Ποιο είναι το κίνητρο του ISIS και ποιο των αντιπάλων του

Οι ερευνητές τους έδωσαν κάρτες με ερωτήσεις προς απάντηση, με σκοπό τη διεξαγωγή μελέτης.

«Πέταξαν κάτω τις κάρτες και είπαν πως αρνούνται να απαντήσουν» αφηγείται ο Atran. Προς έκπληξή του βέβαια, οι πολεμιστές ήταν ναι μεν πρόθυμοι να απαντήσουν, αλλά είχαν πρόβλημα με συγκεκριμένες ερωτήσεις, οι οποίες ήταν δυσνόητες. Ο λόγος; Διότι επικεντρώνονταν σε λάθος κίνητρα.

Ο Scott Atran και οι συνάδελφοί του, τα τελευταία χρόνια παίρνουν συνεντεύξεις από αιχμάλωτους πολεμιστές του ISIS, από το εργατικό κόμμα του Κουρδιστάν, καθώς επίσης και από αυτούς που παλεύουν ενάντια του Ισλαμικού κράτους. Σκοπός των συνεντεύξεων αυτών είναι να κατανοηθεί καλύτερα τί είναι αυτό που οδηγεί τον οποιοδήποτε στην επίθεση και τον πείθει μέχρι και να θυσιάσει τον εαυτό του.

Αυτό που ανακάλυψαν οι ερευνητές είναι τρεις βασικοί παράγοντες που δίνουν κίνητρο τόσο στη μία πλευρά όσο και στην άλλη: μια βαθιά δέσμευση σε θρησκευτικές αξίες, η ετοιμότητα να θυσιάσουν τις οικογένειές τους γι’ αυτές τις αξίες και η πνευματική δύναμη που κατέχει η ομάδα ή η κοινωνία στην οποία ανήκουν και αντιπροσωπεύουν.

Τα αποτελέσματα βοήθησαν επίσης να απαντηθεί η ερώτηση «γιατί οι πολεμιστές του Ισλαμικού Κράτους ενοχλήθηκαν από την αρχική σειρά των ερωτήσεων».

Το πρώτο σκέλος των ερωτήσεων της έρευνας δε σχετίζονταν με αξίες θρησκειών. Όταν ο Atran και οι συνάδελφοι του δημιούργησαν νέες ερωτήσεις που βασίζονταν στην πνευματικότητα και στις αξίες αυτές, οι πολεμιστές άρχισαν να είναι πιο δεκτικοί και συνεργάσιμοι.

«Το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι αυτό που νιώθουν μέσα τους, όπως και οι ίδιοι αναφέρουν. Κάποιοι από αυτούς είναι πολύ δεσμευμένοι» αναφέρει ο Atran, συμπληρώνοντας πως βρήκε κοινά χαρακτηριστικά στο εργατικό κόμμα και στους υπόλοιπους που παλεύουν ενάντια του ISIS.

«Στον υλικό κόσμο, έχουμε υποτιμήσει την πνευματική διάσταση μερικών πράξεων» αναφέρει. «Κάτι τέτοιο αναπτύσσει το ενδεχόμενο να αφήσουμε τον εαυτό μας ανοικτό σε ανθρώπους που έχουν κίνητρα από τέτοιες βαθιές αξίες και αρετές και νομίζω ότι αυτός είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος που αντιμετωπίζουμε».

«Είναι πρόθυμοι να θυσιάσουν και την οικογένειά τους»

Σε μία επιπλέον έρευνα, επιλέχθηκαν για συνέντευξη 19 Πεσμεργκά (ένοπλες δυνάμεις του Κουρδιστάν), 17 Κούρδοι από το στρατό του Ιράκ και 20 Άραβες μαχητές. Να σημειωθεί πως όλοι μάχονται εναντίων του ISIS. Ρωτήθηκαν σχετικά με την προθυμία τους να κάνουν θυσίες οι οποίες θα έχουν μεγάλο αντίκτυπο.

Ο Atran δήλωσε ότι οι θυσίες που αναφέρθηκαν στις συνεντεύξεις αυτές ήταν ο θάνατος, ο πόνος των οικογενειών τους, η δολοφονία απλών πολιτών και ο βασανισμός παιδιών και γυναικών.

Έπειτα, οι ερευνητές διενήργησαν 14 ξεχωριστές έρευνες και ψυχολογικά τεστ στο διαδίκτυο, όπου συμμετείχαν 6.649 μη μαχητές από όλες τις περιοχές της Ισπανίας. Και αυτοί δήλωσαν προθυμία να τραπούν σε δαπανηρές θυσίες.

Ο Atran ανάφερε πως διάλεξαν την Ισπανία διότι έχει στοχευθεί από τον ISIS.

Το κοινό σημείο όλων των πλευρών ήταν το εξής: η προθυμία για μάχη και θυσίες σχετίζονταν με το ότι οι άνθρωποι βλέπουν τον εαυτό τους να έχει μεγαλύτερη πνευματική δύναμη από τους εχθρούς τους.

«Αυτό σημαίνει πως οι θρησκευτικές αξίες και η πνευματική δύναμη είναι κρίσιμοι κινητήριοι παράγοντες για τους υποστηρικτές του Ισλαμικού κράτους, αλλά και για όσους μάχονται εναντίον τους».

«Τώρα, τι θα γίνει εάν ξεφύγει η κατάσταση; Θα υποστηρίξουν τους την ομάδα τους ή τις αξίες τους; Ανακαλύψαμε πως οι περισσότεροι ήταν πρόθυμοι και έτοιμοι να θυσιάσουν την ομάδα τους στο βωμό των αξιών τους».

«Δεν είναι πρόθυμοι να θυσιάσουν μόνο τους συμπολεμιστές τους, αλλά και τις οικογένειές τους» αναφέρει έκπληκτος ο Atran.

Τί είναι αυτό που μας πείθει να πεθάνουμε για έναν σκοπό

Στους περιορισμούς της νέας έρευνας συμπεριλαμβάνεται το γεγονός πως τα αποτελέσματα βασίζονται σε έναν μικρό αριθμό συμμετεχόντων και ακόμη και αυτά που προέρχονται από μη μαχητές είναι μόνο από ανθρώπους της Ισπανίας, άρα δεν προσφέρνουν ένα σφαιρικό αποτέλεσμα.

Βέβαια, ο Scott Atran δήλωσε πως μαζί με τους συναδέλφους του δουλεύουν πάνω σε μία επερχόμενη έρευνα η οποία θα συμπεριλαμβάνει νευροαπεικονίσεις.

Ο Josh Horgan, διακεκριμένος καθηγητής στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Γεωργίας, δήλωσε πως η έρευνα ήταν εντυπωσιακότατη.

«Αυτό που μας αποκαλύπτει αυτή η μελέτη είναι πως υπάρχουν τρεις συναρπαστικοί λόγοι που κάποιος θα ήταν πρόθυμος να πολεμήσει για κάτι και να πεθάνει: Είναι δεσμευμένοι σε κάποιες θρησκευτικές αξίες, έχουν την προθυμία να θυσιάσουν τους συγγενείς τους για τις ίδιες αυτές αξίες και πιστεύουν πραγματικά στη δική τους πνευματική δύναμη» αναφέρει ο Horgan.

Γενικά, αυτά είναι τα βασικά στοιχεία σχετικά με τη ριζοσπαστικοποίηση και την τρομοκρατία: η ιδεολογία και η υποστήριξη τέτοιων αντιλήψεων και από άλλους ανθρώπους, όπως αναφέρει ο Arie Kruglanski, διακεκριμένος καθηγητής ψυχολογίας.

«Οι ιδεολογίες έχουν ως στόχο άτομα τα οποία έχουν την ανάγκη να νιώσουν σημαντικά. Καθοδηγούνται εύκολα σχετικά με το τι να κάνουν. Όπως για παράδειγμα να μάχονται και να κάνουν θυσίες με μόνο στόχο να κερδίσουν σεβασμό και θαυμασμό από τους άλλους».

«Ειδικά όταν πρόκειται για βία, η οποία απαγορεύεται από τις περισσότερες κουλτούρες και θρησκείες, χρειάζονται πάντα μια ομάδα ανθρώπων, η οποία θα τους δίνει την άδεια να το κάνουν. Οπότε το συμπέρασμα είναι πως μία ομάδα είναι πολύ σημαντική, ειδικά εάν μιλάμε για απαγορευμένες πράξεις» αναφέρει ο Kruglanski.

What motivates ISIS fighters -- and those who fight against them