Οι αιτίες και το κόστος των δασικών πυρκαγιών στην Ευρώπη (pics)

Όπως αναφέρει το Ινστιτούτο, στη Μεσόγειο, η κοινωνία φαίνεται να έχει χάσει την ικανότητα να παράγει αξία από μεγάλα τμήματα του τοπίου, γεγονός που οδηγεί στην εγκατάλειψη της γης και στην επέκταση των μη διαχειριζόμενων δασών. Το τοπίο κυριαρχείται όλο και περισσότερο από συνεχόμενα, υψηλής πυκνότητας νεαρά δάση, ένα εξαιρετικά ευνοϊκό περιβάλλον για την ταχεία διάδοση πυρκαγιών υψηλής έντασης.

Οι σωρευτικές επιπτώσεις της υπερθέρμανσης του πλανήτη, των επιρρεπών σε φωτιά τοπίων, οι αλλαγές στα πρότυπα αστικοποίησης, καθώς και η έλλειψη αντιληπτικής αξίας για τα δάση από τους τοπικούς πληθυσμούς και ο μεγάλος αριθμός πυρκαγιών, δημιουργούν τις συνθήκες για καταστροφικές δασικές πυρκαγιές, αναφέρει το ΑΠΕ-ΜΠΕ. Η κατάσταση ξεπερνά πλέον τις δυνατότητες καταστολής πυρκαγιάς σε πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων με εξελιγμένο εναέριο και γήινο εξοπλισμό, καλά προετοιμασμένες πυροσβεστικές υπηρεσίες και σημαντικούς προϋπολογισμούς.

Το κόστος καταπολέμησης της πυρκαγιάς ανέρχεται σε αρκετά δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως και θέτει σε κίνδυνο την εφαρμογή της πολιτικής για τα δάση στη Νότια Ευρώπη. Μάλιστα, σύμφωνα με την τρέχουσα προσέγγιση, η διατήρηση επιπέδων αποτελεσματικότητας καταστολής θα απαιτήσει σημαντικούς πρόσθετους πόρους.

Πηγή: (ΑΠΕ-ΜΠΕ)

Επέκταση των δασών

Τα δάση στις νότιες περιοχές της Ευρώπης έχουν επεκταθεί ραγδαία τις τελευταίες δεκαετίες, με τη δασική κάλυψη να έχει φθάσει στο υψηλότερο επίπεδο στη διάρκεια αιώνων. Σε όλη την περιοχή της νότιας Ευρώπης, η δασική κάλυψη έπεσε στο ελάχιστο, περίπου ή ακόμα και λιγότερο από 10% κατά τη διάρκεια του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα. Σήμερα αγγίζει το 50%

Η Πορτογαλία έφθασε σε μια ελάχιστη δασική κάλυψη από 3% έως 7% σχετικά νωρίς λόγω της μεγάλης ζήτησης ξύλου κατά την ανάπτυξη της θαλάσσιας αυτοκρατορίας της χώρας. Σήμερα, τα δάση και οι δασώδεις περιοχές της Πορτογαλίας καλύπτουν 54% της χώρας.

REUTERS/Alkis Konstantinidis

Στην Ισπανία, τη δεκαετία του 1950 τα δάση μειώθηκαν σε μόλις 13%, ενώ τώρα δάσος και δασικές εκτάσεις αποτελούν το 55% της γης.

Ομοίως, τα ιταλικά δάση έχουν επεκταθεί από 19% σε 38% της συνολικής έκτασης κατά τη διάρκεια των τελευταίων 50 ετών, ενώ τα γαλλικά δάση έχουν αυξηθεί από 9 εκατομμύρια εκτάρια το 1850 (16% της κάλυψης της γης) σε 17 εκατομμύρια εκτάρια το 2014 (31% της κάλυψης της γης).

Κατά μέσον όρο, σχεδόν 500.000 εκτάρια δασικής έκτασης καίγονται κάθε χρόνο στην ΕΕ. Η πλειονότητα αυτών, 85%, βρίσκεται στην περιοχή της Μεσογείου. Μόνον η Ιβηρική Χερσόνησος αντιπροσωπεύει το 60% των συνολικών καμένων περιοχών.

Πυρκαγιές και κόστος

Περίπου 65.000 πυρκαγιές αναφέρονται κάθε χρόνο στην ΕΕ. Οι περισσότερες από αυτές είναι μικρές και σβήνουν στα πρώιμα στάδια, καθώς καταβάλλονται σημαντικές προσπάθειες για έγκαιρη ανίχνευση και γρήγορες αντιδράσεις.

Οι πυρκαγιές μεγάλης και υψηλής έντασης αποδεικνύονται μερικές φορές καταστροφικές, προκαλώντας σημαντικές οικονομικές ζημίες και απώλεια ανθρώπινων ζωών. Οφείλονται σε ακραίες καιρικές συνθήκες σε τοπία με μεγάλη συνέχεια της δασικής κάλυψης και υψηλά φορτία καυσίμων. Στην Ευρώπη, οι μεγάλες πυρκαγιές δεν είναι μεμονωμένα γεγονότα, αλλά συγκεντρώσεις μεγάλων πυρκαγιών που καίγονται ταυτόχρονα σε μια δεδομένη περιοχή για ημέρες ή εβδομάδες. Μεγάλες πυρκαγιές στο πρόσφατο παρελθόν σημειώθηκαν στην Πορτογαλία (2003, 2005), στην Ισπανία (2006) και στην Ελλάδα (2007), προκαλώντας ζημιές ύψους έως 2,8 δισ. ευρώ.

REUTERS/Giorgos Moutafis

Συνολικά, πάνω από 16 εκατομμύρια εκτάρια έχουν καεί από το 1980 και πάνω από 1 εκατομμύριο εκτάρια τόπων Natura-2000 από το 2000. Με εκτιμώμενο κόστος 3.000 ευρώ ανά εκτάριο, κατά μέσο όρο, οι ετήσιες ζημίες ανέρχονται σε περίπου 1,5 δισ. ευρώ. Επιπλέον, πάνω από 2 δισ. ευρώ δαπανώνται κάθε χρόνο για την καταστολή των πυρκαγιών.

Αυτή η διαρκής κατάσταση συμβαίνει παρά την αξιοσημείωτη τεχνολογική εξέλιξη, την ανάπτυξη προηγμένων τεχνολογιών και τη διαθεσιμότητα επαγγελματικών, πολύ ικανών ανθρώπινων πόρων και τεράστιων προϋπολογισμών αφιερωμένων στην καταπολέμηση της πυρκαγιάς.

Στο πλαίσιο αυτό, οι προϋπολογισμοί θα πρέπει να αυξηθούν σημαντικά προκειμένου να διατηρηθεί η κατασταλτική αποδοτικότητα. Οι συνολικές ευρωπαϊκές δαπάνες είναι της τάξεως των δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως. Η πλειοψηφία των κονδυλίων διατίθεται σε δραστηριότητες ελέγχου πυρκαγιάς, με μικρότερο ποσοστό να διατίθεται για δράσεις πρόληψης. Μόνο η Γαλλία έχει άμεσες ετήσιες δαπάνες άνω των 500 εκατομμυρίων ευρώ, με αύξηση κατά 60% την τελευταία δεκαετία. Η Ισπανία και η Πορτογαλία πιστεύεται ότι δαπανούν πάνω από 1,4 δισ. ευρώ ετησίως.

Τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 2007, σε ακραίες καιρικές συνθήκες, ξέσπασαν δύο μεγάλης κλίμακας πυρκαγιές στην Ελλάδα. Τεράστιες πυροσβεστικές δυνάμεις κινητοποιήθηκαν σε ίσως τη μεγαλύτερη αεροπορική επιχείρηση στην Ευρώπη μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, με τη συμμετοχή περισσότερων από 18.000 ανθρώπων, 43 αεροπλάνων, 24 ελικοπτέρων και 1.500 φορτηγών. Παρά τις προσπάθειες, περίπου 200.000 εκτάρια κάηκαν και οι πυρκαγιές μπόρεσαν να ελεγχθούν μόνον όταν βελτιώθηκαν οι κλιματικές συνθήκες, όπως συνέβη και με τους προηγούμενες στην Πορτογαλία και την Ισπανία.

Η βιοοικονομία είναι μέρος της απάντησης

Η εστίαση πρέπει να στραφεί προς την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των δασών στην παγκόσμια αλλαγή και τη διαχείριση των πόρων προκειμένου να μειωθούν τα φορτία καυσίμων και η συνέχεια των φορτίων αυτών σε μεγάλες κλίμακες τοπίου.

Η βιοοικονομία παρουσιάζει ελπιδοφόρες ευκαιρίες που μπορούν να αξιοποιηθούν μέσω της καινοτομίας στη βιοενέργεια, των κατασκευασμένων προϊόντων ξύλου για βιώσιμη κατασκευή και των βιοϋλικών με βάση τον φελλό και τη ρητίνη. Τα βρώσιμα προϊόντα μπορούν επίσης να διαδραματίσουν κάποιον ρόλο.

Η ανάπτυξη του βιοοικονομικού οράματος στη Μεσόγειο δεν έχει μόνο τη δυνατότητα να μειώσει τον κίνδυνο πυρκαγιάς, αλλά και να συμβάλει στη μετατροπή των δασών σε πηγή εισοδήματος.