Σε ποιες χώρες καταγράφονται τα υψηλότερα ποσοστά παχυσαρκίας και γιατί

Πρόσφατη μελέτη έδειξε πως περισσότεροι από 2 δισεκατομμύρια ενήλικες και παιδιά παγκοσμίως είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι και αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας. Βέβαια, αυτό δεν είναι κάτι καινούριο.

Παρόλα αυτά, υπάρχουν ακόμη άνθρωποι σε όλον τον κόσμο που κατά κάποιο τρόπο παραμένουν μη ενημερωμένοι για αυτή την κρίση της παγκόσμιας υγείας, παρά τον αριθμό των παχύσαρκων ανθρώπων γύρω τους. Αυτή η έλλειψη ενημέρωσης είναι ένα από τα βασικά προβλήματα, σύμφωνα με τον Frank Hu, καθηγητή διατροφολογίας και επιδημιολογίας του Harvard T.H. Chan School of Public Health.

«Πρέπει να κινητοποιηθούν ολόκληρες κοινωνίες για να αντιμετωπισθεί το ζήτημα. Δεν είναι απλά ένα ιατρικό πρόβλημα».

Τα Νησιά του Ειρηνικού, η Μέση Ανατολή και η Αμερική είναι οι περιοχές με τα μεγαλύτερα ποσοστά παχυσαρκίας. Το 2014, πάνω από το 48% του πληθυσμού των Νήσων Κουκ, εμφάνιζε παχυσαρκία. Ακολουθούσε το Κατάρ με 34% και οι Ηνωμένες Πολιτείες με 33%.

Η παχυσαρκία ορίζεται βάσει του δείκτη μάζας σώματος ενός ατόμου, δηλαδή την αναλογία βάρους και ύψους. Με ΔΜΣ 25 έως 29,9 ένα άτομο θεωρείται υπέρβαρο, ενώ πάνω από 30, παχύσαρκο.

Όταν φτάνει η στιγμή να εντοπίσουμε τα αίτια, καταλήγουμε σε δύο βασικούς παράγοντες: ελλιπής διατροφή και έλλειψη σωματικής άσκησης. Σύμφωνα με τον Hu, υπάρχουν και άλλοι ελάσσονες παράγοντες, τους οποίους πρέπει να μάθει και να κατανοήσει το κοινό, ώστε να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα.

Ποιοι είναι λοιπόν όλοι οι λόγοι που χώρες οδηγούνται όλο και περισσότερο στην παχυσαρκία;

Έλλειψη άσκησης

Σε πρόσφατη έρευνα χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από smartphones με σκοπό την ανάλυση του μέσου όρου των βημάτων που κάνουν οι άνθρωποι σε 111 διαφορετικές χώρες.

Με μια εφαρμογή η οποία μετρά τη σωματική δραστηριότητα, ερευνητές παρακολούθησαν τα βήματα περισσότερων από 700.000 ατόμων και ταξινόμησαν χώρες βάσει του επιπέδου κινητικότητάς τους.

Το Χονγκ Κονγκ βρίσκεται στην κορυφή με μέσο όρο 6.880 βήματα ανά ημέρα και μετά ακολουθεί η Κίνα με 6.189. Τελευταία στη λίστα είναι η Ινδονησία με 3.513 βήματα.

Ωστόσο, οι ερευνητές υπολόγισαν και κάτι ακόμη που πιστεύουν ότι είναι ένας ισχυρότερος παράγοντας πρόβλεψης της παχυσαρκίας μέσα σε μια χώρα -αυτό που ονόμασαν «ανισότητα δραστηριότητας».

«Η δραστηριότητα δεν κατανέμεται ομοιόμορφα σε μια χώρα» αναφέρει ο Scott Delp, καθηγητής βιοτεχνολογίας και μηχανολογίας στο Stanford.

Όταν η μελέτη επικεντρώθηκε στην ανισότητα των δραστηριοτήτων, η λίστα άλλαξε, με τη Σαουδική Αραβία και την Αυστραλία να κατέχουν την πρώτη και δεύτερη θέση και τις ΗΠΑ να έρχονται στην τέταρτη.

Οι ερευνητές επίσης βρήκαν πως αυτή η ανισότητα επηρεάζει περισσότερο τις γυναίκες, γεγονός που σημαίνει πως είναι το μέρος του πληθυσμού με την «ελλιπή άσκηση».

Οι αντιλήψεις γύρω από τη γυμναστική

Ενώ η σωματική αδράνεια λέγεται ότι συμβάλλει στην αύξηση του ποσοστού παχυσαρκίας παγκοσμίως, επειδή για παράδειγμα η αστικοποίηση οδηγεί σε πιο καθιστική ζωή, οι ειδικοί επισημαίνουν ότι σε μερικούς πληθυσμούς, η άσκηση απλά δεν αποτελεί προτεραιότητα.

Αυτό είναι συχνό στη Μέση Ανατολή και στην Κίνα, όπου η άσκηση δεν είναι προτεραιότητα στη ζωή των κατοίκων.

Όσον αφορά το Κουβέιτ, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακάλυψε πως οι ντόπιοι θεωρούν την άσκηση ως ένα άθλημα παρά ως κάτι που μπορείς να κάνεις με φίλους σου ή ακόμη και στο σπίτι.

«Υπάρχει ένα πολιτισμικό εμπόδιο».

Να προστεθεί, πως γενικότερα στη Μέση Ανατολή, υπάρχει η αντίληψη πως οι γυναίκες δεν μπορούν να συμμετέχουν σε εξωτερικές δραστηριότητες ή να γυμνάζονται για αναψυχή.

Σε ολόκληρη την Ασία και τη Μέση Ανατολή, ο Hu πιστεύει ότι υπάρχει μεγάλη παρεξήγηση. «Οι περισσότεροι άνθρωποι δε γνωρίζουν τα οφέλη της σωματικής δραστηριότητας στην υγεία τους», τονίζει.

Τελευταία στη λίστα προτεραιοτήτων η γυμναστική

Στην Κίνα καθώς και σε άλλα μέρη της ανατολικής Ασίας, παρατηρείται μια τεράστια επικέντρωση σε ακαδημαϊκά επιτεύγματα, γεγονός που συχνά σημαίνει ότι η φυσική αγωγή έρχεται δεύτερη. Οι μαθητές «βρίσκονται κάτω από πολύ μεγάλη πίεση» σύμφωνα με τον Hu.

Περιβαλλοντικοί παράγοντες

Ένας άλλος παράγοντας που παρεμποδίζει την άσκηση σε πολλά μέρη είναι το εξωτερικό περιβάλλον. Στη Μέση Ανατολή, αυτό σημαίνει θερμοκρασία.

«Η θερμοκρασία είναι πολύ υψηλή για γυμναστική» δηλώνει ο Hu. Το ίδιο ισχύει και σε πολλές αναπτυσσόμενες περιοχές κοντά στον ισημερινό και σε συνδυασμό με την κακή αντίληψη περί άσκησης και την έλλειψη συνειδητοποίησης της σημασίας της για την υγεία, ο αντίκτυπος είναι ακόμη πιο σημαντικός και ανησυχητικός.

Στην Κίνα, το πρόβλημα είναι η ρύπανση. «Η ρύπανση αποτελεί εμπόδιο για να ασκηθείς έξω». Αυτό είναι σοβαρό πρόβλημα, ειδικά για τα παιδιά λόγω της αυξανόμενης παιδικής παχυσαρκίας.

Ο Waqanivalu, επικεφαλής της ομάδας για την πρόληψη των μη μεταδοτικών ασθενειών του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, υποστηρίζει πως η διατροφή των ανθρώπων είναι αυτή που απαιτεί περισσότερη προσοχή.

«Τώρα γίνεται κατανοητό ότι το φαγητό και η διατροφή είναι μεγαλύτερος εχθρός, από ότι η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας».

Η αξία της διατροφής

Η αξία που δίδεται στην τροφή ποικίλει ανάλογα με τον κάθε τόπο, αλλά αυτό που έχουν κοινό οι περισσότεροι είναι η συνήθεια των ανθρώπων να είναι γενναιόδωροι με το φαγητό, γεγονός που σημαίνει μεγαλύτερη κατανάλωση.

Στον Ειρηνικό, όπου εντοπίζονται τα υψηλότερα επίπεδα παχυσαρκίας, τα επεξεργασμένα τρόφιμα εκτιμώνται ιδιαίτερα.

«Σε κάθε τελετή στον Ειρηνικό, φέρνουν φαγητά» αναφέρει ο Waqanivalu, ο οποίος κατάγεται από τα Φίτζι.

Τα φαγητά που προσφέρονταν κάποτε ήταν φρέσκα ψάρια ή φρούτα, ενώ τώρα είναι κάτι επεξεργασμένο ή σε κονσέρβα. «Οι άνθρωποι πάνε για ψάρεμα, ύστερα τα πουλάνε και αγοράζουν κονσέρβες τόνου».

«Τα κονσερβοποιημένα τρόφιμα παρουσιάζονται ως, κατά κάποιο τρόπο, με κύρος», λέει. Πιστεύει όμως ότι οι προσπάθειες εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης του κοινού από την κυβέρνηση τα τελευταία χρόνια, μπορεί σιγά σιγά να αποδώσουν.

Στη Μέση Ανατολή, ο μεγάλος πλούτος σημαίνει ότι οι άνθρωποι καταναλώνουν μεγαλύτερες ποσότητες τροφών υψηλής θερμιδικής αξίας, αυξάνοντας έτσι το βάρος τους.

Η ευθύνη του περίγυρου

Όλοι οι ειδικοί συμφωνούν πως το περιβάλλον που ζουν οι άνθρωποι, έχει κατά κάποιο τρόπο ευθύνη για την παχυσαρκία.

«Το περιβάλλον που έχει δημιουργηθεί, κατά κάποιο τρόπο, σχετίζεται με τις επιλογές των ανθρώπων». Καθιστική ζωή, λιγότερο περπάτημα, εύκολη πρόσβαση σε εστιατόρια με πρόχειρο φαγητό και λιγότερος χρόνος για μαγείρεμα, είναι μερικά τρανταχτά παραδείγματα.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες συνιστούν χαρακτηριστικό παράδειγμα εδώ και 30 χρόνια, καθώς υπάρχει μεγάλη ποικιλία φθηνού, πρόχειρου φαγητού και πόλεις οι οποίες είναι έτσι φτιαγμένες ώστε να μην αποφεύγεται η οδήγηση.

Πηγή: EPA/CARSTEN KOALL

Σήμερα, καθώς οι αναπτυσσόμενες χώρες αστικοποιούνται γρήγορα και υιοθετούν έναν τρόπο ζωής όπως αυτός της Δύσης, τα άτομα κατευθύνονται συμπεριφέρονται σχεδόν πανομοιότυποα: Πρέπει να προσπαθήσουν σκληρά ώστε να περπατάνε περισσότερο και να ψάχνουν το υγιεινό φαγητό, αγνοώντας όσες φθηνές επιλογές συναντούν στο δρόμο τους.

Αντιμετώπιση των αιτιών

Ο Hu πιστεύει πως η παχυσαρκία είναι ένα κοινωνικό και όχι ατομικό πρόβλημα και πως απαιτείται εθνική και παγκόσμια κινητοποίηση.

Από την άλλη, ο Waqanivalu πιστεύει πως προτεραιότητα αποτελούν τα παιδιά.

Ο αριθμός των υπέρβαρων ή παχύσαρκων βρεφών και παιδιών ηλικίας κάτω των 5 ετών αυξήθηκε από 32 εκατομμύρια το 1990, σε 42 εκατομμύρια το 2013.

«Δε φταίνε τα παιδιά που μεγαλώνουν σε αυτό το περιβάλλον. Οι κυβερνήσεις πρέπει να δημιουργήσουν κοινωνίες οι οποίες τα βοηθάνε να κάνουν σωστές επιλογές» λέει ο Hu.

Why are these countries the most obese? Walking is just one reason