Μάρτιν Λούθερ Κινγκ: ρεπορτάζ στη γενέτειρα ενός «ονείρου» (pics & vid)

Είναι το μέρος που ξεκίνησε να γράφεται η πιο σημαντική σελίδα του αγώνα για τα δικαιώματα των μαύρων στον αμερικανικό Νότο. Εδώ ξεφύτρωσε το «όνειρο» ενός ιερέα ότι μια μέρα τα τέσσερα μικρά παιδιά του θα ζουν σ’ ένα έθνος όπου δεν θα κρίνονται από το χρώμα του δέρματός τους αλλά από το χαρακτήρα τους. Μάρτιν Λούθερ Κινγκ: η Ατλάντα είναι η γενέτειρά του. Γεννήθηκε στο ΄Ομπορν. Τη συνοικία των μαύρων της πόλης. Εδώ βρίσκονται το σπίτι του και η εκκλησία των Βαπτιστών που ιερουργούσε. Εδώ, επίσης, βρίσκεται και το Kέντρο Κινγκ, ένας χώρος μνήμης και πολιτισμού αφιερωμένος σ’ εκείνον και το έργο του. Εκεί αναπαύεται σήμερα μαζί με τη σύζυγό του.

«Γλυκό Όμπορν»

Στη δεκαετία του ’30 το Όμπορν απέκτησε τον επιθετικό προσδιορισμό «γλυκό» -Γλυκό Όμπορν. Και τούτο, διότι το χρήμα έρεε άφθονο, γλυκό σαν μέλι, στην περιοχή με επίκεντρο την ομώνυμη λεωφόρο, κατά μήκος της οποίας άνθιζε η επιχειρηματική δραστηριότητα των μαύρων. Μάλιστα, το 1957, το περιοδικό Fortune χαρακτήρισε την Auburn Avenue ως τον «πιο πλούσιο νέγρικο δρόμο του κόσμου». Στον αριθμό 501, λοιπόν, αυτής της λεωφόρου γεννήθηκε ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, στο όμορφο κίτρινο διώροφο ξύλινο σπίτι, σε στυλ αρχιτεκτονικής Βασίλισσας Άννας, των παππούδων του από την πλευρά της μητέρας του. Εδώ έζησε μέχρι τα 12 του. Ανατράφηκε σ’ ένα εξόχως χριστιανικό περιβάλλον, παιδί μιας οικογένειας με οικονομική άνεση, η οποία, επιπροσθέτως, απολάμβανε του σεβασμού όλων. Ήταν εξαιρετικός μαθητής, ονομαστός στο γυμνάσιο που φοιτούσε για την ευγλωττία του.

Το σπίτι που γεννήθηκε ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ - πηγή: Μαρία Καρχιλάκη

Ούτε οι γονείς του, όμως, ούτε το γεγονός πως σε σύγκριση με τα άλλα παιδιά των μαύρων ήταν προνομιούχος κατάφεραν να τον προστατεύσουν από το ρατσισμό. Τον βίωσε κι εκείνος τον στοίχειωσε. Το 1963, μετά από αγώνες χρόνων βασισμένους στη φιλοσοφία της «πολιτικής ανυπακοής» και της «μη βίας» του Γκάντι, θα εκφωνήσει τον μνημειώδη λόγο του, έναν από τους πιο σημαντικούς στην ιστορία της ρητορικής των ΗΠΑ, το «Έχω ένα Όνειρο», στην Ουάσιγκτον.

Εκείνος μας έκανε αυτό που είμαστε. Χάρη σ’ εκείνον μπορούμε να ονειρευόμαστε και να ζούμε τα όνειρά μας. Αν δεν υπήρχε εκείνος τα παιδιά μας δεν θα είχαν αυτά τα όνειρα.

Η Τζάνετ Άρμστρογνκ, που απαντά μ’ αυτά τα λόγια όταν τη ρωτώ τι σημαίνει για εκείνην ο Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ, είναι εθελόντρια ξεναγός στον ιστορικό σταθμό No 6 της Πυροσβεστικής στην Ατλάντα -στέκι του νομπελίστα ηγέτη, λίγο πιο κάτω από το σπίτι του- τον πρώτο της πόλης που ενέταξε μαύρους στο δυναμικό του το 1963. Μέχρι τότε, οι πυροσβέστες ήταν αποκλειστικώς λευκοί.

Η Τζάνετ Άρμστρονγκ στον σταθμό Νο 6 της Πυροσβεστικής - πηγή: Μαρία Καρχιλάκη

Ο ζόφος των φυλετικών διακρίσεων, οι οποίες ήταν θεσμικά κατοχυρωμένες στην Τζόρτζια, Πολιτεία του αμερικανικού Νότου, ο ζόφος, λοιπόν, αυτός είναι παρών στον ιστορικό σταθμό της Ατλάντα και το μικρό του μουσείο. Στα εκθέματα ξεχωρίζουν οι πινακίδες «λευκοί» και «έγχρωμοι», καθώς και το διαβόητο «πράσινο βιβλίων των νέγρων οδηγών», που είχε καταγεγραμμένες τις επιχειρήσεις εκείνες ανά την επικράτεια οι οποίες εξυπηρετούσαν μαύρους. «Πείτε ότι αναζητούσατε ξενοδοχείο», μου λέει η Τζάνετ. «Αν θέλατε συγκεκριμένο, έπρεπε να βεβαιωθείτε ότι υπάρχει μέσα σ’ αυτό το βιβλίο. Διότι αν δεν υπήρχε, δεν μπορούσατε να σταματήσετε. Αν το κάνατε -μαντέψτε... Θα βρίσκατε το μπελά σας. Έπρεπε, λοιπόν, οι άνθρωποι να είναι σίγουροι. Έτσι έβγαλαν αυτό το βιβλίο και το είχαν στο αυτοκίνητο μέχρι το 1963».

Οι ταμπέλες «λευκοί» και «έγχρωμοι» και στη μέση πάνω το «πράσινο βιβλίων των νέγρων οδηγών» - πηγή: Μαρία Καρχιλάκη

«Οι διακρίσεις είναι πάντα εδώ»

Δυο χρόνια αργότερα, το 1965, οι νόμοι του Τζιμ Κρόου που επέβαλαν το φυλετικό διαχωρισμό στον αμερικανικό Νότο έπαψαν να ισχύουν. Οι διακρίσεις, όμως, μου λένε η νοσοκόμα Κριστίν Ρίτσαρντσον και ο τεχνικός ηλεκτρονικών υπολογιστών Άλβιν Ρόμπινσον, επισκέπτες κι εκείνοι στον ιστορικό σταθμό Νο 6 της Πυροσβεστικής, δεν έχουν παρέλθει.

Κριστίν Ρίτσαρντσον: «Οι διακρίσεις είναι πάντα εδώ. Σ΄ αφήνουν να μπεις αλλά δεν θα σ’ αφήσουν να φας αυτό που θες. Θα σε προσλάβουν αλλά δεν θα σου δείξουν το σεβασμό που απαιτείται και πρέπει να δουλεύουμε ακόμη πιο σκληρά από ό,τι οι γονείς μας τότε. Ξέρετε γιατί; Διότι μπορεί να έχουμε ανοίξει βηματισμό, να υπάρχει δυναμική αλλά με το που φτάνουμε στη γραμμή του τερματισμού οι ίσες ευκαιρίες εξαφανίζονται. H ερώτησή μου είναι: πότε θα σταματήσει αυτό, πότε; Δεν ξέρω.»

Άλβιν Ρόμπινσον: «Δεν ξέρω πώς είναι σήμερα η Χαβάη αλλά το 1979 όταν ήμουν εκεί και επιχειρούσα να μπω σε νυχτερινά μαγαζιά για να διασκεδάσω με φίλους που υπηρετούσαμε τη θητεία μας στο στρατό, συγκεκριμένα κλαμπ -παρότι δεν μας εμπόδιζαν ευθέως την είσοδο- μας ζητούσαν δύο και τρία πιστοποιητικά με φωτογραφία που να αποδεικνύουν την ταυτότητά μας. Ποιος κουβαλά τρεις διαφορετικές ταυτότητες;»

Από αριστερά προς τα δεξιά: Τζάνετ Άρμστρονγκ, Άλβιν Ρόμπινσον και Κριστίν Ρίτσαρντσον - πηγή: Μαρία Καρχιλάκη

Ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ αναπαύεται, μαζί με τη σύζυγό του Κορέτα, σ’ ένα γαλήνιο μέρος, πνιγμένο στο πράσινο, στο νούμερο 449 της λεωφόρου Όμπορν. Η κρύπτη τους λες κι επιπλέει στο νερό.

Η κρύπτη των Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και Κορέτα Σκοτ Κινγκ - πηγή: Μαρία Καρχιλάκη

Αντικριστά καίει η «αιώνια φλόγα», η οποία συμβολίζει τη διαρκή προσπάθεια για υλοποίηση του ονείρου του μεγάλου αγωνιστή για έναν κόσμο ίσων ευκαιριών, δίκαιο και ειρηνικό.

Η αιώνια φλόγα - πηγή: Μαρία Καρχιλάκη

Λίγο πιο κάτω, στη γωνία των λεωφόρων Όμπορν και Τζάκσον, στέκεται η εκκλησία του Εμπενίζερ των Βαπτιστών όπου ο Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ ιερουργούσε από το 1959 μέχρι τη δολοφονία του το 1968, όπως ακριβώς έκαναν πριν απ’ αυτόν ο πατέρας και ο παππούς του.

Η εκκλησία του Εμπενίζερ των Βαπτιστών - πηγή: Μαρία Καρχιλάκη

Απολύτως συνδεδεμένος με την ιστορία των Κινγκ, ο ναός, ο οποίος πλέον λειτουργεί μόνο σε ιδιαίτερες περιστάσεις, κουβαλά εκτός από τα καλά και ιδιαίτερα οδυνηρές μνήμες. Όπως θυμίζει ο ομιλητής στην εκκλησία, Στέφον Φέργκιουσον, δεν είναι μόνον ότι από εδώ απηύθυναν το «ύστατο χαίρε» στον δολοφονημένο ηγέτη των μαύρων, αλλά:

Το 1974 ακόμη μια τραγωδία σημάδεψε αυτή την εκκλησία και την οικογένεια των Κινγκ. Εδώ, σ’ αυτόν το ναό πυροβόλησαν τη μητέρα του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Στο ιερό, πρωί Κυριακής, καθώς εκείνη έπαιζε το Πάτερ Ημών στο όργανο κατά τη διάρκεια της λειτουργίας. Είναι το όργανο που βρίσκεται επάνω. Δεν είναι αντίγραφο.

Το εκκλησιαστικό όργανο του ναού του Εμπενίζερ - πηγή: Μαρία Καρχιλάκη

Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ και «Γλυκό Όμπορν»

Το ολοζώντανο υπαίθριο μουσείο της λεωφόρου Όμπορν επισκέπτονται καθημερινά εκατοντάδες άνθρωποι. Πρωτίστως για να δουν το σπίτι που γεννήθηκε ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, την κρύπτη που αναπαύεται, την εκκλησία του Εμπενίζερ. Αποχαιρετώντας, όμως, το μέρος, οι συγκεκριμένες εικόνες είναι ίσως οι τελευταίες που σου μένουν. Και τούτο διότι έχεις συνειδητοποιήσει κάτι άλλο, πολύ πιο σημαντικό. Ό,τι το «Γλυκό Όμπορν», στο οποίο οι μαύροι ήδη μεγαλουργούσαν τον καιρό που γεννήθηκε ο μικρός Μάρτιν, συνιστά στο σύνολό του μια ιστορία επιτυχίας. Τα δικά τους επιτεύγματα και οι αξίες της οικογένειάς του τον μπόλιασαν. Εννοείται πως ήταν ιδιαίτερος και εξαιρετικά προικισμένος. Ταυτοχρόνως, όμως, ήταν και είναι γνήσιο τέκνο της ξεχωριστής γειτονιάς του.

Ο διάσημος λόγος του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ σε πάπυρο - πηγή: Μαρία Καρχιλάκη