Γιατί οι ΗΠΑ στηρίζουν τον επικηρυγμένο αλ Τζολάνι – Πού οφείλεται η αλλαγή στάσης στη Συρία

Ωστόσο, οι εξελίξεις προκάλεσαν ερωτήματα για τη στάση των Ηνωμένων Πολιτειών, οι οποίες χαιρέτησαν την κατάρρευση του καθεστώτος, παρά το γεγονός ότι ηγήθηκε της επίθεσης ο Αμπού Μοχάμεντ αλ Τζολάνι και η Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS), μια οργάνωση που έχει χαρακτηριστεί ως τρομοκρατική από τις ΗΠΑ, τον ΟΗΕ και την ΕΕ, το οποίο περιπλέκει οποιαδήποτε επίσημη επικοινωνία μεταξύ Αμερικανών αξιωματούχων και της HTS.

H Μόνιμη Αντιπρόσωπος των ΗΠΑ στον ΟΗΕ, πρέσβης Λίντα Τόμας Γκρίνφιλντ δήλωσε από τις πρώτες μέρες της επιχείρησης των ανταρτών ότι «οι ΗΠΑ ήθελαν να διεξαχθούν διαπραγματεύσεις στη Συρία εδώ και πάρα πολύ καιρό, αλλά το καθεστώς Άσαντ ευθύνεται και είναι αυτό που αγνόησε τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας και αρνήθηκε να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων» δίνοντας μια πρώτη γεύση για αντίδραση των ΗΠΑ μετά την κατάρρευση του καθεστώτος.

Ποιοι είναι όμως οι λόγοι πίσω από τη στάση των ΗΠΑ;

Αρχικά, η πτώση του Άσαντ αποτελεί σημαντικό πλήγμα για το Ιράν και τη Ρωσία, δηλαδή τους κύριους συμμάχους του καθεστώτος.

Το Ιράν χάνει τον κρίσιμο «άξονα αντίστασης» που συνδέει τη Συρία με τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο, ενώ η Ρωσία βλέπει την περιφερειακή της επιρροή να περιορίζεται.

Η κατάρρευση αυτή υπονομεύει την αξιοπιστία της Μόσχας ως γεωπολιτικής δύναμης στη Μέση Ανατολή και ανοίγει τον δρόμο για τις ΗΠΑ να αναδιαμορφώσουν τη δυναμική της περιοχής.

Η τρομοκρατική οργάνωση Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS), παρά τους δεσμούς της με την Αλ Κάιντα, έχει επιδιώξει τα τελευταία χρόνια να επαναπροσδιοριστεί ως πολιτικός φορέας επικεντρωμένος στη σταθεροποίηση της Συρίας.

Οι ΗΠΑ, παρότι ανησυχεί για το παρελθόν της HTS, φαίνεται να υιοθετούν μια πραγματιστική προσέγγιση, επιδιώκοντας τη διαχείριση της μετάβασης στη Συρία με γνώμονα τα στρατηγικά τους συμφέροντα.

Σύμφωνα με πηγές, στόχος των ΗΠΑ είναι να επηρεάσουν την πορεία της HTS, ενθαρρύνοντάς την να μετριάσει τη στάση της ή διασφαλίζοντας με κάποιον τρόπο τον περιορισμό της.

Το ερώτημα είναι πώς θα περιθωριοποιήσουν μια αντάρτικη ομάδα που μόλις ανέλαβε την εξουσία, ανατρέποντας ένα καθεστώς 50 ετών;

Οι εσωτερικές εντάσεις μεταξύ των μελών της οργάνωσης υποδηλώνουν πάντως, αλληλεπιδράσεις με ξένες υπηρεσίες.

Σύμφωνα με πληροφορίες, τον Δεκέμβριο του 2023, ο Αμπού Αχμέντ Ζεκούρ, διευθυντής οικονομικών της οργάνωσης, κατηγόρησε τον αλ Τζολάνι ότι συναντήθηκε με Αμερικανούς και Βρετανούς αξιωματούχους πληροφοριών στο συνοριακό πέρασμα Μπαμπ αλ-Χάουα.

Αν και αυτή η κατηγορία δεν έχει επίσημα στοιχειοθετηθεί, υποδεικνύει πιθανή επαφή με μυστικές υπηρεσίες μεγάλων δυνάμεων.

Οι Αμερικανοί μέσα από την τρέχουσα κατάσταση στη Συρία φαίνεται πως αναζητούν στρατηγικό πλεονέκτημα για να επαναδιεκδικήσουν ηγετικό ρόλο στην περιοχή, μέσω της ανοικοδόμησης και συνεργασίας με μετριοπαθείς αντιπολιτευόμενες ομάδες στη Συρία.

Παράλληλα, η κατάρρευση του Άσαντ δημιουργεί νέες ευκαιρίες για την αποδυνάμωση πιο ριζοσπαστικών οργανώσεων, όπως το ISIS.

Η αποδοχή από τις ΗΠΑ της συμμετοχής της HTS στην ανατροπή του καθεστώτος μπορεί να θεωρηθεί ως μέσο αποτροπής του κενού εξουσίας που θα μπορούσαν να εκμεταλλευτούν άλλες τρομοκρατικές ομάδες.

Σημειώνεται ότι ο ηγέτης της Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ, Αμπού Μοχάμεντ αλ-Τζολάνι, έχει δηλώσει δημόσια ότι η ομάδα του δεν αποτελεί απειλή για τις Ηνωμένες Πολιτείες και έχει εκφράσει προθυμία για διάλογο.

Σε συνέντευξή του το 2021 στο PBS Frontline, τόνισε ότι «η μάχη της HTS είναι αυστηρά τοπική, επικεντρωμένη στην ανατροπή του συριακού καθεστώτος, και υπέδειξε τη δυνατότητα συνεργασίας με τις ΗΠΑ για την ανακούφιση των ανθρωπιστικών κρίσεων και την αποτροπή προσφυγικών ροών προς την Ευρώπη».

Η Τουρκία από προβληματικός εταίρος… κρίσιμος σύμμαχος;

Η Τουρκία, βασικός υποστηρικτής της συριακής αντιπολίτευσης, αποτελεί κρίσιμο σύμμαχο των ΗΠΑ αυτή τη στιγμή στη διαχείριση της Συρίας μετά τον Άσαντ.

Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, που δεν κατάφερε να επισκεφθεί τον πρόεδρο Μπάιντεν στον Λευκό Οίκο μεταξύ άλλων λόγω της υποστήριξης που παρείχε στην Χαμάς, (επίσης χαρακτηρισμένη τρομοκρατική οργάνωση από τις ΗΠΑ) μετατράπηκε σε εταίρο-κλειδί στη Συρία.

Παρά τα οφέλη, οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν και προκλήσεις στη διαχείριση της μετάβασης.

Η ιστορία της HTS ως τρομοκρατική οργάνωση εγείρει ανησυχίες στην τωρινή και στη νέα ηγεσία για τον ρόλο της στην επόμενη μέρα της Συρίας.

Ακόμα μια ανησυχία είναι η δημιουργία ενός σουνιτικού ισλαμικού κράτους στα σύνορα του Ισραήλ που θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει ακόμα περισσότερο την ήδη ταραγμένη περιοχή.

Επίσης, η πτώση του καθεστώτος ενδέχεται να προκαλέσει νέες συγκρούσεις μεταξύ εθνοτικών και θρησκευτικών oμάδων.

Η απόφαση των ΗΠΑ να χαιρετίσουν την πτώση του Άσαντ, παρά τον πρωταγωνιστικό ρόλο της HTS σε αυτή, καταδεικνύει μια στρατηγική που δίνει προτεραιότητα στη γεωπολιτική και περιφερειακή σταθερότητα.

Αν και οι προκλήσεις προφανώς παραμένουν, οι ΗΠΑ έως τώρα βλέπουν την ανατροπή του καθεστώτος ως ευκαιρία για την αναδιαμόρφωση της Συρίας, την αποδυνάμωση των αντιπάλων τους και την ενίσχυση της δικής τους επιρροής στη Μέση Ανατολή.