Ανάλυση BBC News: Το χρονικό και οι αιτίες των ταραχών στο Ηνωμένο Βασίλειο

Η βία σε πόλεις της Αγγλίας και της Βόρειας Ιρλανδίας, τροφοδοτήθηκε από την παραπληροφόρηση στο διαδίκτυο, την ακροδεξιά και το αντιμεταναστευτικό αίσθημα, σημειώνει σε ανάλυσή του το BBC News.

Στις 29 Ιουλίου, η Μπέμπε Κινγκ, έξι ετών, η Έλσι Ντοτ Στάνκομπ, επτά ετών, και η Άλις ντα Σίλβα Αγκιάρ, εννέα ετών, σκοτώθηκαν σε επίθεση με μαχαίρι σε εκδήλωση χορού και γιόγκα με θέμα την Τέιλορ Σουίφτ. Οκτώ ακόμη παιδιά και δύο ενήλικες τραυματίστηκαν.

Αργότερα την ίδια ημέρα, η αστυνομία δήλωσε ότι συνέλαβε έναν 17χρονο από ένα κοντινό χωριό και ότι δεν αντιμετωπίζει το περιστατικό ως σχετιζόμενο με την τρομοκρατία.

Οι λανθασμένες εικασίες και τα πρώτα επεισόδια

Σχεδόν αμέσως μετά την επίθεση, οι αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έκαναν λανθασμένες εικασίες ότι ο ύποπτος ήταν ένας αιτών άσυλο που έφτασε στο Ηνωμένο Βασίλειο με πλοίο το 2023, με ένα λανθασμένο όνομα να κυκλοφορεί ευρέως. Υπήρξαν επίσης αβάσιμες φήμες ότι ήταν μουσουλμάνος.

Στην πραγματικότητα, όπως ανέφεραν το BBC και άλλα μέσα ενημέρωσης, ο ύποπτος γεννήθηκε στην Ουαλία και οι γονείς του είναι από τη Ρουάντα. Η αστυνομία κάλεσε το κοινό να μην διαδίδει «ανεπιβεβαίωτες εικασίες και ψευδείς πληροφορίες».

Το επόμενο βράδυ, περισσότεροι από χίλιοι άνθρωποι συμμετείχαν σε ολονυκτία για τα θύματα στο Σάουθπορτ. Αργότερα, ξέσπασαν βίαια επεισόδια κοντά σε τοπικό τζαμί. Ο κόσμος πέταξε τούβλα, μπουκάλια και άλλα αντικείμενα κατά του τζαμιού και της αστυνομίας, ένα βαν της αστυνομίας πυρπολήθηκε και 27 αστυνομικοί μεταφέρθηκαν στο νοσοκομείο.

Η αναταραχή καταδικάστηκε ευρέως. Ο τοπικός βουλευτής Πάτρικ Χέρλεϊ δήλωσε ότι «κακοποιοί» είχαν ταξιδέψει στην πόλη για να χρησιμοποιήσουν το θάνατο τριών παιδιών «για τους δικούς τους πολιτικούς σκοπούς», ενώ ο πρωθυπουργός Κιρ Στάμερ κατήγγειλε τον «όχλο που κάνει πλιάτσικο στους δρόμους του Σάουθπορτ».

Πώς εξαπλώθηκε η βία

Η συγκεκριμένη συγκέντρωση είχε συζητηθεί σε κλειστές αντιμεταναστευτικές ομάδες συζήτησης στην εφαρμογή ανταλλαγής μηνυμάτων Telegram. Η αστυνομία δήλωσε ότι στα επεισόδια πιστεύεται ότι συμμετείχαν υποστηρικτές της διαλυμένης πλέον ακροδεξιάς ομάδας English Defence League (EDL).

Την επομένη της εξέγερσης στο Σάουθπορτ, ξέσπασαν βίαιες διαδηλώσεις στο Λονδίνο, το Χάρτλπουλ και το Μάντσεστερ, τις οποίες η αστυνομία συνέδεσε με το Σάουθπορτ. Περισσότερες πραγματοποιήθηκαν καθ' όλη τη διάρκεια της εβδομάδας, με πολλές από αυτές να στοχεύουν τζαμιά και ξενοδοχεία που φιλοξενούν αιτούντες άσυλο.

Παρόλο που δεν υπήρχε μια ενιαία οργανωτική δύναμη, η ανάλυση από το BBC της δραστηριότητας στα κύρια μέσα κοινωνικής δικτύωσης και σε μικρότερες δημόσιες ομάδες δείχνει ένα σαφές μοτίβο με influencers να παρακινούν τον κόσμο σε συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας.

Πολλαπλοί influencers από διαφορετικούς κύκλους ενίσχυσαν τους ψευδείς ισχυρισμούς σχετικά με την ταυτότητα του δράστη, φτάνοντας σε ένα μεγάλο ακροατήριο – συμπεριλαμβανομένων απλών ανθρώπων χωρίς καμία σχέση με ακροδεξιά άτομα και ομάδες.

Στο X, ο ιδρυτής της EDL, ακροδεξιός ακτιβιστής και καταδικασμένος εγκληματίας Τόμι Ρόμπινσον, του οποίου το πραγματικό όνομα είναι Στίβεν Γιάξλεϊ–Λένον, ανάρτησε εμπρηστικά μηνύματα προς τους σχεδόν ένα εκατομμύριο ακόλουθούς του, ενώ βρισκόταν σε διακοπές στην Κύπρο.

Ένας influencer στο X που συνδέεται με τον Γιάξλεϊ–Λένον, ο οποίος γράφει ως Lord Simon, ήταν από τους πρώτους που κάλεσαν δημοσίως σε πανεθνικές διαδηλώσεις διαμαρτυρίας.

Πού έλαβαν χώρα οι ταραχές και τι συνέβη

Έκτοτε ξέσπασαν ταραχές σε ολόκληρη την Αγγλία, από το Πλίμουθ στη νότια ακτή έως το Σάντερλαντ στα βορειοανατολικά. Έχουν επίσης σημειωθεί ταραχές στο Μπέλφαστ της Βόρειας Ιρλανδίας.

Πλήθη επιτέθηκαν σε τζαμιά και χώρους φιλοξενίας αιτούντων άσυλο, αυτοκίνητα και κτίρια – ανάμεσά τους και μια βιβλιοθήκη – πυρπολήθηκαν και καταστήματα λεηλατήθηκαν.

Στο Ρόδερχαμ, το τρομοκρατημένο προσωπικό του Holiday Inn, το οποίο φιλοξενούσε αιτούντες άσυλο, περιέγραψε πώς στοίβαξαν ψυγεία και άλλα έπιπλα πίσω από σε μια πόρτα για να οχυρωθούν απέναντι σε έναν όχλο που είχε εισβάλει στο κτίριο. Κάτοικοι της περιοχής εγκατέλειψαν τα σπίτια τους καθώς οι ταραξίες εισέβαλαν στους κήπους τους.

Δεκάδες αστυνομικοί τραυματίστηκαν, με τον επικεφαλής της αστυνομίας του Μέρσεϊσαϊντ να δηλώνει ότι ορισμένοι από αυτούς «φοβήθηκαν ότι δεν θα καταφέρουν να επιστρέψουν στις οικογένειές τους».

Η έξαρση της βίας προκάλεσε ανησυχία εκτός του Ηνωμένου Βασιλείου. Η Μαλαισία, η Νιγηρία, η Αυστραλία και η Ινδία εξέδωσαν ταξιδιωτικές οδηγίες, προτρέποντας τους πολίτες να είναι προσεκτικοί και να αποφεύγουν τις διαδηλώσεις.

Ποιοι συμμετείχαν στις ταραχές

Όπως δήλωσε αστυνομική πηγή στο πρακτορείο ειδήσεων PA, υπήρξε τοπικός συντονισμός, αλλά και πολλές περιπτώσεις «ντόπιων που αντιδρούν σε αυτό που βλέπουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, σε αυτό που βλέπουν έξω στους δρόμους τους, και απλά συμμετέχουν».

Δημοσιογράφος του BBC ήταν στο Σάντερλαντ το βράδυ της 2ας Αυγούστου, όπου, όπως είπε, ακροδεξιοί ταραχοποιοί επιτέθηκαν στην αστυνομία, έβαλαν φωτιά σε συμβουλευτικό κέντρο δίπλα σε αστυνομικό τμήμα, πέταξαν πέτρες σε τζαμί και λεηλάτησαν καταστήματα.

Αλλά εκτός από μασκοφόρους ταραχοποιούς, είδε και οικογένειες να τους επευφημούν – μαμάδες και μπαμπάδες με καροτσάκια και παιδιά τυλιγμένα με τη σημαία του Αγίου Γεωργίου.

Ενώ κάποιοι είχαν ξεκάθαρη πρόθεση να ασκήσουν βία, στην αρχή υπήρχαν και άνθρωποι με ανησυχίες για τη μετανάστευση που ήθελαν να ασκήσουν το δικαίωμά τους στην ειρηνική διαμαρτυρία.

Ένα τέτοιο άτομο, το οποίο συμμετείχε σε μια αντιμεταναστευτική διαμαρτυρία στο Ρόδεραμ στις 4 Αυγούστου, δήλωσε στο BBC ότι οι βίαιες σκηνές σε ένα ξενοδοχείο που φιλοξενούσε αιτούντες άσυλο ήταν «απολύτως βάρβαρες... δεν είμαστε εδώ γι' αυτό».

Άλλοι μπορεί να ξεσπούν εξαιτίας μιας γενικής αίσθησης απογοήτευσης, σύμφωνα με έναν εθελοντή στο τέμενος Abdullah Quilliam στο Λίβερπουλ.

Σε αρκετές πόλεις, βίαιες ομάδες συγκρούστηκαν με αντιδιαδηλωτές. Στο Μπρίστολ, αντιρατσιστές διαδηλωτές σχημάτισαν ανθρώπινη αλυσίδα για να εμποδίσουν αντίπαλους διαδηλωτές να εισβάλουν σε κτίριο που στεγάζει αιτούντες άσυλο. Στο Μπέρμιγχαμ υπήρξε αναταραχή όταν μια ομάδα – αποτελούμενη κυρίως από νεαρούς Ασιάτες άνδρες – συγκεντρώθηκε για να αντιταχθεί σε μια φημολογούμενη πορεία ακροδεξιών που τελικά δεν πραγματοποιήθηκε.

Πώς αντέδρασαν η αστυνομία και η κυβέρνηση

Περισσότερες από 400 συλλήψεις πραγματοποιήθηκαν μέχρι την Τρίτη 6 Αυγούστου, σύμφωνα με την αστυνομία. Μεταξύ των συλληφθέντων περιλαμβάνονται και παιδιά ηλικίας μόλις 11 ετών.

Ο Κιρ Στάμερ καταδίκασε αυτό που αποκάλεσε «εγκληματική δράση ακροδεξιών». Υποσχέθηκε προσάψεις κατηγοριών και καταδίκες, «ανεξάρτητα από την προφανή αιτία ή το κίνητρο», και δήλωσε ότι όσοι συμμετέχουν στα βίαια επεισόδια, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που «υποκινούν αυτή τη δράση στο Διαδίκτυο», θα το μετανιώσουν.

Η κυβέρνηση δήλωσε ότι ένας «μόνιμος στρατός» εξειδικευμένων αξιωματικών θα αντιμετωπίσει την αναταραχή και ότι οι αστυνομικές δυνάμεις θα μοιράσουν πληροφορίες για τις βίαιες ομάδες.

Είπε επίσης ότι συνεργάζεται με τις εταιρείες μέσων κοινωνικής δικτύωσης για να διασφαλίσει την εξάλειψη της παραπληροφόρησης.

Τέλος, δήλωσε ότι θα διαθέσει περισσότερες από 500 νέες θέσεις στις φυλακές για να διασφαλίσει ότι όσοι συμμετέχουν στη βία θα μπορούν να φυλακιστούν.

Οι εισαγγελείς εξετάζουν το ενδεχόμενο τρομοκρατικών αδικημάτων για ορισμένους υπόπτους, παράλληλα με την έκδοση influencers που φέρονται να παίζουν ρόλο στην αναταραχή από το εξωτερικό, δήλωσε στο BBC ο διευθυντής της εισαγγελίας.

Τι κάνουν οι κοινότητες που επλήγησαν από τις ταραχές

Σε πολλές περιοχές οι ντόπιοι έχουν συσπειρωθεί ενάντια στη βία, με επιχειρήσεις καθαρισμού και εκδηλώσεις αλληλεγγύης προς τους πληγέντες σε πλήρη εξέλιξη.

Στο Σάουθπορτ, δεκάδες κάτοικοι της περιοχής – που βρίσκονται ακόμα σε κατάσταση σοκ από τη δολοφονία των κοριτσιών – εμφανίστηκαν με σκούπες και φτυάρια για να βοηθήσουν μετά τα βίαια επεισόδια. Ενώ τεχνίτες προσφέρθηκαν να επιδιορθώσουν τοίχους και να αντικαταστήσουν παράθυρα δωρεάν.

Έχουν ξεκινήσει έρανοι για ορισμένους από τους πληγέντες – ένας από αυτούς, που δημιουργήθηκε για την ενίσχυση ενός πληγέντος τζαμιού στο Χάρτλπουλ, είδε τον αρχικό στόχο των 200 λιρών να ξεπερνιέται μέσα σε 15 λεπτά.

Οι θρησκευτικοί ηγέτες στο Μέρσεϊσαϊντ κάλεσαν τους ανθρώπους να παραμείνουν «ήρεμοι και ειρηνικοί» μετά την επίθεση με μαχαίρι στο Σάουθπορτ και να θυμούνται ότι «υπάρχουν πολλά περισσότερα που μας ενώνουν από όσα μας χωρίζουν».