Οι αγρότες βγαίνουν στους δρόμους όλης της Ευρώπης - Τι προκαλεί την αντίδρασή τους

Στη Γαλλία, οι αγρότες έχουν αποκλείσει μεγάλα τμήματα αυτοκινητοδρόμων, δημιουργώντας κρίση για τον νέο πρωθυπουργό Γκαμπριέλ Ατάλ, ο οποίος ταξίδεψε σε ένα αγρόκτημα στα νοτιοδυτικά της χώρας για να ανακοινώσει σειρά μέτρων σε μια προσπάθεια να κατευνάσει την οργή και την απογοήτευσή τους.

Όπως αναφέρει το BBC, ορισμένες από τις ανησυχίες τους, όπως είναι η διογκούμενη γραφειοκρατία, έχουν πανεθνικό χαρακτήρα – άλλες παραπέμπουν σε ευρύτερα ζητήματα, όπως το αυξανόμενο κόστος του ντίζελ για γεωργική χρήση, η καθυστερημένη καταβολή των επιδοτήσεων της ΕΕ και ο ανταγωνισμός από τις εισαγωγές.

Οι αγρότες λένε ότι πρόκειται για έναν αγώνα επιβίωσης και δεν θα σταματήσουν τώρα. Την περασμένη εβδομάδα μια νεαρή αγρότισσα, η Αλεξαντρά Σονάκ και η 12χρονη κόρη της σκοτώθηκαν όταν ένα αυτοκίνητο έπεσε πάνω σε μπλόκο αγροτών νότια της Τουλούζης. Μόλις την προηγούμενη ημέρα, η κα. Σονάκ είχε δηλώσει στο γαλλικό ραδιόφωνο ότι συμμετείχε στις διαμαρτυρίες για να «υπερασπιστεί το επάγγελμά της» και να φροντίσει τις κόρες της.

Οι διαμαρτυρίες έχουν επίσης επεκταθεί σε μεγάλο μέρος της Γερμανίας, αν και έχουν κυρίως εθνικό χαρακτήρα. Οι αγρότες εκφράζουν οργή για τη σταδιακή κατάργηση των φορολογικών ελαφρύνσεων για το ντίζελ γεωργικής χρήσης, η οποία, όπως λένε, θα τους οδηγήσει σε χρεοκοπία.

Η αναμόρφωση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής

Σε ολόκληρη την Ευρώπη, η δυσαρέσκεια συχνά τροφοδοτείται από την οργή για τις πολιτικές της ΕΕ. Ο αγροτικός τομέας αντιμετώπιζε πάντοτε με καχυποψία τα μέτρα αναμόρφωσης της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) ύψους 55 δισεκατομμυρίων ευρώ, με περισσότερο από το 70% των χρημάτων αυτών να δαπανώνται για άμεσες ενισχύσεις στους γεωργούς ως δίχτυ ασφαλείας.

Η ανανέωση περιλαμβάνει την υποχρέωση να αφιερώνεται τουλάχιστον το 4% της καλλιεργήσιμης γης σε μη παραγωγικά χαρακτηριστικά, καθώς και την απαίτηση να πραγματοποιούνται εναλλαγές καλλιεργειών (αμειψισπορές) και να μειώνεται η χρήση λιπασμάτων κατά τουλάχιστον 20%.

Πολλοί αγρότες υποστηρίζουν εδώ και καιρό ότι τα μέτρα αυτά θα καταστήσουν τον ευρωπαϊκό γεωργικό τομέα λιγότερο ανταγωνιστικό έναντι των εισαγωγών, και την ίδια στιγμή εκφράζουν ανησυχία ότι ο πληθωρισμός έχει μειώσει δραματικά την αξία των άμεσων πληρωμών τους.

Σε ορισμένες χώρες, οι διαμαρτυρίες δεν είναι κάτι καινούργιο. Οι διαδηλώσεις ξέσπασαν για πρώτη φορά στην Ολλανδία το 2019 εξαιτίας των απαιτήσεων της κυβέρνησης να μειωθεί στο μισό η κτηνοτροφική παραγωγή προκειμένου να μειωθούν οι εκπομπές οξειδίων του αζώτου.

Και οι κάτοικοι των Βρυξελλών έχουν συνηθίσει εδώ και καιρό να εισέρχονται αγρότες στην ευρωπαϊκή συνοικία της πόλης για να ψεκάσουν τα κτίρια με γάλα ή να γεμίσουν τους δρόμους με βοοειδή, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τους γεωργικούς κανονισμούς της ΕΕ.

Οι επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία

Τώρα, όμως, οι επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία έχουν φέρει διαμαρτυρίες σχεδόν σε κάθε γωνιά της Ευρώπης. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022 απέκλεισε σχεδόν όλους τους εμπορικούς δρόμους στη Μαύρη Θάλασσα. Η ΕΕ παρενέβη αίροντας προσωρινά τους περιορισμούς στις εισαγωγές από την Ουκρανία και επιτρέποντας στα γεωργικά προϊόντα της να κατακλύσουν τις ευρωπαϊκές αγορές.

Οι όροι ανταγωνισμού δεν θα ήταν ποτέ ισότιμοι: μια μέση ουκρανική βιολογική φάρμα έχει έκταση περίπου 1.000 εκτάρια (10.000 στρέμματα), ενώ οι αντίστοιχες ευρωπαϊκές καταλαμβάνουν κατά μέσο όρο μόνο 41 εκτάρια.

Οι τιμές σε γειτονικές χώρες όπως η Ουγγαρία, η Πολωνία και η Ρουμανία πιέστηκαν ξαφνικά προς τα κάτω και οι ντόπιοι αγρότες δεν μπορούσαν να πουλήσουν τις σοδειές τους. Την άνοιξη του 2023, τα τρακτέρ μπλόκαραν τους ίδιους πολωνικούς δρόμους που ένα χρόνο νωρίτερα ήταν γεμάτοι εθελοντές που υποδέχονταν Ουκρανούς πρόσφυγες.

Σύντομα η ΕΕ επέβαλε εμπορικούς περιορισμούς στις εξαγωγές της Ουκρανίας προς τους γείτονές της, αλλά μόνο για περιορισμένο χρονικό διάστημα. Όταν η απαγόρευση έληξε, οι κυβερνήσεις της Ουγγαρίας, της Πολωνίας και της Σλοβακίας ανακοίνωσαν τους δικούς τους περιορισμούς.

Η Ουκρανία κατέθεσε αμέσως μήνυση. Έτσι, οι σχέσεις χάλασαν και η συμπόνια για μια χώρα που υπερασπιζόταν τον εαυτό της από την εισβολή της Ρωσίας πέρασε σε δεύτερη μοίρα. Τώρα, οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης απαιτούν από την ΕΕ να αναθεωρήσει οριστικά τα μέτρα απελευθέρωσης του εμπορίου με την Ουκρανία.

Στη Ρουμανία, οι αγρότες και οι μεταφορείς διαμαρτύρονται για τις υψηλές τιμές του ντίζελ, τα ασφάλιστρα και τα μέτρα της ΕΕ, καθώς και για τον ανταγωνισμό από την Ουκρανία.

Το ειδησεογραφικό πρακτορείο Kronika σχολιάζει ότι η ΕΕ που επιτρέπει την είσοδο φθηνών ουκρανικών προϊόντων είναι «σαν κάποιος που δεν ξέρει κολύμπι να προσπαθεί να σώσει έναν άνθρωπο που πνίγεται. Και οι δύο θα πνιγούν».

Στην Πολωνία, οι αγρότες ξεκίνησαν μια πανεθνική διαμαρτυρία στις 24 Ιανουαρίου κατά των ουκρανικών εισαγωγών γεωργικών προϊόντων. «Τα ουκρανικά σιτηρά πρέπει να πάνε εκεί που ανήκουν, στις ασιατικές ή αφρικανικές αγορές, όχι στην Ευρώπη», δήλωσε στα πολωνικά μέσα ο εκπρόσωπος του συνδικάτου των Πολωνών αγροτών. Παρόμοιες απόψεις επικρατούν στη Σλοβακία και την Ουγγαρία.

Σειρά της Νότιας Ευρώπης

Η Νότια Ευρώπη, με εξαίρεση την Ελλάδα, έχει μέχρι στιγμής γλιτώσει το βάρος των διαμαρτυριών, αλλά τα πράγματα μπορεί να αλλάξουν σύντομα. Η Κριστιάν Λαμπέρ, πρόεδρος της Επιτροπής Επαγγελματικών Αγροτικών Οργανώσεων (COPA), προέβλεψε ότι οι Ιταλοί και οι Ισπανοί αγρότες θα οργανώσουν σύντομα τις δικές τους διαμαρτυρίες.

Δεν επηρεάζονται από τον πόλεμο στην Ουκρανία, αλλά είναι ευάλωτοι στην κλιματική αλλαγή, καθώς η ισπανική και η πορτογαλική κυβέρνηση εξετάζουν έκτακτους περιορισμούς στη χρήση νερού σε ορισμένες περιοχές λόγω της έντονης ξηρασίας.

Στη Σικελία την περασμένη εβδομάδα, οι αγρότες απέκλεισαν δρόμους σε ένδειξη διαμαρτυρίας προς την περιφερειακή κυβέρνηση, η οποία, όπως λένε, δεν τους αποζημίωσε για τον παρατεταμένο, έντονο καύσωνα και την ξηρασία του περασμένου καλοκαιριού. «Είμαστε γονατισμένοι, η ξηρασία έχει μειώσει τη σοδειά μας στο μισό», δήλωσε ένας αγρότης στη Rai News.

Η αντίδραση της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Στη Γερμανία, οι υπουργοί αγωνίζονται να αμβλύνουν τις προτάσεις για τον τερματισμό των φορολογικών ελαφρύνσεων των αγροτών για το ντίζελ γεωργικής χρήσης, που είχαν προκαλέσει αναστάτωση. Η αλλαγή θα γίνει τώρα σταδιακά με την πάροδο του χρόνου – αλλά οι αγρότες θέλουν να καταργηθούν πλήρως οι περικοπές των επιδοτήσεων.

Ο πρωθυπουργός της Πολωνίας Ντόναλντ Τουσκ υποσχέθηκε να συναντηθεί με Ουκρανούς εκπροσώπους στις αρχές Μαρτίου για να καταλήξουν σε συμφωνία για τη ρύθμιση της διαμετακόμισης και των εξαγωγών προϊόντων.

Η ΕΕ φαίνεται ότι έχει ήδη λάβει γνώση. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν παραδέχθηκε ότι «υπάρχει αυξανόμενη διαίρεση και πόλωση» και ξεκίνησε έναν «στρατηγικό διάλογο» μεταξύ των αγροτών και των υπευθύνων λήψης αποφάσεων της ΕΕ.