Σε αναζήτηση ηγέτη η Χαμάς: Οι τέσσερις πιθανοί διάδοχοι του Σινουάρ και τα εμπόδια

Το πρώτο και βασικότερο πρόβλημα που καλούνται τώρα να επιλύσουν τα εναπομείναντα υψηλόβαθμα στελέχη είναι αυτό του διαδόχου, με διεθνείς αναλυτές να κάνουν λόγο για μια δύσκολη απόφαση και διαδικασία.

Ο μικρότερος αδελφός του Σινουάρ, ο 49χρονος Μοχάμεντ, είναι ακόμη ζωντανός και θεωρείται μια προσωπικότητα με επιρροή εντός της οργάνωσης.

Θα ήταν, λοιπόν, ο φυσικός διάδοχος του Γιαχία.

Ο Μοχάμεντ είναι στρατιωτικός διοικητής στη Γάζα αλλά αναλυτές αναφέρουν ότι δύσκολα θα καταφέρει να συσπειρώσει τα μέλη της οργάνωσης ενώ σίγουρα θα μπει στο στόχαστρο των ισραηλινών, που θα κινήσουν γη και ουρανό για να τον εξουδετερώσουν όσο πιο γρήγορα γίνεται.

Ο Μοχάμεντ θεωρείται βασικός στρατηγός στις επιχειρήσεις της Χαμάς στη Γάζα. Διορίστηκε διοικητής της ταξιαρχίας Χαν Γιουνίς το 2005 και συμμετείχε στην απαγωγή του Ισραηλινού στρατιώτη Γκίλαντ Σαλίτ το 2006 από το Ισραήλ στη Γάζα.

Ο αδερφός του Σινουάρ διοικεί επί του παρόντος τη νότια ταξιαρχία της Χαμάς και είναι μέλος του στρατιωτικού συμβουλίου της στρατιωτικής πτέρυγας της ομάδας.

Έχει μπει στο στόχαστρο του Ισραήλ που προσφέρει αντίτιμο 230.000 λιρών για οποιαδήποτε πληροφορία μπορεί να οδηγήσει στον εντοπισμό του, ο οποίος έχει γλιτώσει από έξι απόπειρες δολοφονίας, δίνοντάς του το παρατσούκλι «ο ζωντανός νεκρός».

Υπάρχουν όμως και τρία ακόμη πρόσωπα που θα μπορούσαν να αναλάβουν τα ηνία της οργάνωσης: ο αναπληρωτής ηγέτης της Χαμάς στη Γάζα Χαλίλ Αλ-Χάγια, ο Χάλεντ Μασάλ, πρώην πολιτικός ηγέτης της Χαμάς και ο Μούσα Αμπού Μαρζούκ μέλος του πολιτικού γραφείου της Χαμάς.

Ο Χαλέντ Μασάλ

Ο Μασάλ ήταν πολιτικός ηγέτης της Χαμάς το 1996. Ένα χρόνο αργότερα, επέζησε από μια ισραηλινή απόπειρα δολοφονίας στο Αμμάν της Ιορδανίας, όταν οι πράκτορες της Μοσάντ του έστησαν ενέδρα, δηλητηριάζοντάς τον.

Οι πράκτορες, ωστόσο, συνελήφθησαν από την ιορδανική αστυνομία, ενώ ο Μασάλ μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο.

Η υπόθεση έληξε με το Ισραήλ να παρέχει το αντίδοτο που έσωσε τη ζωή του Μασάλ, ενώ απελευθέρωσε τον Σεΐχη Αχμέντ Γιασίν, τον ιδρυτή της Χαμάς, από την ισραηλινή φυλακή με αντάλλαγμα η Ιορδανία να ελευθερώσει τους πράκτορες της Μοσάντ.

Ο Μασάλ συνέχισε να εκπροσωπεί τη Χαμάς από τη Συρία μέχρι που ξέσπασε ο εμφύλιος και στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στο Κατάρ. Η αντίθεσή του στον Μπασάρ αλ Άσαντ έφερε τη Χαμάς σε πορεία σύγκρουσης με το Ιράν, το οποίο υποστήριξε τον Άσαντ.

Όταν ο Μασάλ αντικαταστάθηκε από τον Χανίγια το 2017, η Χαμάς αποκατέστησε τους δεσμούς με το Ιράν.

Παρά την αντικατάστασή του το 2017, ο Μασάλ συνέχισε να είναι ενεργός στη Χαμάς.

Δεν είναι σαφές εάν ενδιαφέρεται να αναλάβει τη θέση και πώς θα επηρεάσει τους δεσμούς της Χαμάς με το Ιράν.

Ο Χαλίλ Αλ Χάγια

Ο Χαλίλ Αλ Χάγια εντάχθηκε στα υψηλά κλιμάκια της Χαμάς το 2006 και σιγά -σιγά ανέβηκε στις τάξεις της. Το 2017 εξελέγη αναπληρωτής αρχηγός του περιφερειακού πολιτικού γραφείου της Χαμάς στη Γάζα το 2017, θέση που εξακολουθεί να κατέχει.

Όπως ο Μεσάλ, έτσι και ο αλ Χάγια κατοικεί στο Κατάρ και υπήρξε βασικός εκπρόσωπος της Χαμάς στις διαπραγματεύσεις για την κατάπαυση του πυρός. Είναι ένα από τα υψηλότερα στελέχη εν ζωή και είναι πιθανός υποψήφιος για τη θέση του πολιτικού ηγέτη.

Ο Χάγια εκτιμάται επίσης ότι είχε καλές σχέσεις τόσο με τον Σινουάρ όσο και με τον αλ Χανίγια.

Σε αντίθεση με τον Μεσάλ, ο Χάγια έχει καλές σχέσεις με τον Άσαντ, το Ιράν και τη Χεζμπολάχ. Το 2022, ηγήθηκε μιας αντιπροσωπείας της Χαμάς στη Συρία για να ξεκινήσει ένα νέο κεφάλαιο με τον Άσαντ.
Οι δεσμοί του με τον ιρανικό άξονα θα μπορούσαν να είναι καθοριστικοί, ανάλογα με την κατεύθυνση που θέλει να ακολουθήσει το συμβούλιο της Σούρα.

Ο Μούσα Αμπού Μαρζούκ

Ανάμεσα στους επικρατέστερους διαδόχους του Σινουάρ, είναι και ο Μούσα Αμπού Μαρζούκ είναι μεταξύ των ιδρυτών της Χαμάς και εξελέγη ο πρώτος πολιτικός ηγέτης της ομάδας το 1992.

Έχει ζήσει σε πολλές χώρες όλα αυτά τα χρόνια, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ όπου φυλακίστηκε για 22 μήνες. Αργότερα εκδιώχθηκε τόσο από την Ιορδανία όσο και από τη Συρία και επί του παρόντος διαμένει στο Κατάρ.

Το 2013, ο Μαρζούκ διορίστηκε αναπληρωτής υπό τον Μεσάλ, επιφορτισμένος με τον χειρισμό όλων των εξωτερικών υποθέσεων της Χαμάς.

Πρόβλημα η απώλεια ελέγχου της Γάζας

Ένα ακόμη τεράστιο «αγκάθι» που πρέπει να διαχειριστεί η Χαμάς είναι πως χάσει τον έλεγχο της Γάζας και των δύο εκατομμυρίων πολιτών της.

Για 17 ολόκληρα χρόνια, η οργάνωση χρησιμοποιούσε τη Γάζα σαν «δεξαμενή» επιστράτευσης νέων, φανατισμένων μαχητών ενώ η περιοχή αποτελούσε και το «στρατηγείο» της, όπου είχαν κατασκευαστεί δαιδαλώδη υπόγεια τούνελ που επέτρεπαν την διεξαγωγή πολεμικών επιχειρήσεων και αποτελούσαν μια κρυφή αποθήκη για τις ρουκέτες της οργάνωσης.

Όλα αυτά έχουν πλέον καταστραφεί. Η Χαμάς διατηρεί ακόμη μια παρουσία στη Γάζα, επιχειρώντας μέσω μιας σκιώδους κυβέρνησης να αντιμετωπίσει το χάος και τη βία που αφήνουν πίσω τους οι ισραηλινές επιχειρήσεις αλλά σε καμία περίπτωση δεν έχει τη δύναμη που είχε κάποτε.

Δεν ελέγχει, όμως, ούτε τη Δυτική Όχθη, που επίσης δέχεται σφοδρό σφυροκόπημα από τις ισραηλινές δυνάμεις.

Πρόβλημα οι φατρίες

Διεθνείς αναλυτές τονίζουν επίσης ότι είναι ζωτικής σημασίας για τη Χαμάς να έχει στήριξη από το εξωτερικό.

Οι φατρίες διαφωνούν επί μακρόν για το αν θα ευθυγραμμιστούν με το Ιράν ως μέρος του περιφερειακού άξονα αντίστασης της Τεχεράνης ή θα έρθουν πιο κοντά στα σουνιτικά κράτη του Κόλπου.

Ο Σινουάρ είχε στραφεί προς το Ιράν αλλά μετά το θάνατό του οι συζητήσεις αναμένεται να φουντώσουν εκ νέου.

Την ίδια ώρα, οι διαχασμοί εντός της Χαμάς αναμένεται να διευρυνθούν περαιτέρω, καθώς περιφερειακοί «παίκτες» θα προσπαθήσουν να επιβάλλουν τη δική τους ατζέντα.

Οι πολλές υπάρχουσες διασπάσεις εντός της οργάνωσης μπορεί να διευρυνθούν. καθώς οι περιφερειακές δυνάμεις καταστρατηγούν την κατάσταση για να προωθήσουν τα δικά τους συμφέροντα και το Ισραήλ συνεχίζει τη στρατιωτική πίεση στη Γάζα, κυνηγώντας τα ανώτερα στελέχη της Χαμάς εκεί και αλλού.

Αντί λοιπόν για τη δημιουργία μιας Χαμάς 2.0, η οργάνωση δεν αποκλείεται να διασπαστεί σε πολλές φατρίες, που θα λειτουργούν πιο ανεξάρτητα.

Αυτή η διαδικασία βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη στη Γάζα, όπου προηγουμένως καλά οργανωμένα «τάγματα» έχουν αποσυντεθεί σε μικρές, χαοτικές και σε μεγάλο βαθμό αναποτελεσματικές ομάδες μαχητών και συχνά άπειρων.

Παρατηρητές κοντά στην οργάνωση λένε ότι «έχει πάψει να υπάρχει» και έτσι θα χρειαστούν δεκαετίες για να ξαναχτιστεί.