Οι Ρώσοι κατάσκοποι της διπλανής πόρτας: Η αληθινή ιστορία των Γκούριεβ

Ο Ρίτσαρντ και η Σίνθια ζούσαν σε ένα διώροφο μπεζ σπίτι στην οδό Μαρκέτ μαζί με τις δύο κόρες τους. Είχαν ένα σκύλο και μια απολύτως αμερικάνικη καθημερινότητα. Ή τουλάχιστον αυτό ήθελαν να πιστεύουν οι γείτονές τους.

Η κ. Μέρφι δήλωνε υπάλληλος λογιστικής εταιρίας στο Μανχάταν και ο σύζυγος της απλός πατέρας που έμενε στο σπίτι για να φροντίζει τις κόρες τους, την 11χρονη Κέιτ και την 9χρονη Λίσα.

Μία επιδρομή του FBI στην οικία τους όμως αποκάλυψε την πραγματική τους ταυτότητα. Οι μεσοαστοί Μέρφι δεν ήταν παρά ρώσοι κατάσκοποι. Ο Βλάντιμιρ και η Λίντια Γκούριεβ.

«Αν κάποιος μου έλεγε ότι ήταν Αρειανοί θα ήμουν λιγότερο έκπληκτη», δήλωσε η Ελίζαμπεθ Λάπιν, καθηγήτρια ποίησης και γειτόνισσα του ζεύγους μετά την σοκαριστική αποκάλυψη.

(FBI/CNNi)

Οι Γκούριεβ συγκέντρωναν πληροφορίες από την δεκαετία του 1990 για τη ρωσική SVR, υπηρεσία που είναι γνωστή στο FBI ως η σύγχρονη KGB. H KBG ήταν η Υπηρεσία εθνικής ασφαλείας της Σοβιετικής Ένωσης και κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου είχε 'ακροβολισμένους' πράκτορές της στο εξωτερικό.

Στις 27 Ιουνίου του 2010 το Ομοσπονδιακό Γραφείο Ερευνών των ΗΠΑ συνέλαβε τους Γκούριεβ μαζί με ακόμη οκτώ φερόμενους ως κατασκόπους της Ρωσίας στο Μανχάταν, το Γιόνκερς, τη Βοστώνη και τη βόρεια Βιρτζίνια. Η ανακοίνωση του εντοπισμού και της σύλληψής τους μονοπώλησε τα μέσα ενημέρωσης για μεγάλο διάστημα, ενώ ενέπνευσε τους δημιουργούς της επιτυχημένης τηλεοπτικής σειράς «The Americans».

Όμως, παρότι στο κατασκοπευτικό δράμα, που βασίζεται σε αυτές τις ηχηρές συλλήψεις, οι πρωταγωνιστές επιδίδονται σε κάθε είδους ριψοκίνδυνες αποστολές για να φέρουν εις πέρας τις εντολές τους, η ζωή των Γκούριεβ δεν ήταν διόλου επικίνδυνη.

«Δεν ήταν ούτε ριψοκίνδυνοι, ούτε ανεξέλεγκτοι», αποκάλυψε μία άλλη γειτόνισσα, η Βιρτζίνια Μπέιλι, περιγράφοντας την οικογένεια που ζούσε στο «σπίτι των κατασκόπων», όπως λέγεται πλέον η πρώην κατοικία τους.

(Το σπίτι στην οδό Μαρκέτ/CNNi)

Κρύβονταν κάτω από την μύτη των πάντων

Ενθυμούμενοι τις ημέρες της γειτονίας τους, πολλοί κάτοικοι της οδού Μαρκέτ σκέφτηκαν εκ των υστέρων πως το σπίτι των Γκούριεβ ήταν η τέλεια κρυψώνα. Ήταν μόλις 30 λεπτά μακριά από το Μανχάταν και μπορούσαν να κρύψουν επιμελώς τις δραστηριότητες τους εντός της ιδιοκτησίας τους. Είχαν στη διάθεσή τους μια έκταση 3 στρεμμάτων με πλούσια βλάστηση, όπου μπορούσαν να υποδέχονται τους συνεργάτες τους και να σχεδιάζουν τα επόμενα βήματά τους, χωρίς να φοβούνται τα αδιάκριτα βλέμματα. Άλλωστε κανείς δεν υποψιαζόταν αυτό που συνέβαινε κάτω ακριβώς από τη μύτη τους.

Η οικογένεια δεν ήταν ιδιαιτέρως κοινωνική – έκανε όσες εμφανίσεις θεωρούσε απαραίτητες για να μη δίνει στόχο. Πριν από την έφοδο η Μπέιλι και η κόρη της, Τζέσι, έβλεπαν τη Σίνθια να βγάζει βόλτες τον σκύλο της οικογένειας. Παρότι σπάνια τους απηύθυνε το λόγο έδινε πάντα την αίσθηση μιας πολύ όμορφης και καθώς πρέπει γυναίκας. «Πάντα ντυνόταν πολύ κομψά», ανέφεραν.

Ορισμένοι διέκριναν ξένη προφορά στην ομιλία του ζευγαριού, αλλά η Ελίζαμπεθ Λάπιν, η γειτόνισσα τους, δεν είχε παρατηρήσει ποτέ κάτι τέτοιο. «Τα κορίτσια τους έφτιαξαν έναν πάγκο και πουλούσαν λεμονάδες ένα καλοκαίρι», εξιστόρησε η γυναίκα παρατηρώντας πως αυτό ήταν «πολύ Αμερικάνικη συνήθεια».

Πράκτορες του FBI αποκάλυψαν σε εκπομπή του CNN πως η οικογένεια ήταν τόσο αποφασισμένη να ενταχθεί πλήρως στην κοινωνία, που απαγορευόταν να μιλούν ρωσικά μέσα στο σπίτι.

(Σημειωματάριο των κατασκόπων FBI/CNNi)

Πώς κατάφερε να τους συλλάβει η αστυνομία

Το FBI και η CIA ανακάλυψαν στις αρχές του 2000 πως κατάσκοποι της SVR δραστηριοποιούνταν στις ΗΠΑ και μάλιστα ζούσαν ως «παράνομοι» καθώς δεν είχαν καμία διπλωματική προστασία.

Οι Αμερικανικές Αρχές παρακολούθησαν υπό άκρα μυστικότητα όλους του κατασκόπους για αρκετά χρόνια, κατάφεραν ακόμη και να διεισδύσουν στο σπίτι των Γκούριεβ, όταν έλειπαν, για να συγκεντρώσουν στοιχεία.

Μετά από προσπάθειες ετών οι ΗΠΑ «έσπασαν» τον μυστικό κώδικα που χρησιμοποιούσαν οι κατάσκοποι για να επικοινωνούν με τη Μόσχα, δίνοντας έτσι την ευκαιρία στο FBI να παρακολουθεί στενότερα τις επαφές και τις κινήσεις των Γκούριεβ.

Ένα από τα πλέον σημαντικά μηνύματα που αποκρυπτογράφησαν κατά την διάρκεια της έρευνας έλεγε: «Η εκπαίδευσή σας, οι τραπεζικοί λογαριασμοί, το αμάξι, το σπίτι κ.α. – όλα αυτά εξυπηρετούν έναν στόχο: να εκπληρώσετε την αποστολή σας, δηλαδή να ερευνήσετε και να δημιουργήσετε δεσμούς με σημαντικές προσωπικότητες που κρίνουν καταστάσεις και στη συνέχεια και στείλετε τις πληροφορίες σας στο ‘Κ’».

Όπου «Κ» εννοούσαν το «Κέντρο», δηλαδή την κατασκοπευτική ρωσική Υπηρεσία που τους πλήρωνε.

(Ο Βλάντιμιρ Γκούριεβ/FBI/CNNi)

Το 2009 οι πράκτορες βιντεοσκόπησαν τον Βλάντιμιρ να συναντάται με αξιωματούχο της ρωσικής κυβέρνησης και τότε πήραν την απόφαση να δράσουν για την εξάρθρωση του πυρήνα των κατασκόπων.

Η κόρη της Μπέιλι, Τζέσι, που ήταν 15 ετών όταν έγινε η εισβολή στο σπίτι της οικογένειας, θυμήθηκε τι εκτυλίχτηκε την ημέρα «μηδέν». «Άντρες με ειδικές στολές και ενδοεπικοινωνία εμφανίστηκαν με κάτι χαρτιά που πρέπει να ήταν εισαγγελική εντολή για έρευνα». Στην συνέχεια εισέβαλαν στο σπίτι και άναψαν όλα τα φώτα.

Για τουλάχιστον μια εβδομάδα μετά το περιστατικό τα μέσα ενημέρωσης περνούσαν κάθε λεπτό της ημέρας στη γειτονιά. «Εννοώ ορδές δημοσιογράφων», είπε η 22χρονη σήμερα Τζέσι.

Η καθηγήτρια Λάπιν συγκέντρωσε όλο το θάρρος της και πλησίασε στο παράθυρο του σπιτιού για να δει τι συμβαίνει στο εσωτερικό του. Είδε ένα βιβλίο της μικρής Λίσα, αρκετά νομίσματα και ένα αντίτυπο του βιβλίου του 1953 «Μία γυναίκα στο Βερολίνο». Στον τοίχο, δίπλα σε ένα πιάνο, ήταν κρεμασμένος ένας «πανέμορφος» πίνακας μίας νεαρής κοπέλας, η οποία σύμφωνα με την μαρτυρία της Λάπιν, πρέπει να ήταν η 11χρονη Κέιτ.

Οι δύο μικρές μετά την σύλληψη των γονιών τους οδηγήθηκαν στο σπίτι ενός φιλικού προσώπου.

Ποια ήταν η μοίρα των παιδιών;

Δύο εβδομάδες μετά τη σύλληψη η Μόσχα και η Ουάσιγκτον κατέληξαν σε συμφωνία. Και οι δέκα κατάσκοποι, που ήταν κρατούμενοι στις ΗΠΑ, θα εκδίδονταν στη Ρωσία αν η Μόσχα συμφωνούσε να απελευθερώσει τέσσερα πρόσωπα που είχε συλλάβει με την κατηγορία ότι είχαν επαφές με δυτικές μυστικές Υπηρεσίες, όπως ανέφερε το υπουργείο Δικαιοσύνης της Αμερικής.

Η Κέιτ και η Λίσα, που είχαν γεννηθεί στις ΗΠΑ, ακολούθησαν τους γονείς τους στη Ρωσία.

«Ήταν πολύ λυπηρό», τόνισε η Βιρτζίνια Μπέιλι. «Να αλλάξει εντελώς η ζωή τους τόσο ξαφνικά. Τα παιδιά δεν γνώριζαν τη Ρωσία... Έπρεπε να εγκαταλείψουν τους φίλους τους απότομα και ξαφνικά... Τα πάντα θα άλλαζαν».

Ο Έρικ Ονίλ, πρώην αξιωματούχος του Ομοσπονδιακού Γραφείου Ερευνών, έκρινε πως είναι ιδιαιτέρως παράξενο κατάσκοποι που δραστηριοποιούνται τόσο μακριά από το σπίτι τους να κάνουν παιδιά, καθώς αυτό τους αποσπά. «Όταν είσαι γονέας υποτίθεται πως φροντίζεις για τα παιδιά σου. Υποτίθεται ότι τα θέτεις ως τη βασική σου προτεραιότητα. Και ένας κατάσκοπος δεν μπορεί να κάνει κάτι τέτοιο».

(Μία από τις κατασκόπους που συνελήφθησαν/FBI/CNNi)

Υπάρχουν ακόμη κατάσκοποι στις ΗΠΑ;

Την εποχή που έγιναν οι συλλήψεις δύσκολα μπορούσε κάποιος να πιστέψει πως ένα τέτοιο σενάριο ήταν πιθανό. Αλλά πλέον οι αποκαλύψεις έχουν αλλάξει πολύ τα δεδομένα.

Ο πρώην «υπερ-κατάσκοπος» της KGB, Όλεγκ Καλούγκιν, μιλώντας στο CNNi, δήλωσε πως δεν θα τον εξέπληττε αν η Ρωσία μισθώνει ακόμη κατασκόπους στις ΗΠΑ. Ωστόσο υποψιάζεται πως τέτοιου είδους προγράμματα δεν είναι το ίδιο ενεργά με το 2010.

«Είναι μια μοναχική, δύσκολη και γεμάτη ρίσκα ζωή», είπε περιγράφοντας τον βίο ενός κατασκόπου.

Με πληροφορίες από: The Russian spies living next door

By Thom Patterson, CNN