Ο νόμος της ΕΕ για την τεχνητή νοημοσύνη γεννά φόβους για μαζικές παρακολουθήσεις

Τον περασμένο Δεκέμβριο, οι διαπραγματευτές της ΕΕ κατέληξαν σε προκαταρκτική συμφωνία για μια νομοθετική πράξη για την τεχνητή νοημοσύνη (AI Act), μια παγκόσμια πρώτη προσπάθεια ρύθμισης της αναδυόμενης τεχνολογίας που περιλαμβάνει νέους κανόνες για τη χρήση βιομετρικών συστημάτων ταυτοποίησης, όπως η αναγνώριση προσώπου.

Οι χώρες της ΕΕ ψηφίζουν σήμερα (2/2) το τελικό κείμενο του νόμου, το οποίο θα πρέπει εν συνεχεία να εγκριθεί από το Κοινοβούλιο. Ωστόσο, οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών εκφράζουν φόβους ότι υπάρχουν κενά στον σχεδιαζόμενο νόμο.

«Έχουν θέσει πολύ ευρείς όρους για να μπορεί η αστυνομία να χρησιμοποιεί αυτά τα συστήματα. Αυτό που φοβόμαστε είναι ότι αυτό θα έχει νομιμοποιητικό αποτέλεσμα», δήλωσε η Ella Jakubowska της Reclaim Your Face, ενός συνασπισμού που ζητά την απαγόρευση της βιομετρικής μαζικής παρακολούθησης.

Η Jakubowska λέει στο Euronews ότι μέχρι τώρα υπήρχε η δυνατότητα αμφισβήτησης αυτών των συστημάτων και η υπεράσπιση της θέσης ότι δεν ήταν επιθυμητά «σε μια δημοκρατική κοινωνία». Τώρα, φοβάται ότι θα είναι πιο δύσκολο να απορριφθούν και πιο πιθανό να υιοθετηθούν από άλλες χώρες παγκοσμίως τα εν λόγω συστήματα καθώς θα έχουν λάβει τη σφραγίδα έγκρισης της ΕΕ.

Σε «πραγματικό» και σε «ύστερο χρόνο»

Ο νέος κανονισμός θα θέτει διαφορετικούς όρους για το αν τα συστήματα αναγνώρισης προσώπου χρησιμοποιούνται «σε πραγματικό χρόνο» ή «σε ύστερο χρόνο». Και στις δύο περιπτώσεις, θα υπόκεινται σε δικαστική έγκριση και θα είναι διαθέσιμα μόνο σε συγκεκριμένο πλαίσιο.

Η χρήση σε πραγματικό χρόνο θα πρέπει να είναι περιορισμένη χρονικά και χωρικά και να επικεντρώνεται στην πρόληψη συγκεκριμένων τρομοκρατικών απειλών και στην ταυτοποίηση υπόπτων για εγκλήματα όπως η εμπορία ή απαγωγή ανθρώπων.

Η χρήση σε ύστερο χρόνο, θα πρέπει να επικεντρώνεται στον εντοπισμό προσώπων που έχουν καταδικαστεί ή είναι ύποπτα για τη διάπραξη σοβαρού εγκλήματος.

Πιέσεις από τη Γαλλία

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είχε ζητήσει την πλήρη απαγόρευση της αναγνώρισης προσώπου, αλλά άμβλυνε την κόκκινη γραμμή του ως απάντηση στα αιτήματα χωρών όπως η Γαλλία.

Το Παρίσι ήταν μεταξύ των πρωτευουσών που πίεσαν περισσότερο για εξαιρέσεις που θα επέτρεπαν την ευρύτερη χρήση. Ανακοίνωσε μάλιστα τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης για την παρακολούθηση ύποπτων δραστηριοτήτων κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων του 2024 που θα διεξαχθούν στη χώρα.

Φόβοι για μαζική παρακολούθηση

Οι οργανώσεις ψηφιακών δικαιωμάτων καταγγέλλουν ότι η νομοθεσία δεν θέτει τέλος στη μαζική παρακολούθηση.

«Αυτό που μπορούμε να περιμένουμε είναι μια πιθανή αύξηση της χρήσης των συστημάτων αναγνώρισης προσώπου στους δημόσιους χώρους μας, ειδικά όταν τα συστήματα αυτά χρησιμοποιούνται σε πραγματικό χρόνο», δήλωσε η Jakubowska.

«Ενώ περπατάτε, πηγαίνοντας στα μαγαζιά, στο σχολείο, στον γιατρό, σε μια διαδήλωση», εξήγησε, «οι υπηρεσίες επιβολής του νόμου, έχοντας πλέον αυξημένες εξουσίες, θα μπορούν να χρησιμοποιούν αυτή την τεχνολογία αναγνώρισης προσώπου σε πραγματικό χρόνο για να σας παρακολουθούν όπου κι αν πηγαίνετε».

«Σωστή ισορροπία»

Αλλά για ορισμένους ευρωβουλευτές, η νομοθετική πράξη για την τεχνητή νοημοσύνη επιτυγχάνει τη σωστή ισορροπία μεταξύ ασφάλειας και πολιτικών δικαιωμάτων. «Νομίζω ότι είναι ένας πολύ καλός τρόπος εξισορρόπησης της ακεραιότητας και της ασφάλειας», υποστήριξε η Arba Kokalari, ευρωβουλευτής του κεντροδεξιού Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ).

«Αν είχαμε απαγορεύσει αυτή την τεχνική, θα συνέβαιναν δύο πράγματα. Γιατί η ακεραιότητα ενός τρομοκράτη να είναι πιο σημαντική από την ασφάλεια των πολιτών μας; Και δεύτερον, η τεχνική αυτή θα συνέχιζε να αναπτύσσεται από άλλες χώρες και κυρίως από την Κίνα», δήλωσε η Kokalari.