Η ΕΕ πιέζει την Ελλάδα να μειώσει τον αριθμό των αιτούντων άσυλο

Κατά τη διάρκεια επίσκεψής του από τις 16 έως τις 20 Μαΐου στην Ελλάδα, κλιμάκιο του Παρατηρητηρίου συναντήθηκε με εκπροσώπους από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την Υπηρεσία Ασύλου, τοπικές και διεθνείς οργανώσεις, δικηγόρους, εθελοντές και αιτούντες άσυλο.

Πολλοί από αυτούς περιέγραψαν «έμμεση πολιτική πίεση, με τη μορφή πολλαπλών ανακοινώσεων, για να μειώσουν τον αριθμό των “ευάλωτων” αιτούντων άσυλο και μεταναστών που έχουν παγιδευτεί στα ελληνικά νησιά, συμπεριλαμβανομένων ανθρώπων με αναπηρίες, θυμάτων βασανιστηρίων και επιζώντων σεξουαλικής και έμφυλης βίας», όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση της Οργάνωσης. Σύμφωνα με τις ανθρωπιστικές οργανώσεις:

Ένας εκπρόσωπος της Υπηρεσίας Ασύλου ισχυρίστηκε ότι υπάρχουν πάρα πολλοί άνθρωποι που χαρακτηρίζονται ως ευάλωτοι και ότι η πρακτική της παραπομπής τους στην ενδοχώρα και της εξαίρεσής τους από τις ταχείες διαδικασίες του παραδεκτού δεν είναι βιώσιμη.

Η ανακοίνωση παραθέτει τα λόγια ενός αξιωματούχου της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Αθήνα που είπε στο Παρατηρητήριο ότι σχεδόν οι μισοί από τους αιτούντες άσυλο στα νησιά που έλαβαν απόφαση σε πρώτο βαθμό για το αίτημα ασύλου τους μετά τη Συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας, έχουν ταυτοποιηθεί ως ευάλωτοι. Ο ίδιος ανέφερε ότι «ο αριθμός των αιτούντων που ταυτοποιήθηκαν ως ευάλωτοι είναι υψηλότερος από όσο θα έπρεπε».

Επίσης, σημείωσε ότι κατά τη γνώμη του «η κατάσταση απορρέει από έναν ευρύ ορισμό της ευαλωτότητας στον ελληνικό νόμο και ότι ορισμένες μη κυβερνητικές οργανώσεις που κάνουν τις αξιολογήσεις, χρησιμοποίησαν σκόπιμα μια υπερβολικά ευρεία ερμηνεία». Ωστόσο, όπως λέει το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ο αξιωματούχος δεν παρέθεσε παραδείγματα για το πώς χρησιμοποιήθηκε η ευρεία ερμηνεία και επίσης δεν είχε στοιχεία για το πόσοι πρόσφυγες που καταγράφηκαν ως ευάλωτοι είχαν στην πραγματικότητα αναπηρίες.

Ο ίδιος αξιωματούχος ανέφερε επιπλέον ότι, κατά τη γνώμη του, το να αναγνωρίζεις ένα μεγάλο αριθμό ανθρώπων ως ευάλωτους και να τους μετακινείς από τα νησιά στην ενδοχώρα θα μπορούσε να λειτουργήσει ως κίνητρο και για άλλους ευάλωτους να έρθουν και προσέθεσε: «Δεν θέλουμε να καταλήξουμε σε μια κατάσταση, όπου οι ευάλωτοι θα ρισκάρουν τη ζωή τους για να έρθουν στην Ευρώπη». Κατέληξε δε ότι άνθρωποι που ταυτοποιήθηκαν ως ευάλωτοι μπορεί να επιστραφούν στην Τουρκία στο μέλλον και ότι «το γεγονός ότι κάποιος είναι ευάλωτος δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να επιστραφεί στην Τουρκία ανάλογα με την ατομική περίπτωσή του».

Αντίθετα, ο Στάθης Πουλαράκης, υπεύθυνος προάσπισης δικαιωμάτων στους «Γιατρούς του Κόσμου», είπε στο Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ότι «δεν μπορούμε να κλείσουμε τα μάτια μας. Οι περισσότεροι από τους ανθρώπους αυτούς έχουν βιώσει το τραύμα και την απώλεια και είναι ευάλωτοι». Επίσης, εξήγησε ότι η ευπάθεια ορισμένων ατόμων, όπως των θυμάτων βασανιστηρίων και σεξουαλικής ή έμφυλης βίας δεν είναι άμεσα ορατή.

Σύμφωνα με εκπρόσωπο διεθνούς ανθρωπιστικής οργάνωσης, τη μαρτυρία του οποίου επικαλείται το Παρατηρητήριο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έστειλε επιστολή στο υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής, όπου ανέφερε ότι υπάρχει ανάγκη περαιτέρω περιορισμού των κριτηρίων ευπάθειας. Επίσης, ζητήθηκε από το υπουργείο Υγείας να παράσχει έναν πιο ακριβή και στενό ορισμό της «ιατρικής ευαλωτότητας». Ο αξιωματούχος της ΕΕ και ένας εκπρόσωπος της Υπηρεσίας Ασύλου «επιβεβαίωσαν στο Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ότι οι ελληνικές αρχές αναπτύσσουν νέες κατευθυντήριες γραμμές για τον καθορισμό και την εφαρμογή των κριτηρίων ευπάθειας».

Ήδη από τον Μάιο, καταλήγει η ανακοίνωση, μια νέα διαδικασία απαιτεί η αξιολόγηση της ευαλωτότητας να γίνεται μέσα σε δύο με τρεις μέρες από την άφιξή του ατόμου στα νησιά. Ωστόσο, οι εκπρόσωποι των «Γιατρών του Κόσμου» και των «Γιατρών Χωρίς Σύνορα», καθώς και δύο δικηγόροι που παρέχουν νομική συνδρομή στη Μυτιλήνη, είπαν στο Παρατηρητήριο ότι είναι σχεδόν αδύνατον σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα να εντοπιστούν ορισμένες περιπτώσεις ευάλωτων, όπως τα θύματα βασανιστηρίων, οι επιζώντες της έμφυλης βίας, τα άτομα με προβλήματα ψυχικής υγείας ή τα άτομα με νοητικές αναπηρίες.