Έντονες πολιτικές ζυμώσεις στην Ιταλία και στο βάθος η Ευρώπη

Θα πρέπει να περιμένουμε, ασφαλώς, τον δεύτερο γύρο, αλλά οι αναλυτές έχουν βγάλει ήδη κάποια συμπεράσματα. Πρώτα απ' όλα, τα μέχρι τώρα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι πολίτες συνεχίζουν να προτιμούν τις ευρείες συμμαχίες, παρά την αστάθεια που προκάλεσαν πολλές φορές τα τελευταία είκοσι χρόνια στην Ιταλία. Κατά συνέπεια, ο νόμος που συζητήθηκε τις τελευταίες εβδομάδες στην βουλή και ο οποίος ναυάγησε μόλις άρχισαν οι ψηφοφορίες δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες των ιταλών πολιτών. Ο συμβιβασμός αυτός βασιζόταν στην απλή αναλογική, ενώ -από εδώ και στο εξής- ο Ματέο Ρέντσι και ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι θα πρέπει να σκεφθούν πολύ σοβαρά αν δεν θα ήταν πιο χρήσιμο για τα κόμματά τους και το πολιτικό τους μέλλον να στηρίξουν μια εναλλακτική λύση με κύριο σημείο αναφοράς το πλειοψηφικό σύστημα.

Στην φάση αυτή, πάντως, όλοι οι σχολιαστές, αλλά και ο ίδιος ο Ρέντσι, τονίζουν με βεβαιότητα ότι οι βουλευτικές εκλογές απομακρύνονται και ότι δεν πρόκειται να πραγματοποιηθούν πριν από τον χειμώνα ή και την άνοιξη του νέου έτους.

Αναμφίβολα, ένα από τα βασικά στοιχεία που θα επικρατήσει από εδώ και στο εξής στην καθημερινή πολιτική αντιπαράθεση (και στην προεκλογική εκστρατεία όταν αυτή ξεκινήσει) είναι η στάση των διαφόρων πολιτικών δυνάμεων απέναντι στην Ευρώπη και στην προοπτική της.

Σε ό,τι αφορά την κεντροδεξιά, ο Μπερουσκόνι θα πρέπει να αποφασίσει αν θα συμμαχήσει τελικά με την Λέγκα του Βορρά, η οποία έχει ζητήσει επανειλημμένα δημοψήφισμα για το ευρώ και επιθυμεί άμεση αλλαγή των ευρωπαϊκών συνθηκών. Είναι σαφές ότι η κεντροδεξιά ενωμένη (ή έστω και με μια κάποια μορφή συμμαχιών) αυξάνει τα ποσοστά της. Αλλά υπάρχει ένα κομβικής σημασίας ζήτημα: όπως υπογραμμίζουν και σχολιαστές της Corriere della Sera, η καγκελάριος Μέρκελ φέρεται να έχει ζητήσει από τον Μπερλουσκόνι να αποφύγει κάθε είδους συμπόρευση με την Λέγκα διότι τα κόμματα που μετέχουν στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα δεν μπορούν να προσυπογράφουν ακραία, αντιευρωπαϊκά πολιτικά προγράμματα.

EPA/FLAVIO LO SCALZO

Όσο για την κεντροαριστερά, πολλά θα εξαρτηθούν -τόσο για τον πρωθυπουργό Πάολο Τζεντιλόνι, όσο και για τον επικεφαλής του Δημοκρατικού Κόμματος, Ματέο Ρέντσι- από το αν η Κομισιόν συναινέσει τελικά, σε ουσιαστικό περιορισμό των δημοσιονομικών στόχων της Ιταλίας. Σύμφωνα με τον Τύπο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να συμφωνήσει στο να τεθεί ένας πιο ρεαλιστικός στόχος: να μειωθεί, δηλαδή, η σχέση ελλείμματος-ΑΕΠ της Ιταλίας, για το 2018, κατά 0,3% και όχι κατά 0,6%, όπως ζητείται επίσημα μέχρι τώρα. Με τον τρόπο αυτό θα μπορέσει να δοθεί μεγαλύτερο περιθώριο για δημόσιες επενδύσεις και να αποφευχθεί κυρίως ένα δημόσιος προϋπολογισμός γεμάτος περικοπές και θυσίες λίγο πριν από τις βουλευτικές εκλογές. Θα ήταν αναμφίβολα ένα ουσιαστικό μήνυμα ευελιξίας, παρά τις τόσες αντιφάσεις της Γηραιάς Ηπείρου.

Reuters/Eric Vidal

Η αριστερά, δε, τις ημέρες αυτές προσπαθεί να επιλέξει την μελλοντική της γραμμή. Από την μία η Ιταλική Αριστερά και ο πρώην βουλευτής των Δημοκρατικών Τζουζέπε Τσιβάτι άρχισαν να χαράσσουν μια κοινή πορεία. Από την άλλη, υπάρχει και το κίνημα των Δημοκρατών και προοδευτικών (που ιδρύθηκε από όσους εγκατέλειψαν το Δημοκρατικό Κόμμα πριν από τέσσερις μήνες), το οποίο στηρίζει στο κοινοβούλιο την κυβέρνηση Τζεντιλόνι.

Την πρώτη Ιουλίου επίσης θα παρουσιαστεί και μια πρωτοβουλία με σημείο αναφοράς τον πρώην δήμαρχο του Μιλάνου Τζουλιάνο Πιζαπία: έχει ιδρύσει το «Προοδευτικό πεδίο» και στοχεύει στο να δημιουργήσει πρόσφορο έδαφος για διάλογο με τον Ρέντσι. Όλες αυτές οι δυνάμεις και κινήματα, πάντως, τάσσονται υπέρ της παραμονής στο ευρώ, αλλά με ριζική αναθεώρηση της ακολουθούμενης πολιτικής και αυστηρό περιορισμό της γενικότερης χρηματοοικονομικής ισχύος.

Ταυτόχρονα, το κίνημα Πέντε Αστέρων έχει δεσμευθεί ότι μέσα στο Φθινόπωρο θα επιλέξει-μέσω ψηφοφορίας στο Διαδίκτυο- τον υποψήφιο πρωθυπουργόι του και την κυβερνητική ομάδα που θα προτείνει στους ψηφοφόρους. Η εφημερίδα La Repubblica τις τελευταίες ημέρες επέμεινε ότι έχει ξεκινήσει πολιτικό φλερτ των «πεντάστερων» με την Λέγκα, αλλά ο Γκρίλο και όλα τα υπόλοιπα προβεβλημένα στελέχη του το διέψευσαν με ιδιαίτερα αυστηρό τόνο. Και το κίνημα του Γκρίλο τυπικά προτείνει την διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την παραμονή ή την έξοδο από το ευρώ, έστω και αν ξέρει ότι το ιταλικό Σύνταγμα δεν τον επιτρέπει.

Είναι σαφές ότι η ήττα στις πρόσφατες δημοτικές εκλογές δεν σημαίνει ότι oι «Cinque Stelle-Πέντε Αστέρια» έχασαν και το στοίχημα των βουλευτικών. Συνεχίζουν βέβαια να αλλάζουν στάση σε κομβικής σημασίας ζητήματα. Έκαναν μόλις γνωστό ότι δεν πρόκειται να ψηφίσουν τον νόμο για την παροχή της ιταλικής υπηκοότητας στα παιδιά των μεταναστών, και ζητούν να σταματήσει η μεταφορά προσφύγων και μεταναστών στην περιοχή της Ρώμης. Στο παρελθόν, παράλληλα, οι εγγεγραμμένοι στο Κίνημα είχαν ψηφίσει υπέρ της κατάργησης του αδικήματος της παράνομης μετανάστευσης. Θα πρέπει να διαπιστωθεί αν η συνεχής αναζήτηση της λαϊκής επιδοκιμασίας -έστω και με εμφανείς αντιφάσεις- θα ευνοήσει τελικά το κίνημα του Γκρίλο ή αντίθετα, αν μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, θα αποπροσανατολίσει και θα κουράσει τους ιταλούς ψηφοφόρους.