Η μεγαλύτερη καταιγίδα στο ηλιακό μας σύστημα αλλάζει συνεχώς σχήμα και θέση

Οι απροσδόκητες παρατηρήσεις, τις οποίες έκανε το Hubble επί 90 ημέρες από τον Δεκέμβριο έως τον Μάρτιο, δείχνουν ότι η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα (Great Red Spot, ή GRS για συντομία) δεν είναι τόσο σταθερή όσο φαίνεται, σύμφωνα με τους αστρονόμους.

Η GRS είναι ένας αντικυκλώνας, μια μεγάλη κυκλοφορία ανέμων στην ατμόσφαιρα του Δία που περιστρέφεται γύρω από μια κεντρική περιοχή υψηλής πίεσης κατά μήκος της ζώνης νεφών του νότιου μεσαίου γεωγραφικού πλάτους του πλανήτη. Και η μεγαλύτερη στο ηλιακό μας σύστημα, τόσο μεγάλη που η Γη θα μπορούσε να χωρέσει μέσα της.

Παρόλο που οι καταιγίδες θεωρούνται γενικά ασταθείς, η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα διατηρείται για σχεδόν δύο αιώνες. Αλλά οι παρατηρούμενες αλλαγές φαίνεται να σχετίζονται με την κίνηση και το μέγεθός της. Μια ακολουθία των εικόνων στο παρακάτω βίντεο της NASA δείχνει τη δίνη να «κουνιέται» σαν ζελατίνη και να διαστέλλεται και να συστέλλεται με την πάροδο του χρόνου:

Η σχετική μελέτη δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό The Planetary Science Journal και παρουσιάστηκε στην πρόσφατη 56η ετήσια συνάντηση του Τμήματος Πλανητικών Επιστημών της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας.

«Ενώ γνωρίζαμε ότι η κίνησή του μεταβάλλεται ελαφρώς στο γεωγραφικό μήκος της, δεν περιμέναμε να δούμε και το μέγεθος να ταλαντώνεται. Απ' όσο γνωρίζουμε, δεν έχει εντοπιστεί στο παρελθόν», δήλωσε η επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης Έιμι Σάιμον, πλανητική επιστήμονας στο Κέντρο Διαστημικών Πτήσεων Goddard της NASA.

«Με την υψηλή ανάλυση του τηλεσκοπίου Hubble μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι η GRS συμπιέζεται και αποσυμπιέζεται, ενώ ταυτόχρονα κινείται ταχύτερα και βραδύτερα. Αυτό ήταν πολύ απροσδόκητο», συμπλήρωσε.

Μια μεταβαλλόμενη εξωγήινη καταιγίδα

Οι αστρονόμοι παρατηρούν την Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα εδώ και τουλάχιστον 150 χρόνια. Οι επιστήμονες της NASA χρησιμοποιούν το Hubble για να παρακολουθούν τη συμπεριφορά της μία φορά το χρόνο μέσω του προγράμματος Outer Planet Atmospheres Legacy ή OPAL, του οποίου ηγείται η Σάιμον. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα παρατηρεί τους εξωτερικούς πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος και παρακολουθεί πώς αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου.

Όμως οι νέες παρατηρήσεις έγιναν ξεχωριστά μέσω ενός προγράμματος αφιερωμένου στη λεπτομερέστερη μελέτη της Μεγάλης Ερυθράς Κηλίδας, παρακολουθώντας πώς η καταιγίδα μεταβάλλεται σε διάστημα μηνών. Οι γνώσεις που συλλέγονται από προγράμματα σαν αυτό μπορούν να βοηθήσουν τους επιστήμονες να κατανοήσουν πώς μπορεί να είναι ο καιρός σε εξωπλανήτες που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από άλλα άστρα.

Η ομάδα της Σάιμον χρησιμοποίησε τις εικόνες υψηλής ανάλυσης του Hubble για να ρίξει μια λεπτομερή ματιά στο μέγεθος, το σχήμα και τις χρωματικές αλλαγές της Μεγάλης Ερυθράς Κηλίδας.

«Όταν κοιτάζουμε προσεκτικά, βλέπουμε ότι πολλά πράγματα αλλάζουν από μέρα σε μέρα», δήλωσε η Σάιμον. Στις αλλαγές περιλαμβάνεται η φωτεινότητα του πυρήνα της καταιγίδας όταν η GRS βρίσκεται στο μεγαλύτερο μέγεθός της, καθώς ταλαντώνεται.

«Καθώς επιταχύνεται και επιβραδύνεται, η GRS πιέζει τους αεροχείμαρρους στα βόρεια και νότια της», δήλωσε ο Μάικ Ουόνγκ, συν-συγγραφέας της μελέτης, πλανητικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ. «Σαν ένα σάντουιτς όπου οι φέτες ψωμιού εξογκώνονται όταν υπάρχει πολύ γέμιση στη μέση».

Στον Ποσειδώνα, οι σκοτεινές κηλίδες μπορούν να παρασυρθούν σε όλο τον πλανήτη, καθώς δεν υπάρχουν ισχυροί αεροχείμαρροι που να τις συγκρατούν στη θέση τους, ενώ στον Δία η Μεγάλη Κόκκινη Κηλίδα είναι παγιδευμένη ανάμεσα σε αεροχείμαρρους σε νότιο γεωγραφικό πλάτος, σύμφωνα με τον Ουόνγκ.

Οι αστρονόμοι έχουν παρατηρήσει ότι η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα συρρικνώνεται από τότε που ξεκίνησε το πρόγραμμα OPAL πριν από μια δεκαετία και προβλέπουν ότι θα συνεχίσει να συρρικνώνεται μέχρι να φτάσει σε ένα σταθερό, λιγότερο μακρόστενο σχήμα, το οποίο θα μπορούσε να μειώσει την ταλάντωση.

«Αυτή τη στιγμή υπερπληρώνει τη ζώνη πλάτους της σε σχέση με το πεδίο του ανέμου. Μόλις συρρικνωθεί μέσα σε αυτή τη ζώνη, οι άνεμοι θα την κρατήσουν πραγματικά στη θέση της», δήλωσε η Σάιμον.

Με πληροφορίες από: The largest storm in our solar system is moving unexpectedly, scientists say by Ashley Strickland, CNN