Προϊστορικό γιγαντιαίο δελφίνι ανακαλύφθηκε στον Αμαζόνιο

Παρόλο που υπάρχουν σήμερα ζωντανά είδη δελφινιών γλυκού νερού του Αμαζονίου, δεν είναι στενοί συγγενείς αυτού του αρχαίου κητώδους. Οι πλησιέστεροι εν ζωή συγγενείς του είναι τα ποταμοδέλφινα που ζουν σε απόσταση μεγαλύτερη των 10.000 χιλιομέτρων, στη Νότια Ασία, σύμφωνα με τους ερευνητές που περιέγραψαν πρόσφατα το άγνωστο μέχρι πρότινος, εξαφανισμένο θηλαστικό.

Από την ανάλυση του κρανίου του προϊστορικού δελφινιού οι παλαιοντολόγοι συμπέραναν ότι το σώμα του θα είχε μήκος τουλάχιστον 3,5 μέτρα – γεγονός που το καθιστά περίπου 20% έως 25% μεγαλύτερο από τα σύγχρονα ποταμοδέλφινα και το μεγαλύτερο γνωστό δελφίνι του γλυκού νερού.

Αλλά το μήκους 70 εκατοστών κρανίο ήταν ελλιπές, επομένως το αρχαίο δελφίνι μπορεί να ήταν ακόμη μεγαλύτερο από αυτό, ανέφεραν οι επιστήμονες στη μελέτη που δημοσιεύτηκε στις 20 Μαρτίου στο περιοδικό Science Advances.

Ονόμασαν το νεοανακαλυφθέν είδος Pebanista yacuruna – από το Πέμπας του Περού όπου βρέθηκε το απολίθωμα, και τους υδρόβιους ανθρώπους των τοπικών μύθων, στη γλώσσα των ιθαγενών Kichua.

Τα σύγχρονα ποταμοδέλφινα

Τα σύγχρονα δελφίνια του γλυκού νερού είναι γνωστά για τις ιδιαίτερα επιμήκεις μύτες τους, σε σύγκριση με τις πιο κοντόχοντρες μύτες των θαλάσσιων δελφινιών. Υπάρχει το ποταμοδέλφινο της Νότιας Ασίας (Platanista) και το ποταμοδέλφινο του Αμαζονίου (Inia), γνωστό και ως ροζ ποταμοδέλφινο, με τις δύο ομάδες να περιλαμβάνουν αρκετά είδη και υποείδη.

Το ποταμοδέλφινο Yangtze της Κίνας (Lipotes vexillifer) αντιπροσωπεύει ένα τρίτο γένος, αλλά δεν έχει παρατηρηθεί στη φύση εδώ και 40 χρόνια και ενδέχεται να έχει εξαφανιστεί, σύμφωνα με τη Διεθνή Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN). Στην πραγματικότητα, όλα τα υπάρχοντα είδη ποταμοδέλφινων απειλούνται με εξαφάνιση ή κινδυνεύουν σοβαρά, αναφέρει η IUCN.

Η ανακάλυψη του απολιθώματος

Οι ερευνητές ανακάλυψαν το απολίθωμα του δελφινιού του Αμαζονίου το 2018, κοντά στον ποταμό Νάπο στο Λορέτο του Περού. Ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης Aldo Benites-Palomino, υποψήφιος διδάκτορας στο Τμήμα Παλαιοντολογίας του Πανεπιστημίου της Ζυρίχης, είχε σταματήσει για να εξετάσει κάποια παράξενα πετρώδη θραύσματα στο έδαφος, όπως δήλωσε στο CNNi. Την ίδια στιγμή, ο συν-συγγραφέας της μελέτης John J. Flynn, επιμελητής απολιθωμένων θηλαστικών στο Αμερικανικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στη Νέα Υόρκη, επισήμανε κάτι που έμοιαζε με κρανίο που προεξείχε από ένα ανάχωμα. Καθώς το καθάρισαν αρκετά ώστε να διακρίνουν τα σχήματα των οδοντικών υποδοχών, συνειδητοποίησαν ότι επρόκειτο για δελφίνι.

Αρχικά, σκέφτηκαν ότι θα ήταν ένας αρχαίος συγγενής των σύγχρονων ποταμοδέλφινων του Αμαζονίου. Αλλά περαιτέρω καθαρισμός αποκάλυψε ότι το μέγεθος και το σχήμα της οφθαλμικής κόγχης έμοιαζε με αυτό των ποταμοδέλφινων της Νότιας Ασίας, τα οποία έχουν πολύ μικρότερα μάτια από τα «ξαδέλφια» τους στη Νότια Αμερική.

«Αυτή ήταν η στιγμή που όλοι φρίκαραν, επειδή δεν ήταν ποταμοδέλφινο του Αμαζονίου», δήλωσε ο Benites-Palomino.

Από αυτό οι επιστήμονες συμπέραναν ότι δύο είδη δελφινιών είχαν μετακινηθεί ανεξάρτητα και σε διαφορετικές χρονικές στιγμές στην ενδοχώρα της περιοχής.

Πώς από τους ωκεανούς πέρασαν στα ποτάμια

Τα πλατανιστοειδή – η ομάδα που περιλαμβάνει το P. yacuruna και τα σύγχρονα ποταμοδέλφινα της Νότιας Ασίας – ήταν ευρέως διαδεδομένα πριν από περίπου 20 εκατομμύρια χρόνια. Ενώ οι πρόγονοι των σύγχρονων ποταμοδέλφινων του Αμαζονίου σύχναζαν επίσης στους ωκεανούς πριν από περίπου 10 έως 6 εκατομμύρια χρόνια, δήλωσε ο Benites-Palomino.

Επειδή και οι δύο ομάδες κητωδών ήταν τόσο ποικιλόμορφες, ορισμένα είδη πιθανότατα επιχείρησαν να εισέλθουν σε ποτάμια και λιμναία οικοσυστήματα, αναζητώντας λιγότερο ανταγωνισμό για τροφή. Τα νερά του Αμαζονίου ήταν πλούσια σε θρεπτικά συστατικά και έσφυζαν από ζωή, φιλοξενώντας κροκόδειλους, χελώνες και ψάρια, καθώς και θηλαστικά όπως βραδύποδες, τρωκτικά, κ.ά.

Το P. yacuruna ήταν μεταξύ του πρώτου κύματος δελφινιών που δοκίμασε τα νερά σε ποτάμια και λίμνες του Αμαζονίου – η έλλειψη θηρευτών στο νέο του σπίτι θα μπορούσε να εξηγήσει πώς το είδος εξελίχθηκε και έγινε τόσο μεγάλο, σύμφωνα με τη μελέτη. Αλλά περιβαλλοντικές αλλαγές όπως η ξηρασία μπορεί αργότερα να καταδίκασαν το P. yacuruna και να το οδήγησαν στην εξαφάνιση, ανοίγοντας το βιότοπο του γλυκού νερού στους προγόνους των σημερινών ροζ ποταμοδέλφινων.

Η εξαφάνιση του P. yacuruna είναι μια ζοφερή υπενθύμιση ότι αυτό το σημαντικό περιβάλλον διαταράσσεται πολύ εύκολα. Τα σύγχρονα ποταμοδέλφινα του Αμαζονίου αντιμετωπίζουν κι αυτά ένα αβέβαιο μέλλον, κυρίως λόγω της ρύπανσης από υδράργυρο που προέρχεται από την εξόρυξη χρυσού και εισβάλλει στην τροφική αλυσίδα, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση.

Με πληροφορίες από: Ancient giant dolphin discovered in the Amazon by Mindy Weisberger, CNN