Πώς οι βάφλες ξεκίνησαν από την αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη για να κατακτήσουν τον κόσμο

Οι ρίζες της βάφλας εντοπίζονται στην Αρχαία Ελλάδα και έναν τύπο ψωμιού που παρασκευαζόταν με αλεύρι σίτου ή ζέας και αυγά, και γεμιζόταν με σύκα και ελιές πριν ψηθεί ανάμεσα σε δύο καυτές πλάκες. Το ψωμί αυτό πέρασε στην Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ως panis obelius, και μια πιο γλυκιά εξέλιξή του είναι τα μπισκότα crustula (πληθυντικός του crustulum), σύμφωνα με τον μελετητή της διατροφής των αρχαίων Ρωμαίων Giorgio Franchetti.

Ο συγγραφέας του βιβλίου «Dining With The Ancient Romans», λέει στο CNNi ότι τα crustula ήταν επίπεδα μπισκότα, φτιαγμένα με τα ίδια βασικά συστατικά όπως οι βάφλες και ψημένα μέσα σε δύο θερμαινόμενα σίδερα.

«Ήταν πολύ απλά μπισκότα, φτιαγμένα με αλεύρι, μέλι και λαρδί. Σήμερα οι βάφλες φτιάχνονται με βούτυρο, ωστόσο στους Ρωμαίους – αν και λάτρεις των τυριών – δεν άρεσε το βούτυρο, το οποίο θεωρούνταν φτωχό υποπροϊόν του γάλακτος και χρησιμοποιούνταν κυρίως για καλλυντικά. Αντ’ αυτού στα crustula χρησιμοποιούσαν λαρδί».

Πιστεύεται ότι τα crustula καταναλώνονταν αρχικά κατά τη διάρκεια των ρωμαϊκών θρησκευτικών τελετών και πωλούνταν από πλανόδιους πωλητές που ονομάζονταν «crustulari» και τους συναντούσε κανείς στα σοκάκια της αρχαίας Ρώμης, συνήθως κοντά σε ναούς και χώρους λατρείας.

Αργότερα, σύμφωνα με τον Franchetti, έγιναν ένα είδος ανταμοιβής που οι δάσκαλοι οι οποίοι εργάζονταν για πλούσιες οικογένειες έδιναν στους καλύτερους μαθητές τους. Στις «Σάτιρες», ο λυρικός ποιητής Οράτιος γράφει ότι οι δάσκαλοι έδιναν συνήθως crustula «στα παιδιά για να τα πείσουν να μάθουν τα γράμματα της αλφαβήτου».

Με την πάροδο του χρόνου, αυτά τα απλά, γευστικά μπισκότα κατάφεραν να κατακτήσουν ένα πολύ σημαντικό μέρος της τελετής του συμποσίου – το επιδόρπιο – και σερβίρονταν στο τέλος ενός γεύματος.

Εκτός από τον Οράτιο, τα crustula αναφέρουν στα γραπτά τους ο ποιητής και θεμελιωτής της ρωμαϊκής σάτιρας Γάιος Λουκίλιος, ο θεατρικός συγγραφέας Πλαύτος, ο πολιτικός, δραματουργός και φιλόσοφος Σενέκας, και οι φιλόσοφοι Πλίνιος ο Πρεσβύτερος και Λούκιος Απουλήιος.

Μετά την έλευση του χριστιανισμού, τα crustula αφομοιώθηκαν στις χριστιανικές συνταγές, σημειώνει ο Franchetti. Πώς λοιπόν αυτές οι λιχουδιές εξελίχθηκαν στις βάφλες όπως τις ξέρουμε σήμερα;

Ο Μεσαίωνας και τα ferratelle

Ο Franchetti πιστεύει ότι η τεχνική μαγειρέματος των crustula πιθανότατα τελειοποιήθηκε κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, όταν εμφανίστηκαν τα πρώτα αυλάκια στα μπισκότα, φέρνοντάς τα πιο κοντά στις σημερινές βάφλες.

Τα ferratelle πιστεύεται ότι είναι ο συνδετικός κρίκος μεταξύ του ρωμαϊκού crustulum και της βάφλας. «Στο Molise και το Abruzzo οι ντόπιοι έχουν μεγαλώσει με ferratelle, που τρώγονται όλο το χρόνο και υπάρχουν σε διάφορα σχήματα και μεγέθη», λέει ο Franchetti.

Το όνομα προέρχεται από το μεταλλικό πιεστήριο ή σίδερο, «ferri» στα ιταλικά, που χρησιμοποιείται παραδοσιακά για την παρασκευή των μπισκότων.

Τα ferratelle, γνωστά και ως pizzelle, διαθέτουν τις μικροσκοπικές τετράγωνες αυλακώσεις που συναντάμε στις βάφλες, ενώ η βασική συνταγή και τα συστατικά είναι πιθανότατα τα ίδια με αυτά που χρησιμοποιούνταν παλαιότερα για τα crustula, λέει ο Franchetti.

Τον παλιό καιρό, τα ferratelle ήταν πάντα σπιτικά και ήταν ιδιαίτερα δημοφιλή κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων και του καρναβαλιού. Τα νοικοκυριά χρησιμοποιούσαν ειδικά σίδερα με χαραγμένο το οικογενειακό τους οικόσημο ή τα αρχικά τους για να σημαδέψουν τις ferratelle τους. Τον 16^ο αιώνα, οι γονείς έκαναν δώρο στις κόρες τους που θα παντρεύονταν, ως μέρος της προίκας, σίδερα ferratelle με τα αρχικά της οικογένειας.

Τα ferratelle του Abruzzo, που εξακολουθούν να σχηματίζονται μέσα σε σίδερα, παρασκευάζονται με αυγά, ελαιόλαδο, γάλα, βανίλια και τριμμένη φλούδα λεμονιού. Μπισκότα που μοιάζουν με βάφλες μπορεί να βρει κανείς στη Λιγουρία, ενώ στο Πιεμόντε, είναι γνωστά ως gofri και έχουν ένα μοτίβο κηρήθρας, που θυμίζει τα βελγικές βάφλες gaufres.

Στη βόρεια Ευρώπη και τις ΗΠΑ

Πώς και πότε λοιπόν αυτές οι «ιταλικές βάφλες» μετανάστευσαν στη βόρεια Ευρώπη και τις ΗΠΑ;

«Οι Ρωμαίοι, παράλληλα με τον πολιτισμό τους, διέδωσαν και τα φαγητά τους σε όλη την αυτοκρατορία. Τα crustula έφτασαν μέχρι τη σημερινή Γαλλία, τη Μπενελούξ και την Αγγλία», λέει ο Franchetti.

Μέχρι τη στιγμή που η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία κατέρρευσε, το crustulum είχε αφομοιωθεί στην τοπική γαστρονομία αυτών των χωρών.

Μια περαιτέρω εξέλιξη πιθανότατα σημειώθηκε κατά μήκος των ευρωπαϊκών εμπορικών δρόμων κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, όταν τα ιταλικά ferratelle εξήχθησαν στη βόρεια Ευρώπη. Τέλος, το άλμα στον Νέο Κόσμο έγινε στις αρχές του 15^ου αιώνα με τους πρώτους Ολλανδούς αποίκους που αποβιβάστηκαν στη Νέα Υόρκη.

«Τότε ήταν που τα crustula-ferratelle εξελίχθηκαν σε βάφλες και ρίζωσαν στην Αμερική», λέει ο Franchetti. Μάλιστα στις ΗΠΑ, η 24η Αυγούστου, η επέτειος της ημέρας κατά την οποία ο Ολλανδοαμερικανός Cornelius Swarthout έλαβε δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για την πρώτη βαφλιέρα στις ΗΠΑ, γιορτάζεται ως Εθνική Ημέρα Βάφλας.

Με πληροφορίες από: How waffles evolved from an Ancient Roman delicacy to one of the world’s most popular treats by Silvia Marchetti, CNN