Το πυρηνικό δόγμα της Ρωσίας: Τι προβλέπει και πότε ενεργοποιείται

Ο Ρώσος πρόεδρος υπέγραψε την Τρίτη (19/11) επικαιροποιήσεις του νομοθετήματος που προβλέπει τις συνθήκες κάτω από τις οποίες μπορεί να χρησιμοποιήσει το πυρηνικό οπλοστάσιο της Μόσχας -το μεγαλύτερο του κόσμου.

Πλέον, μια επίθεση με τη στήριξη πυρηνικής δύναμης, ακόμη και αν γίνεται χρήση συμβατικών όπλων, μπορεί να απαντηθεί με πυρηνικά όπλα.

Όπως εξηγεί το Associated Press, αυτό θα μπορούσε να σημαίνει μια πυρηνική επίθεση εναντίον της Ουκρανίας ως αντίδραση σε χτύπημα με τα αμερικανικά ATACMS -κάτι που ήδη συνέβη την Τρίτη στην περιφέρεια του Μπριάνσκ.

Ο εκπρόσωπος Τύπου του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πέσκοφ, ξεκαθάρισε από την πρώτη στιγμή ότι τέτοιου τύπου επιθέσεις σε ρωσικά εδάφη μπορεί να αναγκάσουν τη Μόσχα να επιτεθεί με πυρηνικά όπλα -όπως άλλωστε προβλέπεται από το νέο πυρηνικό δόγμα.

Τι είναι το πυρηνικό δόγμα της Ρωσίας

To πυρηνικό δόγμα της Ρωσίας υπεγράφη από τον Πούτιν το 2020 και αποτελεί ένα «σχεδιάγραμμα» για το πότε μπορεί η κυβέρνηση να χρησιμοποιήσει το πυρηνικό της οπλοστάσιο.

Από το 2022, όταν και η Ρωσία εισέβαλε στα ουκρανικά εδάφη, το Κρεμλίνο έχει απειλήσει αρκετές φορές τη Δύση με χρήση πυρηνικών όπλων -κάτι που ωστόσο δεν έχει αποτρέψει τους συμμάχους του Κιέβου από την αποστολή εξοπλισμού και προηγμένων οπλικών συστημάτων δισεκατομμυρίων ευρώ στην Ουκρανία.

Το ανανεωμένο πυρηνικό δόγμα περιγράφει τα πυρηνικά όπλα ως «μέσο αποτροπής», σημειώνοντας παράλληλα ότι η χρήση τους είναι ένα «ακραίο και απαραίτητο μέτρο».

Προβλέπει, παράλληλα, ότι η Ρωσία «καταβάλλει όλες τις απαραίτητες προσπάθειες για να μειώσει την πυρηνική απειλή και να αποτρέψει την επιδείνωση των διακρατικών σχέσεων που θα μπορούσαν να προκαλέσουν στρατιωτικές συγκρούσεις, συμπεριλαμβανομένων των πυρηνικών».

Η πυρηνική αποτροπή στοχεύει στη διασφάλιση της «κυριαρχίας και της ακεραιότητας του κράτους», στην αποτροπή ενός πιθανού εχθρού ή «σε περίπτωση στρατιωτικής σύγκρουσης, στην αποτροπή κλιμάκωσης των εχθροπραξιών και στην αναστολή τους υπό συνθήκες αποδεκτές για τη Ρωσική Ομοσπονδία», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά το έγγραφο.

«Η πυρηνική αποτροπή έχει ως στόχο να διασφαλίσει ότι οποιοσδήποτε πιθανός εχθρός αντιλαμβάνεται το αναπόφευκτο της τιμωρίας σε περίπτωση επίθεσης κατά της Ρωσίας και των συμμάχων της», τονίζεται χαρακτηριστικά.

Η ελαφρώς «θολή» διατύπωση του εγγράφου είναι εσκεμμένη, με στόχο να κρατά σε εγρήγορση της Δύση -ιδιαίτερα τώρα που προβλέπει πυρηνική απάντηση μετά από «συμβατικό» χτύπημα σε εδάφη της- και να επιτρέπει στον Βλαντιμίρ Πούτιν να ελιχθεί.

Οι τροποποιήσεις στο δόγμα ξεκίνησαν, όπως γράφει το αμερικανικό ειδησεογραφικό δίκτυο, πριν από μήνες αλλά δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ανακοινώθηκαν την Τρίτη -μόλις δύο ημέρες μετά την απόφαση της Ουάσινγκτον να επιτρέψει στην Ουκρανία να χρησιμοποιήσει αμερικανικούς πυραύλους μεγαλύτερου βεληνεκούς για να καταστρέψει στόχους εντός της Ρωσίας.

Κατά την ίδια πηγή, ο Τζο Μπάιντεν «ζυγίζει» εδώ και μήνες τις απειλές μιας τέτοιας κλιμάκωσης.

Πότε απαντά με χρήση πυρηνικών η Ρωσία

Το δόγμα προβλέπει ότι η Μόσχα μπορεί να χρησιμοποιήσει όπλα «ως απάντηση στη χρήση πυρηνικών ή άλλων ειδών όπλων μαζικής καταστροφής» εναντίον της Ρωσίας ή των συμμάχων της αλλά και «σε περίπτωση επίθεσης εναντίον της Ρωσίας και της Λευκορωσίας με συμβατικά όπλα, που απειλούν την κυριαρχία ή/και την εδαφική τους ακεραιτότητα».

Το έγγραφο ξεκαθαρίζει επίσης:

«Οποιαδήποτε επίθεση μιας μη πυρηνικής δύναμης κατά της Ρωσίας, με τη στήριξη μιας πυρηνικής δύναμης, θα θεωρηθεί “κοινή επίθεση” κατά της χώρας».

Χρήση πυρηνικών όπλων προβλέπεται, επίσης, και στα εξής σενάρια

• Σε περίπτωση που υπάρχουν αξιόπιστες πληροφορίες για την εκτόξευση βαλλιστικών πυραύλων με στόχο τη Ρωσία ή τους συμμάχους της.
• Εάν πυρηνικά ή άλλα όπλα μαζικής καταστροφής χτυπήσουν ρωσικά εδάφη ή τους συμμάχους της χώρας ή χρησιμοποιηθούν για επίθεση κατά στρατιωτικών μονάδων ή εγκαταστάσεων στο εξωτερικό.
• Εάν ο αντίκτυπος σε καίριας σημασίας κυβερνητικές ή στρατιωτικές εγκαταστάσεις της Ρωσίας θα μπορούσε να υπονομεύσει τη δυνατότητα μιας πυρηνικής απάντησης.
• Εάν επίθεση εναντίον της Ρωσίας ή της Λευκορωσίας, με χρήση συμβατικών όπλων, εγείρει κρίσιμη απειλή για την κυριαρχία και την εδαφική τους ακεραιότητα.
• Εάν υπάρχουν αξιόπιστες πληροφορίες ότι έχει απογειωθεί μαχητικό ή έχουν εκτοξευθεί πύραυλοι τύπου κρουζ, drones, υπερηχητικοί πύραυλοι ή άλλα ιπτάμενα οχήματα και αυτά έχουν παραβιάσει το ρωσικό εναέριο χώρο.

Είναι στη διακριτική ευχέρεια του προέδρου να ενημερώσει στρατιωτικούς ή πολιτικούς ηγέτες αλλά και διεθνείς οργανώσεις ότι ετοιμάζεται να χρησιμοποιήσει ή έχει ήδη χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα.

Είναι προ των πυλών η χρήση πυρηνικών;

Ακόμη και πριν από την υπογραφή των επικαιροποιήσεων του πυρηνικού δόγματος, ο Πούτιν είχε προειδοποιήσει τις ΗΠΑ και τους νατοϊκούς συμμάχους του να μην προμηθεύσουν την Ουκρανία με όπλα μεγάλου βεληνεκούς, λέγοντας ότι αυτό μεταφράζεται σε πόλεμο μεταξύ της Ρωσίας και του ΝΑΤΟ.

Ερωτηθείς την Τρίτη εάν μια ουκρανική επίθεση με ATACMS μπορεί να απαντηθεί με πυρηνικά όπλα, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντίμτρι Πέσκοφ απάντησε καταφατικά.

Σημείωσε δε, χαρακτηριστικά ότι αυτό προβλέπεται ξεκάθαρα από τις επικαιροποιήσεις.

«Σε απλά λόγια, ο Πέσκοφ ομολογεί ανοιχτά ότι το Κρεμλίνο σκέφτεται αυτή τη στιγμή το ενδεχόμενο πυρηνικού πλήγματος» λέει η Tatiana Stanovaya, αναλύτρια του Carnegie Russia και του κέντρου Eurasia.

Ωστόσο, αξιωματούχος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, ο οποίος δεν κατονομάζεται, υποστήριξε ότι οι ΗΠΑ δεν έχουν δει καμία τροποποίηση στην πυρηνική στάση της Ρωσίας.

«Δεδομένου αυτού, η κυβέρνηση Μπάιντεν δεν βρίσκει το λόγο να αλλάξει τη δική της πυρηνική στάση ή το πυρηνικό της δόγμα» είπε ο εν λόγω αξιωματούχος.

Ο έμπειρος αναλυτής Τζακ Γουάτλινγκ του βρετανικού Think Tank «Royal United Services Institute defense and security» εκτίμησε ότι η χρήση πυραύλων μεγαλύτερου βεληνεκούς από την Ουκρανία «σαφέστατα δεν θα φέρουν πυρηνική απάντηση από τη Μόσχα».

Ο ίδιος εξήγησε ότι η Ρωσία μπορεί να κλιμακώσει την πίεσή της προς τη Δύση με άλλους τρόπους, για παράδειγμα προχωρώντας σε υποθαλάσσια σαμποτάζ.

Η Stanovaya, όμως, υπογραμμίζει πως οι σημερινές συνθήκες ενδεχομένως να… δελεάσουν τον Πούτιν και κάνει λόγο για «επικίνδυνο σταυροδρόμι».

«Ο Πούτιν μπορεί να φέρει τη Δύση αντιμέτωπη με δύο επιλογές: “Θέλετε πυρηνικό πόλεμο; Θα τον έχετε” ή “Ας τελειώσουμε τον πόλεμο με τους όρους της Ρωσίας» έγραψε η ίδια στο Twitter, λέγοντας παράλληλα ότι κάτι τέτοιο δεν μπαίνει εμπόδιο σε οποιαδήποτε ειρηνευτική προσπάθεια θα επιχειρήσει ο νεοεκλεγείς πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ.

Μάλιστα, κάτι τέτοιο θα ενισχύσει τον ισχυρισμό του Τραμπ για απευθείας διάλογο με τον Βλαντιμίρ Πούτιν και θα φέρει τον πρόεδρο Μπάιντεν αντιμέτωπο με κριτική για την κλιμάκωση του πολέμου.