων, όμως πλέον οδεύουν σταθερά προς την κατεύθυνση της κατάργησης, καθώς το κυβερνητικό επιτελείο θέλει να ακολουθήσει την «γραμμή» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Μια τέτοια εξέλιξη θα λειτουργήσει σαν «βαρίδι» για τους οικιακούς καταναλωτές, ειδικά μετά την αύξηση των παγίων που καταγράφηκε τον Μάιο στους λογαριασμούς και την επιστροφή της ρήτρας αναπροσαρμογής στα τιμολόγια ηλεκτρικής ενέργειας από την 1η Ιανουαρίου 2024.
Διστακτικά αισιόδοξη η κυβέρνηση
«Ο καιρός της Ευρώπης παίζει πολύ μεγάλο ρόλο στις τιμές ενέργειας στην Ελλάδα, γιατί το οριακό καύσιμο είναι το φυσικό αέριο και η τιμή στην Ελλάδα επηρεάζεται από τον καιρό στην Ευρώπη» έχει σχολιάσει χαρακτηριστικά ο υπουργός Ενέργειας Θεόδωρος Σκυλακάκης τονίζοντας πως:
«Οι τιμές φυσικού αερίου επηρεάζονται από πολλούς παράγοντες, όπως πρόσφατα από μια απεργία στην Αυστραλία που ανέβασε κατά 5 ευρώ την τιμή στο TTF. Από την άλλη οι αποθήκες φυσικού αερίου είναι κατά 90% γεμάτες και καράβια με αέριο περιφέρονται γύρω από την Ιβηρική και δεν δίνουν το φυσικό αέριο γιατί δεν τους αρέσει η τιμή».
Σε αυτό το κλίμα, το κυβερνητικό επιτελείο σημειώνει πως δεν μπορεί να προβλέψει τις τιμές στην ενέργεια τον χειμώνα, διαβεβαιώνοντας ωστόσο, ότι αν υπάρξει μείζων κρίση, το ΥΠΕΝ θα κάνει ότι έχει κάνει μέχρι τώρα, στηρίζοντας τα νοικοκυριά. Από την άλλη, αν δεν υπάρξει άλλη κρίση θα τελειώσει ο Μηχανισμός όπως έχει προγραμματιστεί στις 31/12 και θα λαμβάνουν πλέον βοήθεια μόνο οι ευάλωτοι καταναλωτές.
Αξίζει να σημειωθεί πως η κυβέρνηση δεν διαθέτει φέτος ειδικό αποθεματικό στον προϋπολογισμό του 2024 απέναντι σε τυχόν μελλοντικές ενεργειακές κρίσεις και έχει ανακοινώσει πως δεν θα υπάρχει επιδότηση του πετρελαίου θέρμανσης στην αντλία, όπως πέρυσι.