Φοβούνται επανάληψη του 2015 στο μεταναστευτικό οι Ευρωπαίοι – Οι ζυμώσεις στη Σύνοδο Κορυφής
Με το βλέμμα στραμμένο στο «διδάγματα» του 2015 και το μεγάλο προσφυγικό κύμα από την Συρία, οι ηγέτες της ΕΕ, συναντώνται σήμερα στις Βρυξέλλες.
Οι 27 καλούνται να εξετάσουν τις καταιγιστικές εξελίξεις στη Συρία, με άγνωστη ακόμη τη συμπεριφορά του ηγέτη της οργάνωσης Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ, Αμπού Μοχάμαντ αλ Γκολάνι προς τις μειονότητες, που μπορεί να προκαλέσει ένα ακόμη μαζικό κύμα μετανάστευσης.
Περισσότεροι από 1,3 εκατομμύριο αιτούντες άσυλο, έφτασαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2015. Το επόμενο έτος, άλλα 1,2 εκατομμύρια άνθρωποι επιχείρησαν να περάσουν στην Ευρώπη μέσω του θανατηφόρου «Διαδρόμου της Μεσογείου», μετατρέποντας και το Αιγαίο σε μια θάλασσα νεκρών.
Δεν ήταν όλοι Σύροι. πολλοί από άλλες χώρες εκμεταλλεύτηκαν το χάος για να πάρουν το δρόμο τους προς την Ευρώπη. Και ακόμη και πολλοί Σύροι δεν είχαν βάσιμους λόγους να ζητήσουν άσυλο.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες φοβούνται μια επανάληψη. Το 2016, η ΕΕ συνήψε συμφωνία για να αποζημιώσει την Τουρκία για την επιβολή της ασφάλειας των συνόρων στην τουρκική πλευρά των συνόρων και να αποτρέψει αυτούς τους μετανάστες να φτάσουν στην Ευρώπη. Σήμερα, 3 εκατομμύρια Σύροι ζουν στην Τουρκία, αλλά οι τουρκικές αρχές φαίνονται κουρασμένες από αυτή τη ρύθμιση. Το τουρκικό καθεστώς έχει εκδιώξει τακτικά πρόσφυγες και τώρα ανοίγει τις συνοριακές του πύλες προς τη Συρία για να επιτρέψει την «ασφαλή και εθελοντική» επιστροφή των προσφύγων.
Ενώ ορισμένοι Σύροι πρόσφυγες είναι πρόθυμοι να επιστρέψουν, σχηματίοζντας ακόμη και ουρές στα Συρο-Τουρκικά συνοριακά περάσματα, άλλοι θα είναι λιγότερο πρόθυμοι. Εάν η Τουρκία εξαναγκάσει αυτούς τους πρόσφυγες και εάν η Συρία πέσει στο χάος, η προοπτική ενός άλλου προσφυγικού κύματος διαφαίνεται μεγάλη.
Παγωμένες οι αιτήσεις ασύλου Σύρων προσφύγων
Αμέσως μετά την πτώση της Δαμασκού, πολλές ευρωπαϊκές χώρες -συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, της Γερμανίας, της Σουηδίας και του Ηνωμένου Βασιλείου- αποφάσισαν να σταματήσουν όλες τις διαδικασίες για τους Σύρους αιτούντες άσυλο.
Αυτό δεν σημαίνει ότι αυτές οι αιτήσεις θα απορριφθούν, αλλά μάλλον ότι δεν θα διεκπεραιωθούν έως ότου οι αρχές επανεκτιμήσουν την κατάσταση στη Συρία.
Υπάρχουν πολλά ερωτήματα σχετικά με τη σταθερότητα του νέου καθεστώτος και κατά πόσο θα μπορούσε να γίνει τόσο καταπιεστικό όσο αυτό του Άσαντ. Αυτά τα ερωτήματα είναι αδύνατο να απαντηθούν, αλλά η πιθανότητα μιας σταθερής Συρίας μειώνεται δραματικά, δεδομένης της στάσης του Ισραήλ, αλλά και της Τουρκίας.
- Πώς η πτώση Άσαντ μπορεί να αλλάξει τα σύνορα του Ισραήλ - Το ιστορικό προηγούμενο
- Το πείραμα του Ερντογάν στη Συρία: Πώς η Άγκυρα «πάτησε πόδι» στη Δαμασκό
Δεν περνά απαρατήρητο, το γεγονός ότι ακόμη και χώρες της ΕΕ, όπως η Βουλγαρία, προσπαθεί να διώξει τους Σύρους αιτούντες άσυλο, πιέζοντάς τους σύμφωνα με πληροφορίες που μεταδίδει ο Guardian, να υπογράψουν έγγραφα «εθελούσιας επιστροφής», μερικές φορές με τη χρήση βίας.
Ανεπαρκές το σύμφωνο για την μετανάστευση
Για την καταπολέμηση μελλοντικών προσφυγικών κρίσεων και για να αποφευχθεί αυτό, η ΕΕ εφάρμοσε πρόσφατα ένα σύμφωνο μετανάστευσης που περιλαμβάνει μια συμφωνία μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ για «δίκαιη κατανομή» των αιτούντων άσυλο, ώστε η Ελλάδα, η Ιταλία και άλλες χώρες να μην χρειάζεται να μεταφέρουν σχεδόν ολόκληρο το βάρος όπως και το 2015. Οι χώρες που δεν επιθυμούν να λάβουν την «ποσόστωσή» τους μπορούν αντ' αυτού να καταβάλουν αποζημίωση σε όσες το κάνουν.
Στην πράξη, ωστόσο, το σύμφωνο μετανάστευσης δεν είναι έτοιμο για μάχη, και βρισκόμαστε ακόμη στη μεταβατική περίοδο των δύο ετών που υποτίθεται ότι χρειάζεται για να εφαρμοστεί. Είναι πάντως χαρακτηριστικό, ότι δεν υπάρχει μηχανισμός επιβολής που να διασφαλίζει ότι οι αιτούντες άσυλο παραμένουν στη χώρα που υποτίθεται ότι τους φιλοξενεί.
Προβληματισμός για τον ρόλο της Τουρκίας
Η δύσκολη εξίσωση που καλούνται να λύσουν οι 27, περιλαμβάνει και δεύτερο αστάθμητο παράγοντα: Την Τουρκία, η οποία έχει στηρίζει τους αντικαθεστωτικούς, ενώ πλέον θεωρεί ότι η Συρία, αποτελεί πεδίο απρόσκοπτης δράσης της.
Η ΕΕ έχει την ευκαιρία να διορθώσει ένα λάθος που έκανε το 2015, συνεργαζόμενη μόνο με την Τουρκία.
Η συμφωνία με την Άγκυρα, ήταν αναγκαία αλλά αποδείχθηκε ανεπαρκής. Παρά τον πακτωλό χρημάτων για την υποτιθέμενη «συγκράτηση» του προσφυγικού κύματος, η Τουρκία, απέτυχε να υλοποιήσει σχεδόν το σύνολο της συμφωνίας, ενώ ακόμη και τμήματα του κρατικού μηχανισμού, ενεπλάκησαν στα εκτεταμένα κυκλώματα των δουλεμπόρων που λυμαίνονταν του πρόσφυγες.
Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι την ώρα που πληθαίνουν οι αναφορές για συγκέντρωση τουρκικών στρατευμάτων στα σύνορα με την Συρία, η -απερχόμενη- υπουργός Άμυνας της Γερμανίας Αν. Μπέρμποκ, έσπευσε να προειδοποιήσει την Τουρκία -μαζί με το Ισραήλ-, ότι δεν πρέπει να τεθεί υπό αμφισβήτηση η εδαφική ακεραιότητα της Συρίας.
«Οι Κούρδοι, όπως και η Γερμανία, αποτελούν μέρος του συνασπισμού κατά του εξτρεμιστικού Ισλαμικού Κράτους. Επομένως, η ένταξη όλων των ομάδων στη Συρία είναι επίσης προς το δικό μας συμφέρον εθνικής ασφάλειας», δήλωσε και πρόσθεσε ότι σκοπεύει αυτό να το καταστήσει «πάρα πολύ σαφές» κατά τη μεθαυριανή επίσκεψή της στην Τουρκία».
Δεν είναι τυχαίο ότι ο ηγέτης των αντικαθεστωτικών, αλ Τζολάνι υπενθύμισε ότι η Τουρκία ήταν η χώρα που άνοιξε τις πύλες της στους Σύρους πρόσφυγες κατά τη διάρκεια του 13ετούς εμφυλίου πολέμου για να επισημάνει ότι οι προτεραιότητες της Τουρκίας θα ληφθούν υπόψη στην ανασυγκρότηση της Συρίας.
«Η Τουρκία έχει πολλές προτεραιότητες στην οικοδόμηση του νέου συριακού κράτους. Θα υπάρξουν επίσης αμοιβαίες εμπορικές σχέσεις. Εμπιστευόμαστε ότι η Τουρκία θα μεταφέρει την εμπειρία της για την οικονομική ανάπτυξη της Συρίας. Θα διατηρήσουμε τους κοινωνικούς δεσμούς. Θα μοιραστούμε τις κοινές μας στιγμές με αγάπη και ειλικρίνεια και αυτή η νίκη δεν είναι μόνο νίκη του συριακού λαού αλλά και του τουρκικού λαού».
Κίνδυνος η Δαμασκός γίνει ανδρείκελο της Τουρκίας
Για την Ελλάδα είναι κρίσιμο να υψώσει ασπίδα αντιμετώπισης της τουρκικής επιρροής στη Συρία με στόχο την σταδιακή απομείωσή της.
Σε κάθε περίπτωση, στόχος του Ερντογάν εκτιμούν πολλοί στην Αθήνα, είναι να δημιουργήσει μία ζώνη 30-40 χλμ εντός της Συρίας κατά μήκος των τουρκο-συριακών συνόρων. Τουρκικές κατασκευαστικές εταιρείες να χτίσουν πόλεις για τους πρόσφυγες, η Τουρκία να αναλάβει την αναδιοργάνωση του Συριακού στρατού, με τελικό στόχο να μετατραπεί η Συρία σε παράρτημα της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής.
«Έχει ζωτική σημασία να διαφυλαχθεί η εδαφική ακεραιότητα της Συρίας και να γίνει σεβαστή η ανεξαρτησία της, η κυριαρχία της και οι κρατικοί θεσμοί καθώς και να απορριφθεί κάθε μορφή εξτρεμισμού», διαμηνύουν την ίδια ώρα οι Βρυξέλλες, με την Ε.Ε., μετά από τις εξελίξεις σε Γαλλία και Γερμανία, να είναι πρακτικά ακέφαλη εν μέσω θύελλας.