Η Ευρωπαϊκή Ένωση εισέρχεται σε αχαρτογράφητα νερά

Όπως δήλωσε ο Γάλλος υπουργός Εσωτερικών Μπερνάρ Καζνέβ (Bernard Cazeneuve), στη συνέντευξη Τύπου που ακολούθησε τη συνεδρίαση, «η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συμφώνησε να παρουσιάσει έως το τέλος του χρόνου σχέδιο μεταρρύθμισης του κώδικα συνόρων στο χώρο Σένγκεν, που θα επιτρέψουν τους συστηματικούς και υποχρεωτικούς ελέγχους στα εξωτερικά σύνορα όλων των ταξιδιωτών, συμπεριλαμβανομένων αυτών που απολαμβάνουν το προνόμιο της ελευθερίας μετακίνησης».

Παράλληλες ατζέντες

Όπως ήδη σχολιάζεται δηκτικά από αναλυτές, όπως παραδέχονται οι ίδιοι οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι και όπως το ίδιο το σημερινό ανακοινωθέν αναφέρει στην εισαγωγή του, οι σημερινές αποφάσεις είναι οι μεταχρονολογημένες προτάσεις του περασμένου Φεβρουαρίου, ενισχυμένες σε ρητορική και περιεχόμενο από την δραματική κλιμάκωση του προσφυγικού και της τρομοκρατίας, τα οποία πλέον συνδέονται επιχειρησιακά με τον πιο επίσημο τρόπο.

Αυτό είναι και το πιο εντυπωσιακό στοιχείο, καθώς τη στιγμή που όλοι διατείνονται ότι τα πρόσφατα τραγικά γεγονότα στο Παρίσι ήταν αυτά που «ξύπνησαν» τους Ευρωπαίους να αναλάβουν δράση, η δράση περιγράφεται από την Ευρωπαϊκή Ατζέντα Ασφαλείας που είχε υιοθετηθεί τον περασμένο Απρίλιο και στα ουσιαστικά της σημεία έχει να κάνει με την αντιμετώπιση των προσφυγικών ροών.

Συνοπτικά, με βάση τα όσα αποφάσισαν σήμερα οι υπουργοί Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων των 28, η Κομισιόν έχει πολλή δουλειά μπροστά της, καθώς θα πρέπει να ετοιμάσει προτάσεις για την αναθεώρηση του κώδικα Σένγκεν, αλλά και το νομικό πλαίσιο που θα στηρίξει τον αναβαθμισμένο ρόλο των Frontex και Europol.

Ο ρόλος αυτός εγγράφεται, κυρίως, στο κρίσιμο θέμα της ανταλλαγής πληροφοριών και βιομετρικών δεδομένων και της ενοποίησης των βάσεων δεδομένων, οι οποίες θα πρέπει να διασταυρωθούν.

Επιπλέον, η Frontex αναβαθμίζεται στα εξωτερικά σύνορα και εισέρχεται στη μάχη κατά της τρομοκρατίας. Αντίστοιχα, η Europol αποκτά παρουσία στα hotspots, τα οποία αναφέρεται ότι θα πρέπει να είναι εφοδιασμένα με κατάλληλες τεχνολογίες.

Οι Europol και Frontex θα συνεργάζονται στα hotspots, αλλά και στα εξωτερικά σύνορα της Ένωσης στα Δυτικά Βαλκάνια.

Αυτά και άλλα μέτρα που περιλαμβάνονται στη σημερινή απόφαση θα εποπτεύεται από τον εδώ και οκτώ χρόνια Συντονιστή Αντιτρομοκρατικής Δράσης (EU Counter Terrorism Coordinator), έναν Βέλγο καθηγητή Νομικής και γραφειοκράτη με πολυετή εμπειρία στους ευρωπαϊκούς θεσμούς.

Όλα τα παραπάνω είναι αρκούντως πυκνά στους τύπους αυτούς ειρωνείας που η Ιστορία προσφέρει απλόχερα στο κοινό της.

Νέες αποφάσεις από το... παρελθόν

Η ίδια αυτή προσφορά περιγράφει την εξέλιξη των πραγμάτων σε επίπεδο πολιτικών αποφάσεων.

Θορυβημένη από την επίθεση στο Charlie Hebdo και το κύμα βίας που ακολούθησε στην επικράτειά της, η Γαλλία επιδίωξε την αλλαγή του κώδικα συνόρων ήδη από τις αρχές του χρόνου.

Το Παρίσι είχε τη στήριξη της ισπανικής κυβέρνησης, αλλά οι εκκλήσεις των δύο απευθύνονταν σε ώτα μη ακουώντων, όπως γραφόταν τότε στον ευρωπαϊκό Τύπο, καθώς το ουκρανικό και οι ελληνικές διαπραγματεύσεις κυριαρχούσαν στην ευρωπαϊκή ατζέντα.

Όπως ακριβώς και με το δημοσιονομικό σύμφωνο, οι Ευρωπαίοι εταίροι αντιπρότειναν ότι μπορούν να γίνουν περισσότερα, ως προς την αυστηροποίηση των ελέγχων στο χώρο Σένγκεν, με τους υπάρχοντες κανόνες.

Στην άτυπο σύνοδο κορυφής στις Βρυξέλλες, στις 12 Φεβρουαρίου, που ήταν και η επίσημη πρώτη του Αλέξη Τσίπρα μετά την πρώτη εκλογική του νίκη, αφού εξέφρασαν τη «βαθιά θλίψη» τους και την «ισχυρή ενότητά» τους, οι 28 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ συμφώνησαν σε έναν οδικό χάρτη τριών σημείων για τους επόμενους μήνες, που προσδιορίστηκε στις εξής φράσεις: εγγύηση της ασφάλειας των πολιτών, πρόληψη της ριζοσπαστικοποίησης και υπεράσπιση αξιών, συνεργασία με τους διεθνείς εταίρους.

Ενδιαφέροντα δε ήταν μερικά σημεία εκ των προτεινομένων δράσεων, όπου οι Ευρωπαίοι ηγέτες ζητούσαν:

να εγκριθεί επειγόντως από τους νομοθέτες της ΕΕ ισχυρή και αποτελεσματική ευρωπαϊκή οδηγία για τους φακέλους επιβατών, με ισχυρές εγγυήσεις σε ό,τι αφορά την προστασία των δεδομένων

να χρησιμοποιηθεί πλήρως το ισχύον πλαίσιο του Σένγκεν με σκοπό την ενίσχυση και τον εκσυγχρονισμό των ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα: συμφωνούμε να προχωρήσουμε αμελλητί σε συστηματικούς και συντονισμένους ελέγχους για τα πρόσωπα που απολαύουν του δικαιώματος της ελεύθερης κυκλοφορίας, με τη χρήση βάσεων δεδομένων σχετικών με την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, βάσει των κοινών δεικτών επικινδυνότητας· η Επιτροπή θα πρέπει να εκδώσει τάχιστα επιχειρησιακές κατευθύνσεις επ' αυτού· θα διερευνήσουμε, επίσης, στοχευμένη τροποποίηση του κώδικα συνόρων του Σένγκεν, όπου χρειάζεται για τη διενέργεια μόνιμων ελέγχων, προτάσει της Επιτροπής

να ενισχυθεί η ανταλλαγή πληροφοριών και η επιχειρησιακή συνεργασία μεταξύ των διωκτικών και των δικαστικών αρχών, μεταξύ άλλων μέσω της Europol και της Eurojust,

να ενταθεί η συνεργασία μεταξύ όλων των αρμόδιων αρχών για την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης πυροβόλων όπλων, μεταξύ άλλων μέσω της ταχείας προσαρμογής της σχετικής νομοθεσίας

να υπάρξει εμβάθυνση της συνεργασίας μεταξύ των υπηρεσιών ασφαλείας των κρατών μελών

να εφαρμοστούν γρήγορα από τα κράτη μέλη οι ενισχυμένοι κανόνες για την αποτροπή της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, και να ενταθούν από όλες τις αρμόδιες αρχές οι ενέργειες για τον εντοπισμό των ροών χρηματοδότησης και για την αποτελεσματική δέσμευση περιουσιακών στοιχείων που χρησιμοποιούνται για τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας

πρωτοβουλίες σχετικές με την εκπαίδευση, την επαγγελματική κατάρτιση, τις ευκαιρίες απασχόλησης, την κοινωνική ένταξη και την αποκατάσταση στο δικαστικό πλαίσιο, για την αντιμετώπιση των παραγόντων που συντελούν στη ριζοσπαστικοποίηση, μεταξύ άλλων και εντός των φυλακών

να αντιμετωπίσουμε τις κρίσεις και τις συγκρούσεις, ιδίως στον νότιο περίγυρο, μέσω στρατηγικής επανεξέτασης της προσέγγισής μας

να ενισχύσουμε τις επαφές μας με τρίτες χώρες για ζητήματα ασφάλειας και καταπολέμησης της τρομοκρατίας, ιδίως στη Μέση Ανατολή, τη βόρεια Αφρική και το Σαχέλ, αλλά και στα δυτικά Βαλκάνια, μεταξύ άλλων μέσω νέων προγραμμάτων δημιουργίας ικανοτήτων (πχ. συνοριακοί έλεγχοι) με τους εταίρους μας και μέσω βελτιωμένης στόχευσης της βοήθειας που χορηγεί η ΕΕ

συνεχείς και συντονισμένες διεθνείς επαφές με τον ΟΗΕ και το Παγκόσμιο Φόρουμ κατά της Τρομοκρατίας, καθώς και με σχετικές περιφερειακές πρωτοβουλίες

διάλογο μεταξύ πολιτισμών για την από κοινού προαγωγή των θεμελιωδών ελευθεριών.

Οι σημερινές εξελίξεις στο Μάλι, η στρατηγικές διαφωνίες για το μέλλον της Συρίας, η πρόσληψη των Δυτικών Βαλκανίων ως αποθήκης προσφύγων, αλλά και προτάσεις όπως αυτή του Ντέιβιντ Κάμερον για ενίσχυση των βομβαρδισμών στη Συρία χωρίς ψήφισμα από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, δείχνουν το βάθος εκείνων των αποφάσεων και των σημερινών επαναλήψεών τους.

«Το Συμβούλιο υπογραμμίζει την σημασία να επιταχυνθεί η εφαρμογή όλων των πεδίων δράσης που καλύπτονται από την ανακοίνωση της 12ης Φεβρουαρίου και ιδίως των μέτρων που περιγράφονται παρακάτω».

Τα ακρωνύμια της ασφάλειας

Σε ό,τι αφορά τα παρακάτω, οι σημερινές ανακοινώσεις των υπουργών Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων αναφέρουν όσα θα πρέπει οι Ευρωπαίοι πολίτες να κατανοήσουν για να ελέγξουν τις αποφάσεις των ηγετών τους. Τα παρακάτω είναι κάποιες από τις ορολογίες που περιλαμβάνονται στις δυο ανακοινώσεις του Συμβουλίου.

• Passenger Name Accord (PNR) – Φάκελος Ονομάτων Επιβατών
• EU Policy Cycle on serious and organised crime – Κύκλος Πολιτικής της ΕΕ για την αντιμετώπιση του οργανωμένου και σοβαρού διεθνούς εγκλήματος
• Standing Committee on operational cooperation on internal security COSI – Μόνιμη Επιτροπή επιχειρησιακής συνεργασίας σε θέματα εσωτερικής ασφάλειας
• Operational Action Plan (OPA) – Επιχειρησιακά Σχέδια Δράσης
• Schengen Information System (SIS II) – Σύστημα Πληροφόρησης Σένγκεν δεύτερης γενιάς
• Rapid Border Intervention Teams (RABITs) – Ομάδες Ταχείας Επέμβασης στα Σύνορα
• Smart Borders – Ευφυή Σύνορα
• Schengen Borders Code (SBC) – Κώδικας Συνόρων Σένγκεν
• European Agency for the Management of Operational Cooperation at the External Borders of the EU (Frontex) - Eυρωπαϊκός Οργανισμός για τη Διαχείριση της Επιχειρησιακής Συνεργασίας στα Εξωτερικά Σύνορα της ΕΕ
• Common Risk Indicators (CRIs) – Κοινοί Δείκτες Επικινδυνότητας
• European Police Office (Europol) – Ευρωπαϊκή Αστυνομική Υπηρεσία
• European Counter Terrorist Centre (ECTC) – Ευρωπαϊκό Κέντρο Καταπολέμησης της Τρομοκρατίας
• Financial Intelligence Units (FIUs) – Μονάδες Χρηματοοικονομικών Πληροφοριών
• Framework Decision on Combating Terrorism – Απόφαση-πλαίσιο για την Καταπολέμηση της Τρομοκρατίας
• Αdditional Protocol to the Council of Europe Convention on the Prevention of Terrorism - Πρόσθετο Πρωτόκολλο της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη της Τρομοκρατίας
• European Criminal Records Information System (ECRIS) - Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών Ποινικού Μητρώου
• Internal Security Fund – Εσωτερικό Ταμείο Ασφάλειας

Η απόφαση

Με βάση τα όσα αναφέρει το κοινό ανακοινωθέν των 28 υπουργών, το Συμβούλιο αποφάσισε δράσεις σε οκτώ πεδία ενδιαφέροντος, τα οποία επιμερίζονται σε 28 δράσεις:

1. Δεδομένα PNR (Passenger Name Accord – Φάκελος Ονομάτων Επιβατών)

• Το Συμβούλιο επαναλάβει το «επείγον» της οριστικοποίησης «κατά προτεραιότητα» ενός «φιλόδοξου» PNR της ΕΕ πριν από το τέλος του 2015, που θα περιλαμβάνει τις εσωτερικές πτήσεις, θα παρέχει ένα επαρκώς μακρύ χρονικό διάστημα όπου τα δεδομένα PNR θα μπορούν να κρατηθούν χωρίς καλυμμένα πεδία (non-masked-out-form), ενώ δεν θα περιορίζονται σε εγκλήματα διακρατικού χαρακτήρα.

2. Πυροβόλα όπλα

• Το Συμβούλιο καλωσορίζει τη δέσμη μέτρων που πήρε η Κομισιόν στις 18 Νοεμβρίου με στόχο να καταστεί δυσκολότερη η απόκτηση πυροβόλων όπλων στην ΕΕ. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν την υιοθέτηση του εκτελεστικού κανονισμού σχετικά με τα κοινά ελάχιστα πρότυπα για την απενεργοποίηση των πυροβόλων όπλων (Implementing Regulation on common deactivation standards) και την αναθεώρηση της οδηγίας για τα πυροβόλα όπλα (Firearms Directive - 2008/51/ΕΚ), ώστε να ενισχυθούν οι έλεγχοι σχετικά με την απόκτηση και την κατοχή πυροβόλων όπλων.
• Το Συμβούλιο δεσμεύεται να προωθήσει τη συνεργασία με βάση τον «Κύκλο Πολιτικής της ΕΕ για την Αντιμετώπιση του Οργανωμένου και του Σοβαρού Διεθνούς Εγκλήματος (EU Policy Cycle on serious and organised crime)», ιδιαίτερα εντός του Επιχειρησιακού Σχεδίου Δράσης (Operational Action Plan - Firearms) της Europol και καλεί όλα τα κράτη-μέλη που «επηρεάζονται από το πρόβλημα» να ενταχθούν στα παραπάνω έως το τέλος του 2015. (Βλ. τέλος κειμένου).
• Το Συμβούλιο καλεί την Frontex και την Europol να συνδράμουν τα κράτη-μέλη που έχουν σύνορα στα Δυτικά Βαλκάνια, ώστε να αυξηθούν οι έλεγχοι για τον εντοπισμό δικτύων παράνομης διακίνησης όπλων στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ. Τα κράτη-μέλη καλούνται να συνεργαστούν με τις χώρες της περιοχής σε πλαίσια όπως η Western Balkans counter-terrorism initiative.

Ως προς τα παραπάνω, υπενθυμίζεται ότι οι προτάσεις που υποβλήθηκαν στις 18 Νοεμβρίου προβλέπονταν στο ευρωπαϊκό θεματολόγιο για την ασφάλεια του Απριλίου 2015. Η Κομισιόν ελπίζει ότι οι προτάσεις θα έχουν ενσωματωθεί στην ευρωπαϊκή νομοθεσία έως τον Ιούλιο του 2016.

Τις προτάσεις επεξεργάστηκε ο Επίτροπος Μετανάστευσης, Εσωτερικών Υποθέσεων και Ιθαγένειας, Δημήτρης Αβραμόπουλος και η Επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς, Βιομηχανίας, Επιχειρηματικότητας και ΜμΕ, Ελζμπιέτα Μπιενκόφσκα (Elżbieta Bieńkowska).

Προσερχόμενος σήμερα στο Συμβούλιο, ο Έλληνας επίτροπος δήλωσε ότι «αυτή είναι η στιγμή να κάνουμε ένα ακόμη βήμα προς τα εμπρός, να θέσουμε τις βάσεις για τη δημιουργία μιας Ευρωπαϊκή Υπηρεσίας Πληροφοριών (European Intelligence Agency).

Την Τετάρτη, μετά τη συνεδρίαση του Κολλεγίου των Επιτρόπων, ο κ. Αβραμόπουλος δήλωνε μεταξύ άλλων ότι «δεν πρέπει να αντιμετωπίσουμε μόνο τα συμπτώματα και τα εργαλεία με τα οποία οι τρομοκράτες λειτουργούν. Πρέπει να αντιμετωπίσουμε τις βαθύτερες αιτίες του φαινομένου της ριζοσπαστικοποίησης που οδηγεί τους ανθρώπους να στρέφονται εναντίον των κοινωνιών μας και ιδιαίτερα όταν έχουν γεννηθεί και μεγαλώσει εδώ. Το κέντρο αριστείας του Δικτύου Ευαισθητοποίησης για τη Ριζοσπαστικοποίηση βρίσκεται σε λειτουργία από την 1η Οκτωβρίου 2015».

Σχετικά με αυτό το ζήτημα, το σημερινό Συμβούλιο Δικαιοσύνη και Εσωτερικές Υποθέσεις εξέδωσε ανακοίνωση, όπου εκτός των άλλων αναφέρεται ότι τα κράτη-μέλη πρέπει να εφαρμόσουν μέτρα που θα επιτρέπουν την αναμόρφωση (rehabilitation), αποριζοσπαστικοποίηση (de-radicalization) και απεμπλοκή (disengagement) εντός και εκτός φυλακών και την επανένταξη στην κοινωνία των λεγόμενων «επιστρεφόντων» και όσων έχουν εμποδιστεί να ταξιδέψουν στα πολεμικά μέτωπα, στα μέτρα και τα σταθμά των τοπικών συνθηκών και της κάθε περίπτωσης ξεχωριστά. Επιπλέον, τα κράτη-μέλη θα πρέπει να εντάξουν σ’ αυτές τις διαδικασίες τα θύματα, τους αναμορφωμένους πρώην αλλοδαπούς ξένους μαχητές, καθώς και κοινωνικούς λειτουργούς, τις κοινότητες και τις οικογένειες, ενώ θα πρέπει τέλος να ανταλλάξουν εμπειρίες και βέλτιστες πρακτικές.

Σημειώνεται εδώ η πρόσφατη δημόσια συζήτηση και το πολεμικό κλίμα αναφορικά με τις επαφές συμβούλου υπουργού Δικαιοσύνης με φυλακισμένους.

3. Ενδυνάμωση των εξωτερικών συνόρων

3Α. Τα κράτη-μέλη αναλαμβάνουν:

• να εφαρμόσουν άμεσα τους απαραίτητους, συστηματικούς και συντονισμένους ελέγχους στα εξωτερικά σύνορα, «συμπεριλαμβανομένων των ατόμων που απολαμβάνουν το δικαίωμα της ελεύθερης μετακίνησης»
• να αναβαθμίσουν εν όψει των προσεχών αποφάσεων της Κομισιόν τα συστήματα διασυνοριακού ελέγχου (ηλεκτρονική διασύνδεση με την Europol σε κάθε συνοριακό πέρασμα και αυτόματο σκανάρισμα ταξιδιωτικών εγγράφων) έως τον Μάρτιο του 2016
• «στο πλαίσιο της παρούσης προσφυγικής κρίσης», να διενεργήσουν συστηματική καταγραφή (συμπεριλαμβανομένων των δακτυλικών αποτυπωμάτων) «των υπηκόων τρίτων κρατών που εισέρχονται παράνομα στο χώρο Σένγκεν», για να διαπιστωθεί αν είναι πρόσφυγες ή αιτούντες άσυλο, να διενεργήσουν περιοδικούς ελέγχους με βάση τις σχετικές βάσεις δεδομένων και ιδίως του Συστήματος Πληροφοριών Σένγκεν δεύτερης γενιάς (SIS II), να διασφαλίσουν ότι τα hotspots θα είναι εφοδιασμένα με την κατάλληλη τεχνολογία. Αξιωματικοί της Europol θα συνεπικουρούν ως “guest officers” στις διαδικασίες καταγραφής στα hotspots.
• να ενδυναμώσουν τους ελέγχους στα «σύνορα που είναι περισσότερο εκτεθειμένα», κυρίως με την ανάπτυξη «όταν το απαιτούν οι περιστάσεις» Ομάδων Ταχείας Επέμβασης στα Σύνορα (Ρapid Βorder Intervention Teams - RABITs) (σ.σ. ομόηχη της αγγλικής λέξης για το «κουνέλι»), ώστε να διασφαλιστούν συστηματικό σκανάρισμα και έλεγχοι ασφαλείας.
  
  

3Β. Η Κομισιόν καλείται από το Συμβούλιο, «όσο επικαιροποιεί τις προτάσεις της για τα “Ευφυή Σύνορα”»:

• να ετοιμάσει προτάσεις στοχευμένης αναθεώρησης του κώδικα συνόρων Σένγκεν (SBC). Η αναθεώρηση περιλαμβάνει τη διασταύρωση των έως τώρα αποθηκευμένων βιομετρικών δεδομένων
• να συμπεριλάβει στις προτάσεις της για την επικαιροποίηση του κανονισμού της Frontex, τη «στέρεα νομική βάση» για τη συμμετοχή της Frontex στη μάχη κατά της τρομοκρατίας και για την πρόσβαση του οργανισμού στις σχετικές βάσεις δεδομένων.
  
  

Με το νεογλωσσικό όρο «Ευφυή σύνορα», η Κομισιόν αναφέρεται στη δέσμη μέτρων που απαρτίζεται από τρεις προτάσεις κανονισμού: θέσπιση συστήματος εισόδου/εξόδου για την καταχώριση δεδομένων εισόδου και εξόδου των υπηκόων τρίτων χωρών που διέρχονται από τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ (Entry/Exit System), θέσπιση προγράμματος καταχώρισης ταξιδιωτών (Registered Traveller Programme) και τροποποίηση του κώδικα συνόρων του Σένγκεν για να καταστεί δυνατή η εφαρμογή των δύο παραπάνω συστημάτων, όπως περιγράφεται στην από 28/2/2013 πρόταση της Κομισιόν.

3Γ. Ως εκ τούτου, η Frontex:

• θα συνεισφέρει στη μάχη κατά της τρομοκρατίας και θα στηρίξει τη συντονισμένη εφαρμογή των Κοινών Δεικτών Κινδύνου (CRIs) πριν από το τέλος του 2015
• θα συνδράμει τα κράτη-μέλη για την αυστηροποίηση των ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα, ώστε σε συνεργασία με την Europol να ανιχνεύονται πιθανοί αλλοδαποί τρομοκράτες μαχητές και διακινητές όπλων
• θα συνεργαστεί στενά με τις Europol και Eurojust, ιδίως στο πλαίσιο των hotspots, και να έρθει σε συμφωνία με την Europol για την ανταλλαγή προσωπικών δεδομένων, κάτι που θα πρέπει να μην καθυστερήσει ώστε να καταστεί εφικτή η συνεργασία από 1ης Ιανουαρίου 2016.
  
  

4. Ανταλλαγή πληροφοριών

Για να επιταχυνθεί η αντιτρομοκρατική συνεργασία, τα κράτη-μέλη δεσμεύονται ότι:

• θα κάνουν μέγιστη χρήση των υπαρχουσών δυνατοτήτων και βάσεων δεδομένων για τη συνολική βελτίωση της ανταλλαγής πληροφοριών:
• θα περάσουν συστηματικά στo SIS II όλα τα ονόματα των αλλοδαπών υπόπτων για τρομοκρατία, θα διασυνδεθούν οι εθνικές βάσεις δεδομένων DNA, δακτυλικών αποτυπωμάτων και πινακίδων οχημάτων.
• Επιπλέον, από 1ης Ιανουαρίου 2016 θα ξεκινήσει να λειτουργεί το Ευρωπαϊκό Κέντρο Καταπολέμησης της Τρομοκρατίας (European Counter Terrorist Center - ECTC) της Europol, όπως είχε ανακοινωθεί από τους Φρανς Τίμερμανς και Δημήτρη Αβραμόπουλο στις 28 Απριλίου. Ως πλατφόρμα περιλαμβάνει ανταλλαγή πληροφοριών, επιχειρησιακή λειτουργία, παρακολούθηση ξένων τρομοκρατών μαχητών και διακινητών όπλων, πάταξη χρηματοδότησης τρομοκρατικών δικτύων. O νέος κανονισμός της Europol που θα θεσμοθετηθεί εντός του 2015 θα πρέπει να είναι συμβατός με την εντολή του ECTC. Τα κράτη-μέλη θα στηρίξουν δευτερευόντως με εμπειρογνώμονες το ECTC, κάτι που όπως δήλωσε ο κ. Αβραμόπουλος ελπίζουν στις Βρυξέλλες να γίνει γρήγορα.
• Η Κομισιόν καλείται από το Συμβούλιο να προτείνει πόρους ενίσχυσης της Europol, ώστε να στηριχθεί το ECTC. Καλείται, επίσης, να προτείνει το νομικό πλαίσιο, ώστε να μπορεί η Europol να διασταυρώνει τις βάσεις δεδομένων της με το SIS II.
• Στο πλαίσιο της γενικότερης διασύνδεσης των βάσεων δεδομένων, τα κράτη-μέλη καλούνται να προτείνουν Ενιαία Σημεία Επαφής (Single Points of Contact), δηλαδή να ορισθεί ένα πρόσωπο σε κάθε μια από τις υπηρεσίες αυτές που να αποτελεί ενιαίο σημείο επαφής για τους σκοπούς της ανταλλαγής πληροφοριών, όπως αναφέρεται σε παλαιότερες εισηγήσεις της Κομισιόν.
  
  

5. Χρηματοδότηση τρομοκρατίας

Η Κομισιόν καλείται να παρουσιάσει προτάσεις για την ενδυνάμωση, εναρμονισμό και βελτίωση της συνεργασίας ανάμεσα στις εθνικές Μονάδες Χρηματοοικονομικών Πληροφοριών (Financial Intelligence Units) με σκοπό την πρόληψη της χρησιμοποίησης του χρηματοπιστωτικού συστήματος για τους σκοπούς νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και για τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας, όπως ορίζουν οι συστάσεις της Ειδικής Μονάδας Χρηματοοικονομικής Δράσης (Financial Action Task Force – FATF).

6. Ανταπόκριση της Δικαιοσύνης στην τρομοκρατία και την εξτρεμιστική βία

• Η Κομισιόν καλείται να παρουσιάσει έως το τέλος του έτους τις προτάσεις της για την επικαιροποίηση της απόφασης-πλαισίου για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας (Framework Decision on Combating Terrorism) και τις προτάσεις της για την ενσωμάτωση στη ευρωπαϊκή νομοθεσία του ψηφίσματος 2178 του συμβουλίου ασφαλείας του ΟΗΕ της 24ης Σεπτεμβρίου 2014, καθώς και του πρόσθετου Πρωτοκόλλου για τους Ξένους Τρομοκράτες Μαχητές (Protocol on Foreign Terrorist Fighters) επί της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη της τρομοκρατίας (Council of Europe Convention on the Prevention of Terrorism).
• Τα κράτη-μέλη θα κάνουν πλήρη χρήση του ECRIS.
• Το Συμβούλιο «καλωσορίζει την πρόθεση της Κομισιόν να υποβάλλει έως τον Ιανουάριο του 2016 μια φιλόδοξη πρόταση για την επέκταση του ECRIS σε πολίτες τρίτων χωρών».
• Τέλος, καλεί την Κομισιόν να βρει τους απαραίτητους χρηματοοικονομικούς πόρους για να εφαρμοστούν εκείνες αποφάσεις του Συμβουλίου, που καταγράφονται στο άλλο κείμενο της ημέρας και αφορούν την κοινωνική και σωφρονιστική διάσταση του ζητήματος.
  
  

Σημειώνεται ότι η σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη της τρομοκρατίας επιβάλλει στα κράτη μέρη «να ποινικοποιήσουν τη δημόσια πρόκληση για τέλεση τρομοκρατικού εγκλήματος, καθώς και τη στρατολόγηση και εκπαίδευση τρομοκρατών, όταν διαπράττονται παράνομα και εκ προθέσεως».

Το ECRIS (Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών Ποινικού Μητρώου) είναι ένα σύστημα ανταλλαγής πληροφοριών που προέρχονται από το ποινικό μητρώο μεταξύ των χωρών της ΕΕ, το οποίο έχει στόχο να παρεμποδίσει εγκληματίες που αποφεύγουν το παρελθόν τους, μετακινούμενοι σε άλλη χώρα της ΕΕ από εκείνη στην οποία είχαν καταδικαστεί.

7. Χρηματοδότηση προγραμμάτων

Τα κράτη-μέλη καλούνται να κάνουν χρήση του Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας, κατά προτεραιότητα για τις παραπάνω δράσεις. Σημειώνεται πως ο προϋπολογισμός της Γενικής Διεύθυνσης Εσωτερικών Υποθέσεων (την οποία εποπτεύει πολιτικά ο Επίτροπος Αβραμόπουλος και στην οποία ανήκει το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας) ανέρχεται για την περίοδο 2014-2020 στα 9,26 δισ. ευρώ και αντιστοιχεί σε λιγότερο από 1% του συνολικού προϋπολογισμού της ΕΕ. Από αυτά, τα 3,8 δισ. ευρώ προορίζονται για τη φύλαξη συνόρων και αστυνόμευση, ενώ τα 3,1 δισ. ευρώ για ό,τι αφορά το άσυλο και τους πρόσφυγες.

8. Εφαρμογή

• Το COSI θα λειτουργήσει ως σύνδεσμος στα διάφορα μέρη και τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, ενώ θα «εξετάσει την πιθανότητα να αναπτύξει μια μεθοδολογία για τη δομημένη και πολυμερή προσέγγιση της επιχειρησιακής συνεργασίας πάνω σε απειλές που σχετίζονται με την τρομοκρατία».
• «O Συντονιστής Αντιτρομοκρατικής Δράσης της ΕΕ θα παρακολουθεί τη συνολική εφαρμογή των συμπερασμάτων αυτών».
  
  

Συντονιστής Αντιτρομοκρατικής Δράσης (EU Counter Terrorism Coordinator) είναι ο Βέλγος Gilles de Kerchove.

Τι είναι το COSI; Η ανακοίνωση δεν το λέει. Περιλαμβάνεται, όμως, στον Κύκλο Πολιτικής της ΕΕ για την αντιμετώπιση του οργανωμένου και σοβαρού διεθνούς εγκλήματος.

Ο κύκλος των χαμένων πολιτικών

Ο Κύκλος Πολιτικής της ΕΕ για την αντιμετώπιση του οργανωμένου και σοβαρού διεθνούς εγκλήματος εξελίσσεται σε τέσσερα στάδια:

Χάραξη πολιτικής:

Η Europol παρέχει τη λεγόμενη αξιολόγηση SOCTA (αξιολόγηση απειλών όσον αφορά το σοβαρό και οργανωμένο έγκλημα) βάσει δικών της δεδομένων και δεδομένων από τις αστυνομικές αρχές των κρατών-μελών, όπου αναλύονται οι σημερινές αλλά και μελλοντικές απειλές από το σοβαρό έγκλημα και τίθενται προτεραιότητες.

Καθορισμός πολιτικής:

Μια Mόνιμη Eπιτροπή επιχειρησιακής συνεργασίας σε θέματα εσωτερικής ασφάλειας (COSI) εξετάζει τις προτεραιότητες της SOCTA. Το Συμβούλιο των υπουργών Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων τις εγκρίνει για τον συγκεκριμένο κύκλο, δηλαδή για την επόμενη τετραετία. Στη συνέχεια η Κομισιόν συγκαλεί συνάντηση αντιπροσώπων κρατών-μελών και θεσμικών οργάνων της ΕΕ για την κατάρτιση πολυετούς στρατηγικού σχεδίου (MASP) –ένα σχέδιο ανά προτεραιότητα- με στρατηγικούς στόχους που θα πρέπει να ολοκληρωθούν εντός του τετραετούς κύκλου. Κάθε MASP εγκρίνεται από τη Μόνιμη Επιτροπή.

Εφαρμογή και παρακολούθηση:

Τα MASP υλοποιούνται μέσω των Επιχειρησιακών Σχεδίων Δράσης (OAP), ένα ανά προτεραιότητα και ένα ανά έτος. Τα OAP περιλαμβάνουν κοινές δράσεις και, όπως πριν, εκπονούνται από αντιπροσώπους κρατών-μελών και θεσμικά όργανα της ΕΕ και εγκρίνονται από τη Μόνιμη Επιτροπή. Οι κοινές δράσεις πραγματοποιούνται ως σχέδια EMPACT (Ευρωπαϊκή Πολυκλαδική Πλατφόρμα κατά των Εγκληματικών Απειλών), που είναι πλατφόρμα συνεργασίας κρατών-μελών, θεσμικών οργάνων και οργανισμών της ΕΕ, καθώς και «τρίτων μερών».

Ακολουθεί ένα ενδιαφέρον σημείο: «Η εφαρμογή κάθε OAP καθοδηγείται από έναν “Οδηγό” (“Driver”), από το κράτος-μέλος που προσφέρεται εθελοντικά να ηγηθεί της προτεραιότητας, και παρακολουθείται σε εθνικό επίπεδο από τους Εθνικούς Συντονιστές EMPACT (NEC)».

Επιπλέον, «η Μόνιμη Επιτροπή εγκρίνει τα OAP και παρακολουθεί την εφαρμογή τους με βάση την ανά εξάμηνο υποβολή εκθέσεων από τους “Οδηγούς”», μέσω μιας Μονάδας Υποστήριξης των σχεδίων EMPACT εντός Europol (ESU).

Επανεξέταση της Επιτροπής και ενδιάμεση αξιολόγηση:

Οι «Οδηγοί» υποβάλουν ετήσιες εκθέσεις, η Europol ενδιάμεση αξιολόγηση και με βάση αυτές προσαρμόζονται/τροποποιούνται τα MASP ή ακόμα και οι προτεραιότητες, αν χρειάζεται. Η Κομισιόν παρέχει στη Μόνιμη Επιτροπή ετήσια ανασκόπηση της πορείας των παραπάνω και διεξάγει αξιολόγηση στο τέλος του τετραετούς κύκλου.

Στον τρέχον κύκλο προτεραιοτήτων της ΕΕ στον τομέα του εγκλήματος 2014-2017, όπως εγκρίθηκαν τον Ιούνιο του 2013, πρώτη προτεραιότητα είναι «η αντιμετώπιση της διευκόλυνσης της παράνομης μετανάστευσης, ιδίως στις χώρες προέλευσης, στα κύρια σημεία εισόδου στην ΕΕ, στις κυριότερες διαδρομές, σε εναλλακτικούς διαύλους, και της σχετικής κατάχρησης των νόμιμων μεταναστευτικών διαύλων». Ανάμεσα στις εννιά προτεραιότητες είναι και η «η παράνομη εμπορία πυροβόλων όπλων».

Το ερώτημα είναι: νιώθει κανείς πιο ασφαλής;