Τι είναι το φαινόμενο της «μπλε φάλαινας» - Χρηστικές συμβουλές για τους γονείς

Tο άρθρο εξηγεί το φαινόμενο, αλλά και παρέχει χρηστικές συμβουλές προς τους γονείς για το πώς να το διαχειριστούν, προλαβαίνοντας δυσάρεστες καταστάσεις.

Τι είναι η «Μπλε Φάλαινα» και γιατί γοητεύει τους νέους;

Το Blue Whale Challenge είναι ένα διαδικτυακό παιχνίδι στο οποίο οι νέοι αναλαμβάνουν να διεκπεραιώσουν μια σειρά προκλήσεων, που στην αρχή είναι φαινομενικά αβλαβείς αλλά στη συνέχεια γίνονται ριψοκίνδυνες ή επικίνδυνες. Τα παιδιά έχουν στη διάθεσή τους 50 ημέρες για να ολοκληρώσουν την προσπάθειά τους. Οι προκλήσεις αυτές περιλαμβάνουν την παρακολούθηση βίαιων ταινιών και την υιοθέτηση αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών (χαράζουν μια φάλαινα στο χέρι με ένα ξυράφι). Για να ολοκληρωθεί η κάθε φάση του παιχνιδιού, οι νέοι πρέπει να στείλουν μια φωτογραφία τους, που να αποδεικνύει την εμπειρία τους. Η τελευταία πρόκληση καλεί τον συμμετέχοντα να κερδίσει το παιχνίδι, αυτοκτονώντας.

Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η πρόκληση της «Μπλε Φάλαινας» καθοδηγείται από εφαρμογή, ενώ άλλοι πιστεύουν ότι κάποιος ενήλικας ή ένα άλλο παιδί ενεργεί ως "διαχειριστής", αναθέτοντας τις προκλήσεις αυτές στους παίκτες μέσω του Facebook, Twitter, Instagram ή άλλων μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Χωρίς αμφιβολία πρόκειται για ακόμη ένα ζήτημα που δείχνει πόσο μεγάλη επιρροή έχουν τα μέσα κοινωνικής δικύωσης (Facebook, Twitter, Instagram κ.ά) στη ζωή των εφήβων αλλά και σε πόσο ισχυρό και επικίνδυνο εργαλείο ενδέχεται να μετατραπούν.
Η νέα αυτή πρόκληση άνοιξε, όπως ήταν φυσικό, συζητήσεις που αφορούν στην αυτοκτονία των εφήβων, την κατάθλιψη και τον αυτοτραυματισμό, με τους γονείς να αγωνιούν για το πώς μπορούν να προστατεύσουν τα παιδιά τους.

Το γιατί τώρα οι νέοι ανταποκρίνονται σε τέτοιου είδους προκλήσεις είναι ένα πολυσύνθετο ζήτημα.

Αυτές οι συμπεριφορές αποτελούν «δοκιμασίες», παραπέμποντας στην αρχαία θρησκευτική έννοια της δοκιμασίας, όπου ο πιστός βρίσκεται κάτω από την κρίση του Θεού. Αυτή η ακραία ανάληψη κινδύνου είναι χαρακτηριστική στους εφήβους (σε διαφορετική ένταση βέβαια στον καθένα), και ως στόχο τους έχουν την επιδίωξη απόκτησης μιας ταυτότητας, αλλά και την αναζήτηση απαντήσεων σε υπαρξιακά ζητήματα, που λίγο πολύ απουσιάζει από αυτό το στάδιο ανάπτυξης του ατόμου.

Οι συμπεριφορές αυτές, που ενδέχεται να γίνουν εθιστικές, πηγάζουν από «αυτοτραυματικές ορμές» που οδηγούν τον έφηβο να θέτει τη ζωή του σε κίνδυνο. Οι κοινωνιολόγοι σημειώνουν ότι τέτοιου είδους συμπεριφορές, αντιστοιχούν σε τελετουργικές πρακτικές μύησης παλαιότερων πολιτισμών, οι οποίες δεν έχουν εξαλειφθεί απαραίτητα από τις σύγχρονες κοινωνίες, αλλά συναντώνται σε διαφορετικές μορφές.
Με αυτήν την προοπτική ο περίγυρος μπορεί να αναγνωρίσει πρώιμα συμπτώματα και ενδείξεις και να προσφέρει στους έφηβους μία υγιή εναλλακτική, που ωστόσο θα μπορούσε να διευκολύνει την αναζήτηση νοήματος και την αίσθηση του ανήκειν.

Σημάδια που θα πρέπει να μας προβληματίσουν:

-έντονες αλλαγές διάθεσης
-ευερεθιστότητα
-ευθιξία
-κοινωνική απομόνωση
-αλλαγές στα ενδιαφέροντα
-το να περνά περισσότερο χρόνο μπροστά από τον υπολογιστή, ψάχνοντας ύποπτες ιστοσελίδες
-αίμα στα ρούχα (αυτοτραυματισμός)
- προβλήματα ύπνου (αϋπνία κατά τη διάρκεια της νύχτας, υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας)

Τι μπορούμε να κάνουμε αν αντιληφθούμε ότι κάτι δεν πάει καλά με το παιδί μας:

- Πρώτα από όλα πρέπει να μιλήσετε με το παιδί σας. Βεβαιωθείτε ότι και οι δύο έχετε χρόνο στη διάθεσή σας και ότι η ατμόσφαιρα είναι χαλαρή. Πρέπει να θυμάστε ότι πρόκειται για συζήτηση και όχι για έρευνα, ή ανάκριση.

- Αφήστε τους να σας μιλήσουν ανοιχτά και να εκφράσουν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους. Αποφύγετε να μιλάτε μόνο εσείς. Ακούστε τις ανησυχίες και τους προβληματισμούς τους.

- Δώστε τους την απαιτούμενη προσοχή. Περάστε χρόνο κάνοντας κάτι από κοινού όπως την προετοιμασία του φαγητού, τα ψώνια, μία βόλτα, παρακολουθείστε μαζί έναν αγώνα κλπ. Ίσως βρείτε μία καλή ευκαιρία για να μιλήσετε, ενώ παράλληλα θα κάνετε το παιδί σας να αισθάνεται ότι λειτουργείτε σαν ομάδα. Επιπλέον, με αυτό τον τρόπο, το παιδί θα αποκτήσει μια ασχολία διαφορετική από το διαδίκτυο, νιώθοντας ότι καλύπτονται και οι συναισθηματικές ανάγκες του.

- Οφείλετε να είστε ανοιχτοί σε κάθε θέμα που θα θέλει να συζητήσει μαζί σας. Μπορεί να σας ζητήσει να μιλήσετε για υπαρξιακά ζητήματα όπως η ζωή και ο θάνατος, η φιλία, ο έρωτας κ.ά.

- Η απόρριψη των συναισθημάτων τους θα έχει σαν αποτέλεσμα την παύση της συζήτησης και κατ’ επέκταση θα τους κάνει να διστάζουν να σας μιλήσουν για ό,τι τους ενοχλεί.

- Δώστε τους να καταλάβουν ότι μπορούν πάντα να έρχονται σε σας αν έχουν ανησυχίες αλλά και αν θέλουν να μάθουν πώς να λένε "όχι".

- Εποπτεύστε αποτελεσματικά το καθημερινό πρόγραμμα του παιδιού σας: ποιες ώρες βρίσκεται στο σπίτι, πόσες ώρες ασχολείται με το διαδίκτυο, με ποιους φίλους συναντιέται καθημερινά, ποιες ώρες κοιμάται και αν τυχόν ξυπνάει ή μετακινείται κατά τη διάρκεια της νύχτας.

- Συζητήστε με τους δασκάλους και τους άλλους γονείς. Ίσως να αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα με εσάς και να μπορούν να σας στηρίξουν.

Όλοι οι γονείς που χρειάζονται συμβουλές για το πώς να μιλήσουν στο παιδί τους σχετικά με ζητήματα που αφορούν αυτοτραυματικές τάσεις, κατάθλιψη, σχολικό εκφοβισμό κτλ, μπορούν να χρησιμοποιούν 24/7 τις τελεφωνικές γραμμές του “Hope For Children” CRC Policy Center καλώντας στο 22103234 και να έρθουν σε επαφή με ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς κατάλληλα εκπαιδευμένους που θα τους βοηθήσουν να διαχειριστούν τα ζητήματα αυτά.