Γιατί το Ελ Νίνιο μπορεί να εμφανιστεί νωρίτερα

Σύμφωνα με την Μετεωρολογική Υπηρεσία της Αυστραλίας, η θερμοκρασία στον ανατολικό Ειρηνικό Ωκεανό έχει αυξηθεί το τελευταίο δεκαπενθήμερο, με τις μετρήσεις να πλησιάζουν προς το κατώτατο όριο και να «δείχνουν» προς την κατεύθυνση του Ελ Νίνιο.

Το Ελ Νίνιο είναι ένα φαινόμενο κατά το οποίο αυξάνεται σημαντικά πάνω από το κανονικό η θερμοκρασία των νερών του Ειρηνικού Ωκεανού, κοντά στον Ισημερινό, ενώ παράλληλα σημειώνονται καταρρακτώδεις βροχές στην δυτική ακτή της νότιας Αμερικής και ξηρασία σε Αυστραλία και νοτιοανατολική Ασία.

Το πιο πρόσφατο φαινόμενο Ελ Νίνιο, που ήταν και το πιο ισχυρό της τελευταίας 20ετίας, «χτύπησε» την Αυστραλία την περίοδο 2015-2016, προκαλώντας δραματική μείωση της αγροτικής παραγωγής της χώρας, ενώ σημαντική καταστροφή υπέστη και ο μεγάλος Κοραλλιογενής Ύφαλος, έξω από τις βόρειες ακτές της.

Στις παρακάτω εικόνες φαίνονται ποτάμια και λίμνες στην περιοχή του Κουίνσλαντ, στην Αυστραλία, με το νερό να κυλά ανάμεσα σε περιοχές με έντονη ξηρασία. Πηγή: REUTERS/David Gray

Συνήθως το Ελ Νίνιο κάνει την εμφάνισή του κάθε δύο με επτά χρόνια, όμως σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν συγκεντρώσει οι επιστήμονες, αυτή τη φορά θα επιστρέψει νωρίτερα από το αναμενόμενο, λίγες μόνον εβδομάδες αφότου ολοκλήρωσε το πέρασμά του το Λα Νίνια.

Το Ελ Νίνιο και το Λα Νίνια έχουν σε γενικές γραμμές αντίθετες επιδράσεις στις μετεωρολογικές συνθήκες διαφορετικών περιοχών του κόσμου, καθώς πρόκειται για τις αντίθετες φάσεις μιας ταλάντωσης που δημιουργείται από την αλληλεπίδραση της ατμόσφαιρας και του ωκεανού στην τροπική ζώνη του Ειρηνικού.

Το είναι το Ελ Νίνιο

Σύμφωνα με το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, Ελ Νίνιο (El Niño) ονοµάζεται το θερµό βόρειο θαλάσσιο ρεύµα που εµφανίζεται στις ακτές του Περού και του Ισηµερινού, αντικαθιστώντας το ψυχρό νότιο ρεύµα Humboldt. Με κλιµατικούς όρους αποτελεί µέρος των διακυµάνσεων που παρουσιάζει η επιφανειακή θερµοκρασία του Ειρηνικού και του Ινδικού Ωκεανού εντός της Τροπικής Ζώνης. Ο όρος El Niño, που στα Ισπανικά σηµαίνει “το µικρό αγόρι”, αναφέρεται ουσιαστικά στο Θείο Βρέφος καθώς το φαινόµενο εκδηλώνεται την περίοδο των Χριστουγέννων στις δυτικές ακτές της Νοτίου Αµερικής. Συνήθως κάνει την εµφάνισή του στο τέλος κάθε χρόνου και διαρκεί µερικές εβδοµάδες, ωστόσο κάθε 3 µε 7 χρόνια αποκτά τη µέγιστή του ένταση.

Η ιστορία του El Niño

Η πρώτη αναφορά στο El Niño έγινε το 1892 από τον καπετάνιο Camilo Carrilo. Ο καπετάνιος απευθυνόµενος στο Κονγκρέσο της γεωγραφικής κοινότητας της Λίµα στο Περού, είπε ότι οι ναύτες του βάφτισαν µε αυτό το όνοµα το θερµό βόρειο ρεύµα που συναντούσαν στις ακτές του Περού την περίοδο των Χριστουγέννων. Υπό φυσιολογικές συνθήκες στις δυτικές ακτές του Περού επικρατεί ένα ψυχρό νότιο ρεύµα, το ρεύµα Humboldt, το οποίο συνοδεύεται από ανάδυση ψυχρών υδάτων πλούσιων σε θρεπτικά συστατικά από βαθύτερα στρώµατα του Ειρηνικού Ωκεανού, οδηγώντας σε αύξηση της βιολογικής παραγωγικότητας.

Το ψυχρό αυτό ρεύµα δηµιουργεί ξηρές συνθήκες στην ευρύτερη περιοχή. Αντίθετα η επικράτηση του θερµού ρεύµατος στο οποίο αναφέρθηκαν οι ναύτες του Carrilo, µειώνει τη βιολογική παραγωγικότητα ενώ παράλληλα οδηγεί σε σηµαντικές βροχοπτώσεις και προκαλώντας συχνά έντονα πληµµυρικά επεισόδια. Η σύνδεση του θερµού αυτού ρεύµατος µε τα πληµµυρικά επεισόδια διατυπώθηκε για πρώτη φορά από τους Pezet και Eguiguren το 1895. Παράλληλα στα τέλη του 19ου αιώνα το ενδιαφέρον σχετικά µε τη διάγνωση και την πρόγνωση κλιµατικών ανωµαλιών ήταν αρκετά έντονο, ιδιαίτερα στην Ινδία και την Αυστραλία.

Το 1893 ο Charles Todd, εξέφρασε την ιδέα ότι οι ξηρασίες στην Ινδία και την Αυστραλία λάµβαναν χώρα ταυτόχρονα. Την ίδια άποψη διατύπωσε και ο Norman Lockyer το 1904. Το 1924 ο Gilbert Walker (προς τιµήν του οποίου πήρε το ονοµά της η κυκλοφορία Walker) χρησιµοποίησε για πρώτη φορά τον όρο Νότια Ταλάντωση (Southern Oscillation).

Για το µεγαλύτερο διάστηµα του 20ου αιώνα το El Niño θεωρείτω ως ένα τοπικό φαινόµενο. Η ιδιαίτερα έντονη ωστόσο εκδήλωση του φαινοµένου κατά τα έτη 1982 και 1983 µε εµφανείς επιπτώσεις σε πολλές περιοχές του πλανήτη, προκάλεσε το ενδιαφέρον της επιστηµονικής κοινότητας.