Η Ιταλία ψηφίζει, η Ευρώπη αγωνιά

Ο πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι ζητά από τους πολίτες να πουν με τη ψήφο τους «Ναι» σε σαρωτικές αλλαγές, ούτως ώστε η ενίσχυση της εκτελεστικής εξουσίας που επιδιώκει να οδηγήσει και σε ενίσχυση -όπως υποστηρίζει- της πολιτικής σταθερότητας στη χώρα, η οποία από το 1945 μέχρι σήμερα μετρά 64 κυβερνήσεις. «Όχι» λένε οι πολέμιοί του -το μόνο που θα επιτευχθεί είναι οι κυβερνήσεις να δρουν ανεξέλεγκτα. Μάλιστα, δύο από τις προσωπικότητες που αντιτίθενται στο δημοψήφισμα, οι πρώην πρωθυπουργοί, Μάσιμο Ντ' Αλέμα και Μάριο Μόντι, δεν παραλείπουν να υπενθυμίζουν σε κάθε ευκαιρία το φασιστικό παρελθόν.

Στο επίκεντρο όσων εισηγείται ο Ρέντσι βρίσκονται η αποδυνάμωση της Γερουσίας -του ενός, δηλαδή, από τα δύο ισοβαρή σώματα του Κοινοβουλίου- και η συρρίκνωση των αρμοδιοτήτων της τοπικής αυτοδιοίκησης. Σε συνδυασμό με τον εκλογικό νόμο (Italicum) του 2015 που ευνοεί το πρώτο κόμμα, οι αλλαγές αυτές θα επιτρέψουν -λέει- δύσκολες αποφάσεις για απαραίτητες μεταρρυθμίσεις δίχως να ελλοχεύει ο κίνδυνος της αστάθειας.

Ο Ματέο Ρέντσι σε συγκέντρωση υποστηρικτών του «Ναι» στη Φλωρεντία - πηγή: REUTERS/Alessandro Bianchi

Καθώς, όμως, έχει συνδέσει το «Ναι» με την παραμονή του στο αξίωμα του πρωθυπουργού η σημερινή λαϊκή ψήφος δεν κρίνει μόνο τη συνταγματική αναθεώρηση· με το δημοψήφισμα να έχει αναδειχθεί σε παράσταση διαμαρτυρίας για την ανεργία, τη λιτότητα, τους κυβερνητικούς χειρισμούς στο μεταναστευτικό, αν επικρατήσει το «Όχι» -όπως προέβλεπαν οι δημοσκοπήσεις- και ο Ρέντσι παραιτηθεί, η κυβερνητική κρίση που θα προκληθεί απειλεί με αναταράξεις την ιταλική οικονομία αλλά και την ευρωζώνη.

Προς μια νέα ευρωκρίση;

Μπορεί ο υπουργός Οικονομικών, Κάρλο Πάντοαν, να διασκέδαζε προ ημερών τις ανησυχίες λέγοντας ότι «δεν θα γίνει οικονομικός σεισμός» σε περίπτωση αρνητικής ψήφου, το πολύ μια «αναταραχή 48 ωρών», όμως η νευρικότητα είναι μεγάλη στις Βρυξέλλες και τις άλλες δυτικές μητροπόλεις. Να γιατί: η Ιταλία κουβαλά το δεύτερο μεγαλύτερο, μετά το ελληνικό, δημόσιο χρέος ενώ τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια ανέρχονται σε 360 δισεκατομμύρια ευρώ∙ η οικονομία της -τρίτη σε ισχύ στην Ε.Ε.- δεν μπορεί να διασωθεί, δεδομένου του μεγέθους της, από τον ESM∙ αν καταρρεύσει, πολλοί φοβούνται ότι μπορεί να συμπαρασύρει ολόκληρο το οικοδόμημα του ευρώ.

Φυγόκεντρες δυνάμεις στην Ε.Ε.

Η κατάσταση περιπλέκεται ακόμη πιο πολύ καθώς και στην Ιταλία -όπου παρατηρούνται οι ίδιες, όπως και στη Βρετανία (Brexit) και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, φυγόκεντρες δυνάμεις- έχουν ενδυναμωθεί ακραίοι πολιτικοί σχηματισμοί ενώ ο λαϊκισμός σαρώνει. Ο κυριότερος αντίπαλος του Ρέντσι και υπέρμαχος του Italexit, ο Μπέπε Γκρίλο του αντισυστημικού Κινήματος των Πέντε Αστέρων (M5S), φλερτάρει ήδη με την εξουσία. Τους ολοένα και περισσότερους υποστηρικτές του ουδόλως απασχολεί το ότι στερείται κυβερνητικής εμπειρίας. Τους αρκεί ότι μπορούν να εκδηλώσουν το μεγάλο τους θυμό για την ποιότητα της ζωής που δεν έχουν.

Ο Μπέπε Γκρίλο σε συγκέντρωση υποστηρικτών του «Όχι» στη Ρώμη - πηγή: REUTERS/Alessandro Bianchi

'Πώς να επανενωθεί μια δηλητηριασμένη χώρα'

Μέχρι την ύστατη ώρα ο Ματέο Ρέντσι επαναλάμβανε στις ομιλίες του ότι 'αν νικήσει το «Όχι» ο πρωθυπουργός των επόμενων δεκαετιών θα είναι σκλάβος των βέτο, των εκβιασμών, της γραφειοκρατίας'. Οι κάλπες θα δείξουν εάν κατάφερε να πείσει. Όσο για την επόμενη ημέρα, όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, 'οι πολιτικές δυνάμεις πρέπει να το αποδεχτούν, χωρίς διαμαρτυρίες και εκδικητικές τάσεις' γράφει στο άρθρο του με τίτλο 'πώς να επανενωθεί μια δηλητηριασμένη χώρα’, ο διευθυντής της εφημερίδας Λα Ρεπούμπλικα, Μάριο Καλαμπρέζι, 'σε μια προσπάθεια να καταφέρουν να οικοδομήσουν κάτι, αντί να θεωρήσουν ότι υπάρχει ακόμη κάτι που πρέπει να καταστραφεί'.