Ανακεφαλοποίηση: Με πλήρη δικαιώματα ψήφου το ΤΧΣ

Μερικά εικοσιτετράωρα πριν ανακοινωθούν από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό (SSM) οι κεφαλαιακές ανάγκες των τεσσάρων συστημικών τραπεζών (Alpha, Eurobank, Εθνική και Πειραιώς) και λίγο πριν την κατάθεση στη Βουλή του νέου νόμου της ανακεφαλαιοποίησης, οι τράπεζες έχουν μπει στην τελική ευθεία, έχοντας κάνει μια μακρά προετοιμασία προκειμένου να προσελκύσουν ιδιώτες επενδυτές.

Ο διευθύνων σύμβουλος του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, κ. Άρης Ξενόφος, στην πρώτη του συνέντευξη μετά την ανάληψη των καθηκόντων του τον Μάιο, μιλώντας στο CNN Greece, εκτιμά ότι η ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών θα είναι επιτυχής, αποκαλύπτει τους όρους της διαδικασίας και τον νέο ρόλο του Ταμείου στα μετοχικά των τραπεζών και στέλνει σαφές μήνυμα προς πάσα κατεύθυνση: δεν θα πρέπει να τεθεί σε κίνδυνο η προοπτική του χρηματοπιστωτικού συστήματος της χώρας και το εγχείρημα της ανακεφαλαιοποίησης.

Αναγνωρίζει ότι είναι πολύ δύσκολο να ανακτηθούν τα 25 δισ. ευρώ που έχει ήδη επενδύσει το ΤΧΣ στις συστημικές τράπεζες, ενώ προειδοποιεί για σημαντική αλλοίωση (dilution) της θέσης των υφιστάμενων μετόχων.

- Η προετοιμασία για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών από πλευράς κυβέρνησης και Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας έχει σχεδόν ολοκληρωθεί. Πώς εκτιμάτε ότι θα εξελιχθεί η διαδικασία;

Ιδιαίτερα κρίσιμο είναι να γνωρίσουμε το ύψος των κεφαλαιακών αναγκών, εικόνα που θα έχουμε το Σάββατο μετά τις ανακοινώσεις της ΕΚΤ. Διαφαίνεται ότι τα νούμερα δεν θα είναι τόσο ακραία όσο αρχικά εκτιμούσε η αγορά, γεγονός που θα βοηθήσει αυτή την προσπάθεια. Από την μεριά των τραπεζών, οι διοικήσεις έχουν κάνει σημαντική προεργασία να προσελκύσουν υποψηφίους επενδυτές, με αρκετά roadshows για να προβάλουν την προοπτική του τραπεζικού κλάδου και τα περιθώρια μιας ανάκαμψης.

- Θα στεφθεί με επιτυχία η ανακεφαλαιοποίηση;

Ναι, έχει γίνει μεγάλη προσπάθεια εδώ και αρκετό καιρό. Οι τράπεζες είναι έτοιμες με το που θα ανακοινωθούν οι κεφαλαιακές ανάγκες να αποτανθούν στην διεθνή επενδυτική κοινότητα. Ο νόμος της ανακεφαλαιοποίησης και η δυνατότητα επιλογής των εναλλακτικών εργαλείων που θα προσφερθούν δίνουν καλά κίνητρα σε νέα κεφάλαια να μπουν στις αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου. Οι τραπεζικές μετοχές είναι ήδη πολύ χαμηλά, άρα προσφέρουν προοπτικές μελλοντικών κεφαλαιακών κερδών, εάν φυσικά οι συνθήκες δεν μεταβληθούν σημαντικά. Η πολιτική σταθερότητα υπάρχει, όπως και το πακέτο βοήθειας της χώρας που έχει συμφωνηθεί από την κυβέρνηση και τους θεσμούς, παρά τη διαδικασία της συνεχούς αξιολόγησης. Έξυπνα κεφάλαια μπορούν να βρουν επιχειρηματικές και επενδυτικές ευκαιρίες σε ένα περιβάλλον πολιτικής ευστάθειας και υγιούς τραπεζικού συστήματος και να αναμένουν, με μια ασφάλεια, καλά κέρδη στο μέλλον. Με όλη αυτή τη συλλογιστική, θα έχουμε μια επιτυχημένη ανακεφαλαιοποίηση.

- Μέρος των θεσμών, με πιο πρόσφατες τις δηλώσεις του αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Βάλντις Ντομπρόβσκις, συνδέει την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών με την αξιολόγηση του προγράμματος.

Εκ της φύσεως της συμφωνίας η ενίσχυση των ελληνικών τραπεζών έως 25 δισ. ευρώ είναι μέρος του πακέτου των 86 δισ. ευρώ. Ήδη 10 δισ. ευρώ είναι άμεσα διαθέσιμα για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και τηρούνται σε ειδικό λογαριασμό.
Είναι κοινή πεποίθηση και των θεσμών και παραγόντων της αγοράς ότι ένα τραπεζικό σύστημα αν δεν είναι επαρκώς και σωστά ανακεφαλαιοποιημένο δεν μπορεί να λειτουργήσει και να συνεισφέρει στην προσπάθεια ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας.
Θα εκπλαγώ πάρα πολύ αν τεθεί σε κίνδυνο αυτή η προοπτική και αυτό το εγχείρημα.

- Το κρίσιμο τεστ είναι να προσελκυθούν ιδιωτικά κεφάλαια μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα...

Η κεφαλαιακή αποκατάσταση των τραπεζών από ιδιώτες θα εξαρτηθεί από το απόλυτο νούμερο των κεφαλαιακών αναγκών. Είναι θετικό ότι οι τράπεζες δεν θα ενταχθούν στις διατάξεις της νέας κοινοτικής οδηγίας BRRD, στο βαθμό που θα μπορέσουν να καλύψουν τις κεφαλαιακές ανάγκες οι οποίες θα προκύψουν από τον έλεγχο των στοιχείων ενεργητικού (AQR) και το βασικό σενάριο των stress tests. Απεναντίας, η κεφαλαιακή ενίσχυση των τραπεζών, στο βαθμό που το ΤΧΣ θα συνεισφέρει τη στήριξή του θα γίνει υπό τις διατάξεις του νόμου που διέπουν το Ταμείο και είναι πιο ήπιες σε σχέση με το «bail in», ακόμη και στην περίπτωση που δεν θα μπορούσαν να καλύψουν κομμάτι από το βασικό σενάριο αναγκών.
Εάν τα νούμερα των κεφαλαιακών αναγκών είναι σε ένα διαχειρίσιμο ύψος, πιστεύω ότι θα έχουμε και μια καλή ανακεφαλαιοποίηση, ελπίζοντας να είναι και η τελευταία.

- Είναι η τρίτη στη σειρά ανακεφαλαιοποίηση των τεσσάρων συστημικών τραπεζών σε ισάριθμα χρόνια. Υπό ποιες προϋποθέσεις θα είναι η τελευταία;

Ήδη οι κεφαλαιακοί δείκτες των τραπεζών είναι σε ένα ικανοποιητικό μέγεθος. Σίγουρα υπάρχουν συνθήκες που πρέπει κανείς να εκτιμήσει και ουσιαστικά ο SSM με την τελευταία άσκηση εποπτείας αυτό ήρθε να συνυπολογίσει και να αποτυπώσει, τόσο σε μάκρο όσο και σε μίκρο-οικονομικό επίπεδο και αναφέρομαι στις επιπτώσεις από τα capital controls. Θα πρέπει κανείς να αναγνωρίσει ότι οι αρνητικές προσδοκίες που αρχικά είχαν διαμορφωθεί στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα δεν επαληθεύτηκαν. Μιλάμε για μία οικονομία που το 2015 θα παρουσιάσει ύφεση στο ήμισυ των αρχικών προβλέψεων και ένα χρηματοπιστωτικό σύστημα που τα έχει καταφέρει καλά στο περιβάλλον των capital controls. Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια δεν παρουσιάζουν νέους επιταχυνόμενους ρυθμούς, το αντίθετο μάλιστα. Οι τράπεζες, όπως προκύπτει από την πρόσφατη ανακοίνωση των οικονομικών αποτελεσμάτων, θα δείξουν ότι μετά από 4 χρόνια κρίσης παραμένουν ιδρύματα που μπορούν και παράγουν θετικό οικονομικό αποτέλεσμα σε προ προβλέψεων επίπεδο.

Είναι κρίσιμο το κομμάτι της αντιμετώπισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων, δεδομένου του πολύ μεγάλου μεγέθους τους (σ.σ. έχουν ξεπεράσει τα 100 δισ. ευρώ με στοιχεία 2014 της Τράπεζας της Ελλάδος). Όμως υπάρχουν κρυμμένες αξίες σε αυτό το χαρτοφυλάκιο και με την διαχείριση θα αναδυθούν, προκειμένου να ωφεληθεί και το τραπεζικό σύστημα και σε ένα βαθμό πιστεύω και ο δανειολήπτης.

- Ο θεσμικός ρόλος του ΤΧΣ σε αυτή την ανακεφαλαιοποίηση ποιος είναι;

Το ΤΧΣ από κοινού με την κυβέρνηση, τους θεσμούς και τις τράπεζες έχει προσπαθήσει όλο αυτό το διάστημα να διαμορφώσει ένα πλαίσιο κεφαλαιακής δράσης που θα προσελκύσει καταρχήν το ενδιαφέρον από την πλευρά των ιδιωτών επενδυτών και παράλληλα θα επιτρέψει μια κεφαλαιακή ενίσχυση τέτοια ώστε να ανακτηθεί η εμπιστοσύνη στο σύστημα, να επιστρέψουν καταθέσεις, που ακόμη παραμένουν στις θυρίδες, τα χρηματοκιβώτια και στα σπίτια, να αποκατασταθεί εντέλει η ρευστότητα και οι τράπεζες να παίξουν τον αναπτυξιακό τους ρόλο στην αγορά και την οικονομία.

Ταυτόχρονα, το Ταμείο σε πιο εξειδικευμένο επίπεδο έχει προχωρήσει σε μια λεπτομερή ανάλυση και αξιολόγηση των εργαλείων που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ώστε η προσέλκυση ιδιωτών επενδυτών να στεφθεί με επιτυχία. Αναφέρομαι σε εργαλεία όπως τα περίφημα CoCos, τα ειδικά μετατρέψιμα ομόλογα σε μετοχές, τα οποία πρώτον, δεν προκαλούν αραίωση (dilution) των υφιστάμενων μετόχων των τραπεζών. Δεύτερον, δίνουν τη δυνατότητα στους νέους επενδυτές να καρπωθούν όλη την άνοδο των τιμών και τέλος, εφόσον οι μελλοντικές συνθήκες είναι καλές, οι τράπεζες μπορούν να τα αποπληρώσουν και να ακολουθήσουν έτσι μια πιο ελεύθερη και αναπτυξιακή πορεία, χωρίς το βάρος του κόστους που αυτά τα εργαλεία έχουν.

Η συμμετοχή του ΤΧΣ, το ελάχιστο όριο συμμετοχής και τα δικαιώματα ψήφου

- Ως υφιστάμενος μέτοχος των τεσσάρων συστημικών τραπεζών, πώς θα μπει το Ταμείο στις αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου;

Σε αυτή την ανακεφαλαιοποίηση το ΤΧΣ θα συμμετέχει με έναν συνδυασμό κοινών μετοχών και CoCos για να καλύψει τις κεφαλαιακές ανάγκες, όπως θα προκύψουν από το δυσμενές σενάριο των stress tests. Είναι δύσκολο αυτή τη στιγμή να πούμε ακριβώς ποιο θα είναι το ποσοστό αυτό, καθώς δεν γνωρίζουμε τα αποτελέσματα της άσκησης και κυρίως ποιο είναι το βασικό σενάριο που οι τράπεζες καλούνται κατ΄ ελάχιστο να καλύψουν. Μάλιστα, εάν οι τράπεζες μπορέσουν, λόγω μεγέθους κεφαλαιακών αναγκών και των προσπαθειών που κάνουν στην προσέλκυση ιδιωτών, να καλύψουν από ιδιωτική συμμετοχή και μέρος του δυσμενούς σεναρίου είναι ευπρόσδεκτο. Έχοντας αδυναμία αυτή τη στιγμή να γνωρίζουμε τα κεφάλαια που θα χρειαστούν οι τράπεζες, αλλά και τις τιμές που τελικά θα διαμορφωθούν μέσα από τη διαδικασία του βιβλίου προσφορών (book building) που θα ακολουθηθεί για τις αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου, είναι δύσκολο να προσδιοριστεί η αναλογία κοινών μετοχών και CoCos για το ΤΧΣ.

Σήμερα το ΤΧΣ κατέχει κατά μέσο όρο το 55% των ελληνικών τραπεζών. Μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας θα παραμείνει βασικός μέτοχος των τραπεζών;

Δεν μπορούμε να απαντήσουμε σήμερα με σαφή και απόλυτο τρόπο σε αυτή την ερώτηση. Όσο και αν ακούγεται κουραστικό, όλα θα εξαρτηθούν από τις κεφαλαιακές ανάγκες.

Σίγουρα οι υφιστάμενοι επενδυτές και το ΤΧΣ θα υποστούν μια αραίωση της θέσης τους (dilution), όμως είναι κυρίαρχο αυτή τη στιγμή να πετύχουν οι αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου και να μπουν κατά το μέγιστο νέα ιδιωτικά κεφάλαια στις τράπεζες.

Είναι δύσκολο να πούμε εάν θα παραμείνουμε ο βασικός μέτοχος. Υπάρχουν από πλευράς τραπεζών διαδικασίες ή προθέσεις που θα εκδηλωθούν τις επόμενες ημέρες για να μετατρέψουν στοιχεία του παθητικού, εν προκειμένω ομόλογα, σε μετοχές (LMEs), οι οποίες αυξάνουν το dilution στους υφιστάμενους μετόχους, αλλά ταυτόχρονα μειώνουν τις κεφαλαιακές ανάγκες, άρα βοηθούν το εγχείρημα της ανακεφαλαιοποίησης, οπότε θεμιτά γίνεται. Και σίγουρα από την προσπάθεια που θα κάνουν οι τράπεζες να σηκώσουν κεφάλαια από την επενδυτική κοινότητα.
Σίγουρα θα έχουμε ποσοστό στις τράπεζες, το ύψος του οποίου θα το δούμε μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας.

- Θα υπάρξει όριο στο ποσοστό ΤΧΣ στις τράπεζες κάτω από το οποίο δεν θα μπορεί να υποχωρήσει η συμμετοχή του μετά τις αυξήσεις κεφαλαίου;

Υπήρξαν διάφορες σκέψεις, μας έχει προβληματίσει το θέμα, έχουμε αξιολογήσει σενάρια. Θεωρούμε ότι εάν θα έμπαινε ένα κατώτατο όριο από σήμερα ενδεχομένως να έθετε σε κίνδυνο όλη την ανακεφαλαιοποίηση, αφού θα διαμόρφωνε ένα επίπεδο τιμών που θα ήταν απαγορευτικό για τους ιδιώτες επενδυτές. Υπάρχει το νομικό πλαίσιο που θα διαμορφώνει τους γενικούς όρους και στη συνέχεια θα υπάρξουν υπουργικές αποφάσεις, σε δεύτερο χρόνο, που θα ορίζουν τις λεπτομέρειες για την αναλογία κοινών μετοχών και CoCos, κρίνοντας και από τις συνθήκες της αγοράς.

- Με τον υφιστάμενο νόμο, το Ταμείο έχει συγκεκριμένα δικαιώματα veto, αλλά δεν ασκεί διοίκηση στις τράπεζες, αν και βασικός μέτοχος. Η συμμετοχή του ΤΧΣ με κοινές μετοχές φέρει αλλαγές στα δικαιώματα ψήφου;

Το νέο πλαίσιο της ανακεφαλαιοποίησης θα προβλέπει την δυνατότητα πλήρων δικαιωμάτων ψήφου στο Ταμείο και στους λοιπούς μετόχους.

- Αυτή η εξέλιξη μπορεί να λειτουργήσει ανασταλτικά για τους ιδιώτες μετόχους, να προκαλέσει ανησυχίες για τον ιδιωτικό χαρακτήρα των τραπεζών;

Ακόμη και σήμερα που το ΤΧΣ δεν έχει πλήρη δικαιώματα ψήφου έχει διαμορφώσει μαζί με τις τράπεζες ένα πλαίσιο συνεργασίας και συμφωνίες με νομική υπόσταση, έχοντας παρουσία σε διοικητικά συμβούλια και επιτροπές. Το Ταμείο μπορεί να ασκεί βέτο σε ευαίσθητα θέματα και καίριου επιχειρηματικού περιεχομένου αποφάσεις, άρα έχει ήδη μια πολύ ουσιαστική παρουσία. Και μάλιστα πολύ μεγαλύτερη από αυτή που η εξουσία της ψήφου δίνει σε επενδυτές. Είναι μια πραγματικότητα που ήδη υπάρχει στις τράπεζες.
Αυτή η εξέλιξη συνδυάζεται με την ανεξαρτησία του Ταμείου, με τους κανόνες εταιρικής διακυβέρνησής του που υπογραμμίζουν αυτή την ανεξαρτησία, με ένα Δ.Σ. στο οποίο συμμετέχουν ανεξάρτητα μη εκτελεστικά μέλη. Επίσης υπάρχει η παρουσία των θεσμών, όπως ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM), η ΕΚΤ και η Κομισιόν από τη θέση του παρατηρητή, ενώ επέρχονται αλλαγές και βελτιώσεις στη δομή και την αξιολόγηση του Ταμείου και της διοίκησής του, όπως προβλέπεται από το Μνημόνιο.
Νομίζω ότι όλο αυτό το πλαίσιο πρέπει να δίνει μια ψήφο εμπιστοσύνης και άνεσης τόσο στους υφιστάμενους όσο και στους μελλοντικούς μετόχους των τραπεζών.

Μη ανακτήσιμα τα προηγούμενα 25 δισ. ευρώ

- Το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας έχει ήδη επενδύσει 25 δισ. ευρώ στις συστημικές τράπεζες και ετοιμάζεται να τις ενισχύσει εκ νέου. Πόσο πιθανό είναι να ανακτήσει μέρος αυτών των κεφαλαίων που έχουν βαρύνει το χρέος, άρα τους φορολογούμενους;

Αυτό είναι άμεσα συναρτώμενο από το ποσοστό που θα διατηρήσει μετά την ολοκλήρωση της αύξησης μετοχικού κεφαλαίου κάθε τράπεζας και από την πορεία της χρηματιστηριακής αγοράς κοιτώντας μπροστά.
Αντιλαμβάνομαι ότι ένας τρόπος ανάγνωσης της συμμετοχής του Ταμείου στις τράπεζες είναι στο πώς θα ανακτούσε τις χαμένες αξίες, όμως ο ρόλος του ΤΧΣ δεν είναι να λειτουργήσει σαν μια εταιρεία διαχείρισης, ένα private equity fund που αναζητά και αποσκοπεί στο κέρδος. Ο ρόλος του είναι να διασφαλίσει την χρηματοπιστωτική σταθερότητα, να προσελκύσει ιδιώτες επενδυτές και να μειώσει την κρατική βοήθεια και το χρέος και να περιορίσει κάθε πρόσθετο νέο βάρος που θα έπεφτε στις πλάτες του Έλληνα φορολογούμενου.

- Άρα θεωρούμε ότι σε μεγάλο βαθμό τα προηγούμενα κεφάλαια είναι μη ανακτήσιμα και η προσπάθεια θα εστιαστεί να μην χαθούν και τα νέα;

Δεν μπορούμε να λειτουργήσουμε εκτός των δυνάμεων της αγοράς. Οι μετοχές των τραπεζών στο χρηματιστήριο έχουν υποστεί τεράστια απομείωση. Νομίζω ότι το να προσδοκά κάποιος ότι μπορεί να ανακτήσει ένα μεγάλο μέρος αυτών των απωλειών, είναι ουτοπικό. Δεν μπορεί να το πιστεύει κανείς.