Οι σύγχρονοι σκλάβοι της Βραζιλίας: Εκεί όπου τα όνειρα «σβήνουν»

Όσοι θέλουν δουλειά εδώ έχουν μόνο μια επιλογή – τα κοντινά αγροκτήματα βοοειδών, που ξεπροβάλουν λίγο πριν το αχανές δάσος του Αμαζονίου. Ο Λουίς Καρντόσο ντα Σίλβα, 69 ετών, έχει εργαστεί σε μια ντουζίνα απ΄ αυτά, αλλά μεγάλη του ευχή είναι να μην χρειαστεί να επιστρέψει.

«Θέλω να περάσω περισσότερο χρόνο στο σπίτι μου, ίσως να φτιάξω κάτι κοντά στην οικογένειά μου. Δεν θα μπορούσε να υπάρξει τίποτα καλύτερο απ΄ αυτό», είπε ο Σέου Λουίζ – όπως είναι γνωστός ο 69χρονος ντα Σίλβα – μιλώντας στο CNNi.

Τους συμπεριφέρονται σαν ζώα

Πριν από 3 ημέρες ο 69χρονος κοιμόταν στο πάτωμα ενός στάβλου, περιτριγυρισμένος από δύσοσμη λάσπη. Αυτός και έξι συγγενείς του ζούσαν και εργάζονταν σε ένα ράντσο για δύο χρόνια.

(Ο Σέου Λουίζ/CNNi)

Δεν είχαν τουαλέτες, απλά ένα ντους όπου έπρεπε να κάνουν μπάνιο, να πλένουν τα ρούχα και τα πιάτα τους. Οι κοντινοί θάμνοι είχαν αναγκαστικά γίνει τουαλέτες.

Αυτή την κατάσταση αντίκρισαν οι αστυνομικοί της δίωξης εκμετάλλευσης εργαζομένων όταν εισέβαλαν στο ράντσο. Ο Μαρσέλο Γκονσάλβες Κάμπος, βετεράνος επιθεωρητής του υπουργείου Εργασίας, κουνούσε το κεφάλι του καθώς σημείωνε τις αποτρόπαιες συνθήκες διαβίωσης των εργατών.

«Είμαι επιθεωρητής σχεδόν 20 χρόνια και αυτή είναι μια από τις χειρότερες περιπτώσεις που έχω δει», είπε. «Τους φέρονταν, χωρίς καμία υπερβολή, σαν ζώα. Κοιμούνταν στο ίδιο μαντρί με τα βόδια».

Ο Σέου Λουίζ αποκάλυψε στις Αρχές πως οι εργάτες δεν είχαν πληρωθεί δύο χρόνια. Ο ιδιοκτήτης του ράντσου τους έδινε φαγητό, αφαιρούσε το κόστος του από τον μισθό τους και στο τέλος τους παγίδευε. Με τι δικαιολογία; Τους έλεγε πως το κόστος του φαγητού ήταν μεγαλύτερο από τον μισθό τους.

«Δεν μπορείς να φύγεις γιατί χρωστάς χρήματα για το φαγητό που σου δίνουν, έχεις δημιουργήσει χρέος», είπε ο 69χρονος και εξέφρασε τον φόβο που θα διέτρεχε η οικογένειά του σε περίπτωση που έφευγε.

Τα δεσμά χρεών είναι συνήθη σε περιοχές της Βραζιλίας με χαμηλό βιωτικό επίπεδο, σύμφωνα με τον Άντρε Γουάγκνερ, υπάλληλο του υπουργείου Εργασίας, που συντόνισε την αστυνομική επιχείρηση.

«Θα δεις άτομα να εργάζονται σε συνθήκες εξαθίωσης, κάτω από εξαντλητικά προγράμματα, τρώγοντας ένα γεύμα την ημέρα, ενώ δεν παίρνουν καμίας μορφής μισθό – ακόμη και κάτι μικρό – επειδή το φαγητό και τα εργαλεία τους αφαιρούνται από τους μισθούς», είπε στο CNNi.

«Κανείς δεν αξίζει τέτοια ζωή»

Μετά την εισβολή των Αρχών ο ιδιοκτήτης του ράντσου, που εργαζόταν ο Σέου Λουίζ, ήταν άφαντος και το κινητό του απενεργοποιημένο. Οι αστυνομικοί όμως συγκέντρωσαν στοιχεία που θα βοηθούσαν την υπερασπιστική γραμμή των εργαζόμενων.

Ο Γουάγκνερ αποκάλυψε πως οι αποζημιώσεις στους εργάτες για τέτοιες υποθέσεις είναι 2.000 δολάρια, όμως το ποσό μπορεί να αυξηθεί στο δεκαπλάσιο αν οι συνθήκες διαβίωσης είναι ακραίες. Η προτεραιότητα των Αρχών σε κάθε περίπτωση είναι να απομακρυνθούν οι οικογένειες που ζουν στα αγροκτήματα.

Η Μαρία Ντάλβα Σόουσα, 18 ετών, ζούσε με τον σύζυγό της και τον νεογέννητο γιό τους σε μια παράγκα – δίπλα σε ένα μαντρί. «Απλά θέλω να φύγω, κανείς δεν αξίζει τέτοια ζωή», είπε. «Κοιτάξτε αυτή την λάσπη, μόνο αρουραίοι μπορούν να κοιμηθούν σε τέτοιο μέρος».

(Ο μικροσκοπικός χώρος που έμενε η Μαρία Ντάλβα Σόουσα/CNNi)

Πώς «γεννήθηκαν» τα ράντσα της σκλαβιάς

Τεράστια τμήματα από το τροπικό δάσος του Αμαζονίου καταστράφηκαν για την φτιαχτούν αυτά τα αγροκτήματα. Στην αρχή η κυβέρνηση ενθάρρυνε τους αγρότες να πάρουν μέρος της γης, που απέμεινε μετά την κοπή των δέντρων, όμως η καλή θέληση της (κυβέρνησης) εκλήφθηκε λανθασμένα και οι αγρότες πήραν - λαθραία - πολλή περισσότερη γη.

Η παραγωγή αυτών των ράντσων αποδίδει τεράστια κέρδη στην χώρα - από τις πωλήσεις των προϊόντων, όμως οι καταναλωτές δεν γνωρίζουν την ακραία εκμετάλλευση που κρύβεται πίσω από την επιχείρηση που έχει στηθεί κατά δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων.

Υπολογίζεται πως περίπου 25.000 άτομα ετησίως πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης, ενώ από το 1995 περί τους 50.000 εργάτες έχουν σωθεί από τέτοιες καταστάσεις. Οι Αρχές έχουν την θέληση να καταπολεμήσουν το έγκλημα, τα μέσα τους όμως είναι περιορισμένα.

«Ο κύριος σκοπός της σκλαβιάς είναι πως κάποιος θέλει να βγάλει κέρδος με μηδενικό κόστος. Εδώ, περισσότερο από οπουδήποτε αλλού, είναι απλό να το κάνεις», είπε ο Εξάβιερ Πλασάτ, ένας Γάλλο-Δομινικανός, που έχει αφιερώσει την ζωή του στον πόλεμο κατά της σύγχρονης σκλαβιάς. Έχει μάλιστα διοργανώσει εθνική καμπάνια κατά της εκμετάλλευσης των εργαζομένων όμως πιστεύει πως η εξάλειψη της σκλαβιάς είναι ακόμη ένα μακρινό όνειρο.

«Η σκλαβιά είναι ένα σύστημα με πολλές ρίζες: την ατιμωρησία, την απληστία, την ευπάθεια, τη δυστυχία. Αν δεν αντιμετωπιστούν όλα αυτά τότε τα ίδια άτομα θα επιστρέψουν στον κύκλο της σκλαβιάς».

(Ο Εξάβιερ Πλασάτ/CNNi)

Επιστροφή στην σκλαβιά;

Για τον Σέου Λουίζ ήρθαν τα καλά νέα. Η οικογένεια του ιδιοκτήτη του αγροκτήματος που εργαζόταν δέχθηκε να πληρώσει 38.000 δολάρια σε μισθούς και αποζημιώσεις. Τα χρήματα αυτά θα μοιραστούν σε επτά άτομα.

Ο 69χρονος θα αγοράσει πλέον το σπίτι που ονειρεύεται και θα εξασφαλίσει ένα καλύτερο μέλλον για τα παιδιά του.

«Είναι πιθανό ο Σέου Λουίζ να μην επιστρέψει στις ίδιες συνθήκες εργασίας», λέει ο Γουάγκνερ. «Αλλά υπάρχει και η πιθανότητα να επιστρέψει. Δεδομένου της ηλικίας και των περιορισμένων επαγγελματικών δεξιοτήτων του, συνεχίζει να είναι πιθανό θύμα».

(Άντρε Γουάγκνερ/CNNi)

Slavery in the Amazon: Thousands forced to work on Brazil's cattle ranches

By Shasta Darlington, Miguel Castro and Flora Charner, CNN