Η αποτυχία της διπλωματίας στη Μέση Ανατολή και ο φόβος ενός περιφερειακού πολέμου

Στην ανάλυσή του το CNNi, αναφέρει ότι η διπλωματία έχει αποτύχει μέχρι στιγμής να μεσολαβήσει σε μια συμφωνία μεταξύ του Ισραήλ και της Χεζμπολάχ και η κατάπαυση του πυρός και οι διαπραγματεύσεις για την κατάπαυση του πυρός και ανταλλαγή ομήρων και φυλακισμένων, μεταξύ της Χαμάς και του Ισραήλ έχουν αποτύχει.

Ακόμη και μέχρι πριν από μερικές εβδομάδες, ορισμένοι ανώτεροι αξιωματούχοι των ΗΠΑ πίστευαν ιδιωτικά ότι μέσω των διπλωματικών και αποτρεπτικών προσπαθειών της, η Ουάσιγκτον είχε βοηθήσει να αποτραπεί επιτυχώς μια μεγάλης κλίμακας ιρανική επίθεση εναντίον του Ισραήλ, είπαν πηγές στο CNNi.

«Πιστεύω ότι ο Νασράλα ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι» για το Ιράν, δήλωσε ο Τζόναθαν Πανίκοφ, πρώην ανώτερος αναλυτής πληροφοριών που ειδικεύεται στην περιοχή.

Καθώς δεν διαφαίνεται πιθανότητα αποκλιμάκωσης και το Ισραήλ δεν φαίνεται διατεθειμένο να συμβιβαστεί με τους περιφερειακούς εχθρούς του, η επίθεση της Τρίτης είναι ίσως το πιο ξεκάθαρο σημάδι ότι υπάρχει ο κίνδυνος ενός περιφερειακού πολέμου.

Πιο κοντά σε έναν περιφερειακό πόλεμο

Η επίθεση της Τρίτης άλλαξε περαιτέρω τη δυναμική της σύγκρουσης, μεταβαίνοντας από έναν πόλεμο δια αντιπροσώπων σε μια άμεση αντιπαράθεση μεταξύ δύο περιφερειακών στρατιωτικών δυνάμεων.

Ισραηλινή στρατιωτική πηγή είπε στο CNNi ότι πολλοί ιρανικοί πύραυλοι έπληξαν ισραηλινές στρατιωτικές βάσεις κατά τη διάρκεια της επίθεσης, αλλά επέμεινε ότι δεν υπήρξαν σημαντικές ζημιές στις εγκαταστάσεις.

Είναι η δεύτερη φορά που το Ιράν εξαπολύει αεροπορική επίθεση στο Ισραήλ φέτος, αλλά το μπαράζ της Τρίτης ήταν διαφορετικού μεγέθους.

Τον Απρίλιο, το Ιράν εξαπέλυσε μια μεγάλης κλίμακας επίθεση με drone και πυραύλους στο Ισραήλ -την πρώτη τέτοια άμεση επίθεση στη χώρα από το έδαφός του- ως αντίποινα για ένα ύποπτο ισραηλινό χτύπημα σε ιρανικό διπλωματικό συγκρότημα στη Συρία.

Το Ιράν ειδοποίησε 72 ώρες πριν από εκείνη την επίθεση, η οποία είναι πλέον ξεκάθαρο ότι σχεδιάστηκε για να ελαχιστοποιήσει τις απώλειες, αλλά και να μεγιστοποιήσει το «θέαμα» με τα σχεδόν 300 βλήματα που εκτοξεύτηκαν τότεκαι την δράση των αμυντικών συστημάτων του Ισραήλ.

Το Ισραήλ απάντησε μια εβδομάδα αργότερα με περιορισμένο πλήγμα στο Ιράν.

Αυτή τη φορά, όμως το Ισραήλ έμαθε για την επικείμενη απειλή λίγες ώρες πριν η Τεχεράνη εξαπολύσει τα πλήγματα, με στόχους όπως τα κεντρικά γραφεία της ισραηλινής υπηρεσίας πληροφοριών Μοσάντ, στο Τελ Αβίβ, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του Ισραήλ, την αεροπορική βάση Nevatim και την αεροπορική βάση Tel Nof.

Ο εκπρόσωπος του Πενταγώνου Υποστράτηγος Πατ Ράιντερ είπε ότι το μπαράζ του Ιράν την Τρίτη ήταν διπλάσιο από την επίθεση του Απριλίου. Περιλάμβανε περισσότερους βαλλιστικούς πυραύλους, οι οποίοι είναι πιο δύσκολο να καταρριφθούν, αποτελώντας πραγματική απειλή για τους Ισραηλινούς πολίτες – πολλοί από τους οποίους κατέφυγαν στα καταφύγια κατά τη διάρκεια της επίθεσης.

Ενώ ο ισραηλινός στρατός είπε ότι οι περισσότεροι από τους πυραύλους αναχαιτίστηκαν, κάποιοι προσγειώθηκαν στο ισραηλινό έδαφος και φάνηκε να προκάλεσαν ζημιές. Τα ωστικά κύματα που προκλήθηκαν από την επίθεση προκάλεσαν επίσης ζημιές σε σπίτια στο κεντρικό Ισραήλ, δήλωσαν οι αρχές της χώρας.

Πώς φτάσαμε εδώ

Σε σχεδόν ένα χρόνο πολέμου, οι αυξανόμενες κλιμακώσεις έχουν επανειλημμένα φέρει την περιοχή στο χείλος μιας συνολικής σύγκρουσης.

Τις τελευταίες ημέρες, η χερσαία εισβολή του Ισραήλ στο νότιο Λίβανο άνοιξε ένα εντελώς νέο μέτωπο και έχει εντείνει τις επιθέσεις εναντίον άλλων μαχητών που υποστηρίζονται από το Ιράν, συμπεριλαμβανομένης της έναρξης επιθέσεων με στόχο τους Χούθι στην Υεμένη.

Το Ισραήλ χτύπησε την ηγεσία της Χεζμπολάχ με μια σειρά από επιθέσεις και μαζικές αεροπορικές επιδρομές σε όλο τον Λίβανο που στόχευσαν τις υποδομές και τις δυνατότητες της οργάνωσης, αλλά σκότωσαν περισσότερους από 1.000 ανθρώπους, εκτόπισαν περίπου 1 εκατομμύριο και κατέστρεψαν σπίτια και γειτονιές.

Στη Γάζα, ο πόλεμος του Ισραήλ εναντίον της Χαμάς συνεχίζεται σχεδόν ένα χρόνο μετά την επίθεση της παλαιστινιακής μαχητικής ομάδας στο Ισραήλ. Ο πόλεμος που ακολούθησε σκότωσε περισσότερους από 41.000 ανθρώπους, δημιουργώντας μια καταστροφική ανθρωπιστική κρίση και άφησε μεγάλο μέρος του θύλακα σε ερείπια.

Η Χαμάς, η Χεζμπολάχ και οι Χούτι αποτελούν μέρος μιας συμμαχίας υπό την ηγεσία του Ιράν που καλύπτει την Υεμένη, τη Συρία, τη Γάζα και το Ιράκ, η οποία έχει επιτεθεί στο Ισραήλ και τους συμμάχους του από την έναρξη του πολέμου. Λένε ότι δεν θα σταματήσουν να χτυπούν το Ισραήλ και τους συμμάχους του μέχρι να επιτευχθεί κατάπαυση του πυρός στη Γάζα.

Τι θα μπορούσαν να κάνουν και οι δύο πλευρές στη συνέχεια;

Το Ιράν προσπάθησε να χαρακτηρίσει την επίθεσή του ως μια υπολογισμένη απάντηση σε επαναλαμβανόμενες κλιμακώσεις από το Ισραήλ.

Το Σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης του Ιράν είπε ότι οι πυραυλικές επιθέσεις της Τρίτης επικεντρώθηκαν σε ισραηλινούς στόχους ασφαλείας και στρατιωτικούς και ήταν ως απάντηση στη δολοφονία του Νασράλα και άλλων διοικητών από το Ισραήλ, συμπεριλαμβανομένου του πολιτικού ηγέτη της Χαμάς, Ισμαήλ Χανίγιε, στην ιρανική πρωτεύουσα Τεχεράνη τον Ιούλιο.

Μετά τη δολοφονία του πιο δημοσίου προσώπου της Χαμάς μετά την παρουσία του στην ορκωμοσία του νέου προέδρου του Ιράν, ο κόσμος κράτησε την ανάσα του καθώς περίμενε να δει πώς θα αντιδρούσε η Τεχεράνη.

Για μήνες, αυτή η απάντηση δεν ήρθε ποτέ και οι εντάσεις φαινόταν να αποκλιμακώνονται δεδομένων των σοβαρών συνεπειών ενός ολοκληρωτικού πολέμου στη Μέση Ανατολή.

Αλλά οι δολοφονίες του Ισραήλ και ο διευρυνόμενος πόλεμος στον Λίβανο άλλαξαν γρήγορα αυτή την εξίσωση.

Το Σάββατο, ο Νετανιάχου έδωσε μια φλογερή ομιλία που απευθυνόταν στο Ιράν, λέγοντας ότι το Ισραήλ «αλλάζει την ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή» και ότι «δεν υπάρχει μέρος στο Ιράν ή στη Μέση Ανατολή που να μην φτάνει το μακρύ χέρι του Ισραήλ».

Ο θάνατος του Νασράλα ήταν απαραίτητος, είπε, για να επιστρέψουν χιλιάδες κατοίκους στα σπίτια τους κατά μήκος των συνόρων με τον Λίβανο που εκτοπίστηκαν από τις επιθέσεις με ρουκέτες της Χεζμπολάχ και για να αποτραπεί η οργάνωση μιας μεγάλης κλίμακας επίθεσης στο Ισραήλ.

Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν εδώ και καιρό εκτιμήσει ότι τόσο το Ιράν όσο και η ανώτερη ηγεσία της Χεζμπολάχ ήθελαν να αποφύγουν τον ολοκληρωτικό πόλεμο με το Ισραήλ, παρόλο που και οι δύο αντάλλαξαν πυρά.

Ένας μεγάλος φόβος για τους Αμερικανούς και τους Άραβες διπλωμάτες είναι η πιθανότητα να χτυπήσει το Ισραήλ στο εσωτερικό του Ιράν, ενδεχομένως εναντίον των πυρηνικών του εγκαταστάσεων. Ο πρώην πρωθυπουργός του Ισραήλ Ναφτάλι Μπένετ προέτρεψε το Ισραήλ να αντεπιτεθεί καταστρέφοντας το πυρηνικό του πρόγραμμα.

Όμως το Ιράν έχει καταστήσει σαφές ότι οποιαδήποτε απάντηση από το Ισραήλ θα οδηγούσε σε περαιτέρω κλιμάκωση. Ο πρόεδρος του Ιράν Μασούντ Πεζεσκιάν είπε ότι η επιχείρηση της Τρίτης ήταν «μόνο ένα μέρος της δύναμής μας».

Το Ισραήλ είναι πιθανό να παρακολουθεί τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν καθώς καθορίζει την απάντησή του στην πυραυλική επίθεση της Τεχεράνης, σύμφωνα με τον Μάλκομ Ντέιβις, ανώτερο αναλυτή αμυντικής στρατηγικής στο Ινστιτούτο Στρατηγικής Πολιτικής της Αυστραλίας.

«Από την οπτική γωνία του Ισραήλ, δεν μπορεί να επιτρέψει στο Ιράν να αποκτήσει πυρηνικά όπλα. Σίγουρα θα υπήρχε ισχυρή πίεση στο υπουργικό συμβούλιο του Νετανιάχου να επιτεθεί σε αυτές τις πυρηνικές εγκαταστάσεις και ουσιαστικά να καθυστερήσει το πρόγραμμα πυρηνικών όπλων του Ιράν, ενδεχομένως για χρόνια», είπε ο Ντέιβις στην Μπέκι Άντερσον του CNNi.

Και η ίδια η Χεζμπολάχ παραμένει επίσης ένας επικίνδυνος αντίπαλος για το Ισραήλ με το οπλοστάσιο που έχει.

• Διαβάστε επίσης: Το οπλοστάσιο της Χεζμπολάχ σε αριθμούς: Μια διόλου ευκαταφρόνητη απειλή για το Ισραήλ

Ωστόσο, ο Σαλάμ Βακίλ, διευθυντής του προγράμματος Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής στο Chatham House, πιστεύει ότι η Τεχεράνη πιθανότατα ελπίζει ότι «θα υπάρξει κάποια αυτοσυγκράτηση».

«Το Ιράν προσπαθεί να θέσει κάποιες κόκκινες γραμμές, γνωρίζοντας καλά ότι βρίσκεται σε αμυντική θέση, ότι η Χεζμπολάχ είναι συμβιβασμένη και ότι δεν έχει τις παραδοσιακές συμβατικές δυνατότητες να πολεμήσει το Ισραήλ», είπε στον στην Μπέκι Άντερσον του CNNi.

Η εμπλοκή των ΗΠΑ

Οι ΗΠΑ, ο στενότερος σύμμαχος του Ισραήλ και ο μεγαλύτερος προμηθευτής όπλων, λέει ότι θα συντονιστούν με το Ισραήλ για την απόκρισή του στην επίθεση, με τον εκπρόσωπο του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Μάθιου Μίλερ να δεσμεύεται ότι θα υπάρξουν συνέπειες.

Τα αντιτορπιλικά του Αμερικανικού Ναυτικού εκτόξευσαν πυραύλους εναντίον των ιρανικών πυραύλων και τις τελευταίες εβδομάδες, οι ΗΠΑ μετέφεραν περισσότερα στρατεύματα και πολεμικά πλοία στην περιοχή.

Από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος του Ισραήλ στη Γάζα, τα αμερικανικά στρατεύματα έχουν γίνει επίσης στόχος κλιμακούμενων επιθέσεων από ομάδες πληρεξουσίων που υποστηρίζονται από το Ιράν. Τον Ιανουάριο, τρεις στρατιώτες του αμερικανικού στρατού σκοτώθηκαν και περισσότεροι από 30 στρατιώτες τραυματίστηκαν σε επίθεση με drone σε μικρό αμερικανικό φυλάκιο στην Ιορδανία.

Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι ΗΠΑ έχουν επανειλημμένα σταθεί σταθερά στο Ισραήλ. Ο υπουργός Άμυνας Λόιντ Όστιν είπε ότι οι ΗΠΑ «δεν θα διστάσουν ποτέ» να προστατεύσουν τις δυνάμεις και τα συμφέροντα των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή και ότι οι ΗΠΑ παραμένουν έτοιμες και «αφοσιωμένες» να υπερασπιστούν τις δικές τους δυνάμεις και το Ισραήλ.

Με πληροφορίες από: How might Israel respond to Iran’s missile barrage? Here’s what we know