Η ιστορία πίσω από τον θησαυρό αρχαίου Έλληνα μισθοφόρου που βρέθηκε σε ανασκαφή στην Τουρκία

Αυτός ο θησαυρός βρέθηκε θαμμένος – πιθανότατα σκόπιμα – σε μια τρύπα στο χωμάτινο πάτωμα ενός σπιτιού του τέλους του 5ου αι. π.Χ., το οποίο με τη σειρά του εντοπίστηκε κάτω από τα ερείπια ενός νεότερου σπιτιού, του 3ου αι. π.Χ.

Ήρθε στο φως στο πλαίσιο ανασκαφών που διενεργεί ο αρχαιολόγος του πανεπιστημίου του Μίσιγκαν Κρίστοφερ Ρατέ με την ομάδα του σε έναν αρχαιολογικό χώρο έκτασης 80 στρεμμάτων, στην κορυφή ενός λόφου, όπου βρισκόταν η αρχαία πόλη που κατοικήθηκε περίπου από τον έκτο αιώνα π.Χ. έως τον πρώτο αιώνα μ.Χ.

«Η ανακάλυψη ενός τόσο πολύτιμου ευρήματος σε μια ελεγχόμενη αρχαιολογική ανασκαφή είναι πολύ σπάνια», δήλωσε ο Ρατέ.

«Κανείς δεν θάβει ποτέ έναν θησαυρό νομισμάτων, ιδίως νομισμάτων από πολύτιμα μέταλλα, χωρίς να σκοπεύει να τον ανασύρει. Έτσι, μόνο η μεγαλύτερη ατυχία μπορεί να εξηγήσει τη διατήρηση ενός τέτοιου θησαυρού».

Τα νομίσματα προέρχονται από την περίοδο της Περσικής Αυτοκρατορίας (6ος αιώνας π.Χ. έως περίπου το 330 π.Χ.) και είναι γνωστά ως δαρεικοί επειδή απεικονίζουν τον Πέρση βασιλιά Δαρείο ως γονατιστό τοξότη στη μία όψη τους. Οι υψηλής περιεκτικότητας (άνω του 95%) σε χρυσό δαρεικοί είναι σπάνιοι, καθώς ο μεγαλύτερος όγκος τους κατέληξε στο χυτήριο ώστε η πρώτη ύλη τους να χρησιμοποιηθεί για τις νομισματικές ανάγκες του Μεγάλου Αλεξάνδρου μετά την κατάκτηση του βασιλείου των Περσών.

Οι κρυμμένες οικονομίες ενός μισθοφόρου

Σύμφωνα με το άρθρο που δημοσιεύτηκε στο The University Record, το περιοδικό του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, είναι πολύ πιθανό ο ιδιοκτήτης των νομισμάτων να ήταν μισθοφόρος, καθώς ένα χρυσό νόμισμα ισοδυναμούσε με τον μισθό ενός μήνα για τους συγκεκριμένους πολεμιστές. Αντιστοιχούσε σε 20 ασημένια νομίσματα, τα οποία χρησιμοποιούνταν για καθημερινά έξοδα.

«Το γεγονός ότι αυτός ο θησαυρός βρέθηκε σε ένα σπίτι υποδηλώνει ότι ήταν οι κρυμμένες, συγκεντρωμένες οικονομίες του ιδιοκτήτη του», δήλωσε στο CNNi ο Δρ. Πίτερ βαν Άλφεν, επικεφαλής επιμελητής της Αμερικανικής Νομισματικής Εταιρείας, ο οποίος δεν συμμετείχε στην ανασκαφή. Λόγω της υψηλής αξίας του χρυσού νομίσματος, «ήταν πολύ πιο αποτελεσματικό να αποθηκεύεται ο πλούτος σε χρυσά νομίσματα παρά σε ασήμι», πρόσθεσε.

Γιατί ο ιδιοκτήτης τους δεν επέστρεψε ποτέ

Όσο για το γιατί ο ιδιοκτήτης δεν επέστρεψε ποτέ για να ανακτήσει τον χρυσό, ο Ρατέ υποστήριξε ότι θα μπορούσε να είναι ενδεικτικό της θέσης του Νοτίου στα σύνορα μεταξύ του ελληνικού πολιτισμού και της Περσικής Αυτοκρατορίας κατά τη διάρκεια συγκρούσεων που διήρκεσαν αιώνες.

Οι αρχαιολόγοι εξετάζουν το ενδεχόμενο ο μισθοφόρος να ήταν μάρτυρας των γεγονότων που συνέβησαν στο τέλος του 5ου αι. π.Χ. με επίκεντρο το Νότιο. Το 427 π.Χ., σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, ο Αθηναίος στρατηγός Πάχης επιτέθηκε και σκότωσε το σώμα φιλοπερσών μισθοφόρων στο Νότιο αφού παρέσυρε τον διοικητή τους σε παγίδα. Εν συνεχεία όσοι εντάσσονταν στο φιλοπερσικό στρατόπεδο εκδιώχθηκαν και η πόλη αναδιοργανώθηκε υπό την επίβλεψη των Αθηναίων.

Δύο δεκαετίες αργότερα, μια αποφασιστική ναυμαχία μεταξύ Αθήνας και Σπάρτης διεξήχθη στο πλαίσιο του Πελοποννησιακού Πολέμου στα ανοικτά των ακτών του Νοτίου, το οποίο οι Αθηναίοι χρησιμοποιούσαν ως ναυτική βάση. Νικητές αναδείχθηκαν οι Σπαρτιάτες, ενώ η ήττα αυτή σήμανε το τέλος της πολιτικής καριέρας του Αλκιβιάδη, καθώς θεωρήθηκε υπεύθυνος. Αυτή η αλληλουχία των γεγονότων θα μπορούσε να συνδέεται με την απόκρυψη και εν τέλει την απώλεια του θησαυρού για τον κάτοχο του.

Είναι επίσης πιθανό η κρυψώνα να ανήκε σε κάποιον εύπορο πολίτη που ήλπιζε να ζήσει μια μέρα σαν βασιλιάς, όπως έκανε «ο εξαιρετικά πλούσιος Πύθιος (σ.σ. αρχαίος Έλληνας αρχιτέκτονας) που είχε περιουσία περίπου 4 εκατομμύρια δαρεικούς, όπως αφηγείται ο Ηρόδοτος», δήλωσε ο βαν Άλφεν.

Με πληροφορίες από: A pot of gold coins uncovered in Turkey could have been the life savings of an ancient Greek mercenary, experts say by Taylor Nicioli, CNN