Αποζημίωση ενός εκατ. ευρώ ζητά από το ισπανικό κράτος αντάρτης του εμφυλίου

Μετά τη νίκη των φασιστών στον εμφύλιο πόλεμο το 1939, χιλιάδες ήταν οι Ισπανοί που κατέφυγαν στη Γαλλία, με πολλούς εξ αυτών να συνεχίζουν να πολεμούν στο πλευρό της γαλλικής αντίστασης, ευρέως γνωστή ως «Μακί» κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής.

Στο τέλος του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου, όπως εξηγεί ο Guardian αρκετοί επέστρεψαν στην Ισπανία, όπου δημιούργησαν ομάδες ανταρτών -που δανείστηκαν το ίδιο όνομα «Μακί» και έδωσαν σφοδρές μάχες για να ρίξουν το φασιστικό καθεστώτος του Φράνκο.

Ανάμεσά τους και ο 20χρονος τότε Γιοάν Μπουσκέτς, συμμετείχε σε μια τέτοια ομάδα που επιχειρούσε στην Μπεργεδά της βόρειας Καταλονίας και η οποία έκανε λαθρεμπόριο όπλων και εκρηκτικών.

Η ζωή του ως αντάρτης, όμως, ήταν βραχύβια. Μετά από ένα χρόνο στα βουνά συνελήφθη και οδηγήθηκε στο διαβόητο κέντρο βασανιστηρίων της Via Laietana στη Βαρκελώνη.

Εκεί, αυτός και οι άλλοι αντάρτες που συνελήφθησαν μαζί του του υποβλήθηκαν σε τρεις εβδομάδες στέρησης ύπνου πριν καταδικαστούν σε θάνατο. Τελικά, η ποινή του Μπουσκέτς μετατράπηκε σε ισόβια κάθειρξη –για άγνωστο λόγο– ενώ οι άλλοι εκτελέστηκαν στο στρατόπεδο εξόντωσης «Camp de la Bota».

Απελευθερώθηκε τελικά το 1969 μετά από 20 χρόνια άγριων βασανιστηρίων. Βρήκε δουλειά σε έναν εκδότη στη Βαρκελώνη, αλλά η ισπανική αστυνομία έκανε τη ζωή του αφόρητη.

Τελικά διέφυγε κρυφά στη Γαλλία, όπου του χορηγήθηκε πολιτικό άσυλο.

«Μου πήρε λίγο χρόνο για να προσαρμοστώ στην κανονική ζωή. Δεν υπήρχε ψυχολογική βοήθεια, αντιθέτως» διηγείται ο Μπουσκέτς.

Ένας συμβολικός νόμος: «Η φυλάκισή μου δεν ήταν συμβολική»

Κατά τη μετάβαση στη δημοκρατία μετά το θάνατο του Φράνκο το 1975, χορηγήθηκε αμνηστία σε όποιον είχε διαπράξει εγκλήματα για λογαριασμό του καθεστώτος. Τα θύματά του, όμως, δεν δικαιώθηκαν ποτέ.

Τόσα χρόνια μετά, το 2022 η Ισπανία πέρασε νόμο με τίτλο «Δημοκρατική Μνήμη», ο οποίος προσφέρει «ηθικές αποζημιώσεις» στα θύματα του καθεστώτος. Ο 96χρονος πλέον Μπουσκέτς στα «χέρια» του καθεστώτος του Φράνκο υπέστη απάνθρωπα βασανιστήρια, καταδικάστηκε σε καταναγκαστική εργασία και 20 χρόνια φυλάκισης.

Ο νόμος για τη Δημοκρατική Μνήμη του 2022 είναι ο πρώτος που αναγνωρίζει όσα πέρασαν οι αντάρτες που συνέχισαν να πολεμούν για την δημοκρατία και την ελευθερία μετά την ήττα στον εμφύλιο πόλεμο.

Μιλώντας για τον ισπανικό νόμο ο Μπουσκέτς λέει χαρακτηριστικά:

«Είναι ένας συμβολικός νόμος, αλλά η φυλάκισή μου δεν ήταν συμβολική».

«Δεν έχει να κάνει με τα χρήματα», είπε. «Είναι ζήτημα δικαιοσύνης. Αυτή η χώρα δεν έχει καταβάλει αποζημιώσεις στα θύματα. Πριν από χρόνια είχα διηγηθεί την ιστορία μου στον τότε πρόεδρο της Καταλονίας, Χοσέ Μοντίγια. Δεν απάντησε. Έγραψα στον πρώην πρόεδρο της Ισπανίας Φελίπε Γκονζάλεζ και ούτε αυτός απάντησε. Αυτό μου έδωσε τη δύναμη να συνεχίσω να αγωνίζομαι» εξηγεί ο Μπουσκέτς.