Μπούλινγκ: Φινλανδική «συνταγή» για την αντιμετώπιση του «εφιάλτη» στα αμερικανικά σχολεία

Η Εθνική Επιστημονική Ακαδημία των ΗΠΑ διαπίστωσε ότι στο μέλλον οι νέοι θα έρθουν αντιμέτωποι με ένα μεγάλο πρόβλημα. Το πρόβλημα αυτό δεν θα είναι ούτε τα ναρκωτικά ούτε το αλκοόλ, αλλά το μπούλινγκ.

Οι ερευνητές αναζητούν συστηματικά έναν τρόπο να αντιμετωπίσουν το μπούλινγκ στα αμερικανικά σχολεία αλλά το πρόβλημα επιμένει... και κανένας δεν μπορεί να προτείνει μια μέθοδο που να εγγυάται την επιτυχία.

Η Φινλανδία "τρέχει" ένα πιλοτικό πρόγραμμα που έχει μεγάλα ποσοστά επιτυχίας στην αντιμετώπιση του μπούλινγκ στα σχολεία. Το πρόγραμμα έχει μεταφραστεί και έχει μοιραστεί σε πολλές Ευρωπαικές χώρες. Ωστόσο, πολλοί είναι αυτοί που υποστηρίζουν πως ένα τέτοιο πρόγραμμα δεν θα λειτουργούσε στις ΗΠΑ.

«Οι ΗΠΑ διαφέρουν», υποστηρίζει η Dorothy Espelage, καθηγήτρια ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο της Φλόριντα που ειδικεύεται σε θέματα μπούλινγκ.

Τι είναι το KiVa

Το KiVa-συντομογραφία του "kiusaamista vastaan" που στα φινλανδικά σημαίνει "κατά του μπούλινγκ"-είναι ένα πρόγραμμα που χρηματοδοτήθηκε από την κυβέρνηση της Φινλανδίας και πλέον "τρέχει" σε όλα τα σχολεία της χώρας.

Το πρόγραμμα αναπτύχθηκε από εκπαιδευτικούς και ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Turku. Η μελέτη έδειξε ότι το μπούλινγκ αντιμετωπίζεται πιο αποτελεσματικά, όταν η διαδικασία επικεντρώνεται στο σύνολο της τάξης και όχι στον «δράστη» ή στα θύματά του.

Το σκεπτικό του προγράμματος είναι ότι ο «δράστης», αυτός δηλαδή που ασκεί μπούλινγκ, το κάνει για να κερδίσει προσοχή και εξουσία, όπως εξηγεί η Julie Hubbard, καθηγήτρια Ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο του Ντέλαγουέρ, που μελετά την αποτελεσματικότητα του KiVa στους αμερικανούς μαθητές.

Το KiVa μέσα από μαθήματα και παιχνίδια στο υπολογιστή αλλάζει την δυναμική, βάζοντας σε πρώτο πλάνο τους «μάρτυρες», τους μαθητές δηλαδή που γίνονται αυτόπτες μάρτυρες στο μπούλινγκ.

«Αν οι «αυτόπτες μάρτυρες» επικεντρωθούν στο «θύμα» και όχι στον «δράστη», τότε ο «δράστης» δεν θα έχει πια κίνητρο να ασκεί μπούλινγκ, γιατί δεν θα έχει την προσοχή που ζητά» λέει η Hubbard. Η σκέψη, λοιπόν, είναι να αναπτυχθεί μία κουλτούρα όπου το μπούλινγκ δεν θα είναι αποδεκτό.

Πόσο αποτελεσματικό είναι

Σύμφωνα με μια μελέτη που έγινε το 2016 από το πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, σε δείγμα περισσοτέρων από 7.000 μαθητών δημοτικού σε περίπου 80 σχολεία της Φινλανδίας, το πρόγραμμα KiVa βοήθησε τα θύματα του μπούλινγκ, να μειώσουν την θλίψη τους και να ανακτήσουν την εμπιστοσύνη στον εαυτό τους. Ωστόσο, παραμένει το ερώτημα κατά πόσο το συγκεκριμένο πρόγραμμα θα ήταν εξίσου αποτελεσματικό εάν εφαρμοζόταν στα αμερικανικά σχολεία.

Γιατί διαφέρουν τα σχολεία στις ΗΠΑ

Ένας από τους λόγους που προβληματίζει τους ειδικούς για την αποτελεσματικότητα του συγκεκριμένου προγράμματος στις ΗΠΑ, είναι το γεγονός πως αυτό δεν έχει δημιουργηθεί για να ανταποκριθεί στις ανάγκες ενός κοινού με τόσο μεγάλες διαφοροποιήσεις, όπως είναι αυτό στα αμερικανικά σχολεία. Στη Φινλανδία το μαθητικό κοινό έχει μία ομοιογένεια, πολιτισμική, φυλετική και οικονομική. Αντιθέτως τα σχολεία στις ΗΠΑ έχουν μαθητές διαφορετικών εθνικοτήτων, θρησκειών και κοινωνικοοικονομικής προέλευσης. Όπως υποστηρίζει η Espelage, αυτή η διαφορετικότητα και οι κοινωνικές ανισότητες είναι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο μπούλινγκ. Παιδιά από διαφορετικές φυλές ή άλλης κοινωνικής προέλευσης κινδυνεύουν περισσότερο να πέσουν θύματα μπούλινγκ.

Ενδεικτικά αναφέρεται ότι, σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, το 2014 οι μαθητές στα αμερικανικά σχολεία ήταν 50% λευκοί, 25% Λατίνοι και 16% αφροαμερικανοί. Το υπόλοιπο 9% ήταν από την Ασία και τα νησιά του Ειρηνικού. Αντίστοιχα στη Φινλανδία, μόλις το 2,1% των μαθητών διέφερε από την πλειοψηφία, δηλαδή δεν ήταν λευκοί Φινλανδοί μαθητές.

Ένας ακόμη παράγοντας είναι ο οικονομικός. Οι χρηματοδοτήσεις διαφέρουν από σχολείο σε σχολείο στις ΗΠΑ, διαφοροποίηση που κατά κύριο λόγο είναι πιο εμφανής σε σχολεία που παρακολουθούν αφροαμερικανοί ή ισπανόφωνοι μαθητές, που λαμβάνουν μικρότερους πόρους.

Επιπλέον η Hubbard, εστιάζει και στις διαφορές που εντοπίζονται ακόμη και ανάμεσα στους αμερικανούς και τους φινλανδούς εκπαιδευτικούς.

Το KiVa περιλαμβάνει 10 μαθήματα που διαρκούν περισσότερες από 20 ώρες. Ωστόσο, οι καθηγητές στην Αμερική δεν έχουν τόσο χρόνο στη διάθεσή τους καθώς πρέπει να προετοιμάζουν τους μαθητές για συγκεκριμένα τεστ.

Επίσης, στην Φινλανδία οι δάσκαλοι και οι καθηγητές «τοποθετούνται» κοινωνικά πολύ ψηλά, μαζί με τους γιατρούς και τους δικηγόρους. Οι Φινλανδοί θεωρούν είναι επαγγέλματα που ακολουθούν οι πιο καλοί και οι πιο έξυπνοι μαθητές. "Δίνουν αξία στους καθηγητές τους. Αυτό φαίνεται από τον τρόπο που τους αντιμετωπίζουν αλλά και από τον τρόπο που τους πληρώνουν" λέει η Hubbard.

Η Φινλανδία έχει ένα από τα καλύτερα συστήματα εκπαίδευσης στον κόσμο. Οι καθηγητές έχουν απαραιτήτως μεταπτυχιακά και το κράτος παρέχει στους μαθητές πρόσβαση σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες. Έτσι, παιδιά από διαφορετικής κοινωνικής και οικονομικής κατάστασης έχουν ίσες ευκαιρίες στην εκπαίδευση, σύμφωνα με μελέτη του 2015.

Αντίθετα, οι καθηγητές στις ΗΠΑ "βομβαρδίζονται" από απαιτήσεις. Πρέπει να ενημερώσουν τους μαθητές για τα ναρκωτικά, για τις σεξουαλικές επαφές... Έχουν τόσα πολλά πράματα να κάνουν και η δράση κατά του μπούλινγκ είναι ακόμη μία υποχρέωση μέσα στις πολλές.

Στην Φινλανδία, η δράση κατά του μπούλινγκ είναι ψηλά στην ιεραρχία γι’ αυτό και επενδύεται χρόνος.

Τι πρέπει να αλλάξει

Σύμφωνα με την Hubbard, η πρώτη αλλαγή αφορά στις προτεραιότητες της εκπαίδευσης στην Αμερική και να μπει η εξάλειψή του μπούλινγκ πιο ψηλά στην ιεραρχία. Θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι η μάχη κατά του μπούλινγκ στα σχολεία απαιτεί χρόνο και δεν είναι υπόθεση 30 λεπτών. Επίσης, θα πρέπει το κράτος να ακολουθήσει πιο τολμηρές πολιτικές και να μην επαναλάβει τις άτολμες πολιτικές του παρελθόντος.

Finland found a proven way to combat bullying. Here's what it'll take to make it work in the US, CNN, Jamie Gumbrecht