Προεδρικές εκλογές στο Ιράν: τα πρόσωπα και το διακύβευμα της επόμενης ημέρας

Ο πρόεδρος Χασάν Ροχανί, ένας μετριοπαθής κληρικός – για τα πρότυπα του Ιράν – θέλει μια δεύτερη θητεία στον προεδρικό θώκο, την ώρα που πρέπει να αντιμετωπίσει μια σειρά από συντηρητικούς υποψηφίους.

Είναι το Ιράν δημοκρατική χώρα;

Και ναι και όχι, όπως λέει το CNNi. Ο πρόεδρος και το Κοινοβούλιο της χώρας εκλέγονται δημοκρατικά, αλλά ο Ανώτατος Ηγέτης της είναι ισόβιος και έχει τον τελευταίο λόγο σε όλες τις πτυχές της ζωής – πολιτικής και μη.

Ο Ανώτατος Ηγέτης - την παρούσα ιστορική στιγμή είναι ο κληρικός Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ - παίζει σημαντικό ρόλο στην τελική σύνθεση ενός συμβουλίου συντηρητικών που αποφασίζει ποιος μπορεί να θέσει υποψηφιότητα για την προεδρία και ποιος όχι. Πολλοί προοδευτικοί υποψήφιοι έχουν βγει από την κούρσα εξαιτίας του εν λόγω συμβουλίου.

Όμως ο πρόεδρος, παρά τους περιορισμούς, έχει και εξουσίες για να πάρει σημαντικές αποφάσεις για τη χώρα, με τον τωρινό - Χασάν Ροχανί - να κάνει σημαντικές κινήσεις, ιδίως στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.

(Ο Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ/Leader.ir/Handout via REUTERS)

Γιατί πρέπει να ενδιαφερθεί η Δύση;

Ο Ροχανί ήταν «παίκτης» κλειδί στο κλείσιμο της συμφωνίας με τις ΗΠΑ το 2015 για τα πυρηνικά της χώρας. Στην εποχή του οικοδομήθηκε μια πιο άρτια σχέση και με τη Δύση.

Μια πιθανή επανεκλογή του σημαίνει πως το Ιράν θα μπορέσει να συνεχίσει την πρόοδο και τελικώς να τερματίσει το πυρηνικό του πρόγραμμα. Η συμφωνία με τις ΗΠΑ θεωρείται το μεγάλο αποτύπωμα του προέδρου Ροχανί και ο ίδιος θα επιδιώξει επιτυχή κατάληξη.

Το συντηρητικό «μπλοκ» του Ιράν, που έχει την στήριξη του Χαμενεΐ, έχει κριτικάρει εντόνως τη συμφωνία. Κριτική έχει δεχθεί και ο ίδιος ο Ροχανί για «παράδοση» στη Δύση, πράγμα που σημαίνει πως μια ήττα του θα φέρει σημαντικές αλλαγές στην εξωτερική πολιτική και θα προκαλέσει αναβρασμό σε διεθνές επίπεδο.

Πώς λειτουργεί η εκλογική διαδικασία;

Ο πρώτος γύρος των εκλογών διεξάγεται σήμερα, αλλά αν κανείς από τους υποψηφίους δεν λάβει ποσοστό άνω του 50% θα γίνουν επαναληπτικές εκλογές στις 26 Μαΐου.

Υπάρχουν πέντε υποψήφιοι πρόεδροι, αλλά μόλις δύο είναι ικανοί να νικήσουν. Ο νυν πρόεδρος Χασάν Ροχανί και ο σκληροπυρηνικός αντίπαλός του, κληρικός Ιμπραχίμ Ραϊσί.

(O Εμπραχίμ Ραϊσί/REUTERS/TIMA)

Ο Ροχανί είναι μετριοπαθής και έχει την στήριξη του αναμορφωτικού κινήματος της χώρας. Η νέα του υποψηφιότητα λογίζεται σαν δημοψήφισμα για τις κινήσεις του στο πυρηνικό πρόγραμμα, που έχει προκαλέσει ανάμεικτες αντιδράσεις – ακόμη και σε οικονομικό επίπεδο.

Ο Ραϊσί είναι ουσιαστικά ο εκλεκτός του Χαμενεΐ όσον αφορά την στάση του στα πυρηνικά. Ο 56χρονος κληρικός ήταν μέλος της αποκαλούμενης «Επιτροπής Θανάτου» και διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην καταδίκη σε θάνατο χιλιάδων πολιτικών κρατουμένων το καλοκαίρι του 1988.

Τα ζητήματα που απασχολούν

Ο Ροχανί παρουσίασε την πυρηνική συμφωνία ως μια που θα ανοίξει τις πόρτες της οικονομικής ευμάρειας, θα βγάλει την χώρα από την απομόνωση και θα δημιουργήσει εκατομμύρια θέσεις εργασίας για τους Ιρανούς. Για τον μέσο Ιρανό, όμως, τα αποτελέσματα της συμφωνίας του είναι ανεπαρκή.

(Υποστηρικτές του προέδρου Ροχανί/REUTERS/TIMA)

Η ανεργία στη χώρα φτάνει στο 10.7%. Πριν αναλάβει την προεδρία ο Ροχανί όμως το ποσοστό έφτανε στο 15.5%. Όταν οι κυρώσεις κατά της χώρας έφτασαν στην κορύφωσή τους, μεταξύ 2011 και 2014, οι Ιρανοί είδαν το είσοδημά τους να πέφτει περισσότερο από 20%. Το εθνικό νόμισμα υποχώρησε σημαντικά και η τιμή βασικών αγαθών εκτινάχθηκε. Οι κυρώσεις έχουν στοιχίσει στην Τεχεράνη περί τα 50 δισεκατομμύρια.

Η συμφωνία για τα πυρηνικά

Ο Ροχανί δυσκολεύτηκε αρκετά να υπερασπιστεί τα θετικά της συμφωνίας, που έγινε επί προεδρίας του, και οι αντίπαλοι του τον έχουν κατηγορήσει πως δεν τηρεί τις υποσχέσεις του. Τα περισσότερα «βέλη» που δέχθηκε κατά την διάρκεια της θητείας του ήταν για την εν λόγω συμφωνία. Η αβεβαιότητα η οποία προκλήθηκε από την εκλογή Τραμπ, που κριτικάρει εντόνως το Ιράν και υποσχέθηκε προεκλογικά να «σκίσει» τη συμφωνία, ουδόλως τον βοηθούν.

(President.ir/Handout/File Photo via REUTERS)

Ποιος θα κερδίσει;

Ο Ροχανί έχει την ...ιστορία στο πλευρό του. Κανείς πρόεδρος δεν έχει χάσει την δεύτερη εκλογή από το 1981.

Αλλά οι εκλογές στο Ιράν είναι απρόβλεπτες. Ο ίδιος ο Ροχανί είχε μονοψήφια ποσοστά δύο εβδομάδες πριν από τις εκλογές του 2013, πριν μπει μπροστά στην κούρσα και κερδίσει την θέση του προέδρου.

Η ερώτηση κλειδί που απομένει να απαντηθεί είναι αν οι πολίτες στηρίζουν ακόμη την μετριοπαθή ατζέντα του προέδρου τους ή θέλουν έναν πιο συντηρητικό πολιτικό που θα βάλει τέλος στην -για τα δεδομένα της χώρας- προοδευτική πορεία του Ιράν και θα το επαναφέρει στην απομόνωση.