Μπανάνα: Το πιο διάσημο φρούτο απειλείται (ξανά) με εξαφάνιση

Ο λόγος για την μπανάνα, το αγαπημένο κίτρινο φρούτο που παράγεται σε περισσότερες από 130 χώρες και καταναλώνεται με μανία, με αποτέλεσμα να «εξαφανίζονται» οι πάνω από 100 εκατομμύρια τόνοι που παράγονται κάθε χρόνο.

Σχεδόν όλες οι μπανάνες που καταναλώνονται στον δυτικό κόσμο, ανήκουν στην λεγόμενη ποικιλία Cavendish, που είναι το αποτέλεσμα ενός γενετικού ατυχήματος στη φύση. Οι συγκεκριμένες βρώσιμες μπανάνες «αναπαράγονται» μέσω της κλωνοποίησης, είτε με παραφυάδες και μοσχεύματα που λαμβάνονται από το στέλεχος του φυτού που βρίσκεται στο έδαφος, είτε μέσω σύγχρονων μεθόδων καλλιέργειας.

Όμως η γνώριμη σε όλους κίτρινη μπανάνα της ποικιλίας Cavendish, που βρίσκεται παντού σε σούπερ μάρκετ, μανάβικα, λαϊκές αγορές στον δυτικό κόσμο, καλείται να αντιμετωπίσει έναν μεγάλο κίνδυνο, καθώς η καλλιέργειά της, που βασίζεται στα γενετικώς όμοια φυτά, είναι εξαιρετικά ευάλωτη στην εκδήλωση ασθενειών.

Πηγή: EPA/STR

Ασθένειες που οφείλονται σε μύκητες έχουν καταστρέψει ήδη μία φορά στα παγκόσμια χρονικά την βιομηχανία παραγωγής μπανάνας και ο κίνδυνος να επαναληφθεί μια παρόμοια καταστροφή είναι κάτι περισσότερο από ορατός, αν οι επιστήμονες δεν καταφέρουν να λύσουν τον γρίφο του συγκεκριμένου προβλήματος, όπως αναφέρει σε σχετικό δημοσίευμα ο Guardian.

Γεωπόνοι και άλλοι επιστήμονες έχουν ενώσει τις δυνάμεις τους, μελετώντας άγριες ποικιλίες μπανάνας και εξετάζοντας μια σειρά από παθογένειες στην συγκεκριμένη καλλιέργεια, στην προσπάθειά τους να αποτρέψουν την καταστροφή της ποικιλίας Cavendish.

Πηγή: EPA/AFP/LUIS ACOSTA

Η γενετική ευπάθεια της μπανάνας οφείλεται σε μεγάλο ποσοστό στο ίδιο το φρούτο. Χαρακτηριστικό είναι ότι μέχρι τη δεκαετία του ’60, η πιο δημοφιλής ποικιλία μπανάνας ήταν η Gros Michel ή Big Mike, η οποία καλλιεργούνταν κατά κόρον και χιλιάδες εκτάρια τροπικών δασών στη λατινική Αμερική είχαν μετατραπεί σε τεράστιες φυτείες.

Όμως η συγκεκριμένη ποικιλία έπεσε θύμα μιας πανδημίας, που έμεινε στην ιστορία ως η νόσος του Παναμά. Ένας μύκητας μόλυνε τη ρίζα και το αγγειακό σύστημα των φυτών, με αποτέλεσμα να καταστραφεί η παγκόσμια καλλιέργεια μπανάνας, γεγονός που οδήγησε και στην εξαφάνιση της συγκεκριμένης ποικιλίας.

Η εξάπλωση της νόσου του Παναμά ήταν δύσκολο να ελεγχθεί, καθώς ο μύκητας εξαπλώθηκε εύκολα στο χώμα και το νερό, ενώ το γεγονός ότι ο μύκητας μπορεί να παραμείνει στο χώμα για αρκετές δεκαετίες έκανε απαγορευτική την επαναφύτευση των εκτάσεων με την ίδια ποικιλία μπανάνας.

Πηγή: EPA/LUONG THAI LINH

Η ποικιλία Cavendish είναι ανθεκτική στον συγκεκριμένο μύκητα, γι’ αυτό και αντικατέστησε με επιτυχία την ποικιλία Gros Michel, έστω κι αν υστερεί λίγο σε γεύση και ποιότητα.

Ολόκληρη η βιομηχανία καλλιέργειας και παραγωγής μπανάνας επανασυστάθηκε, με βάση τη νέα ποικιλία, και μέχρι και σήμερα, το 47% του συγκεκριμένου φρούτου που παράγεται παγκοσμίως και το 99% των μπανανών που εξάγονται στον δυτικό κόσμο είναι ποικιλίας Cavendish.

Με την πάροδο των ετών όμως αποδεικνύεται πως και αυτή η ποικιλία έχει αδυναμίες και μπορεί να μην απειλείται από τη νόσο του Παναμά, κινδυνεύει όμως από την ασθένεια που ονομάζεται Black Sigatoka. Πρόκειται για μια μυκητιακή ασθένεια που επιτίθεται στα φύλλα του φυτού, προκαλώντας τον θάνατο των κυττάρων που επηρεάζουν τη φωτοσύνθεση, γεγονός που οδηγεί στη μείωση τόσο της παραγωγής, όσο και της ποιότητας.

Αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα για να περιοριστεί η συγκεκριμένη ασθένεια, η απόδοση στην καλλιέργεια της μπανάνας θα καταγράψει μείωση της τάξης του 35-50%.