Ο πόλεμος που «γέννησε» τα F-16 και γιατί θα τα βλέπουμε για πολλά χρόνια ακόμη στους αιθέρες

Αν μάλιστα συνυπολογιστούν ότι υπάρχουν και άλλα 700 τα οποία χρησιμοποιούνται για εκπαιδευτικούς ή μη μάχιμους σκοπούς τότε ο αριθμός τους είναι 2.800.

Ανάμεσα στις χώρες που διαθέτουν F-16 είναι και η Ελλάδα, με τους πιλότους μας να θεωρούνται από τους καλύτερους του κόσμου και συχνά να προκαλούν τον θαυμασμό με την πτητική τους δεινότητα δεδομένου ότι η ιδιαίτερη κατασκευή του αεροπλάνου αυτού απαιτεί χειρισμούς ακριβείας.

Το πόσο σημαντικό ρόλο παίζουν στις πολεμικές αεροπορίες του πλανήτη φαίνεται από το γεγονός ότι ακόμη και ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν άνοιξε το δρόμο για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, μετά από μήνες καθυστερήσεων, για να διασφαλίσει ότι οι Αμερικανοί θα του πουλήσουν F-16.

Επίσης και η Ουκρανία μεταξύ των σύγχρονων όπλων που ζήτησε για να πολεμήσει τους Ρώσους, το 2022, ήταν και F-16 για την πολεμική της αεροπορία. Οι Ουκρανοί πιλότοι εκπαιδεύονται επί του παρόντος στη Δανία και οι παραδόσεις των αεροσκαφών αναμένεται να ξεκινήσουν το καλοκαίρι. Στις αρχές Ιανουαρίου, η Σλοβακία έγινε η τελευταία χώρα που παρέλαβε τα πρώτα της F-16, 50 χρόνια σχεδόν από τότε που πέταξαν για πρώτη φορά.

Φυσικά τα περισσότερα F-16 ανήκουν στην αμερικανική πολεμική αεροπορία με 935 αεροσκάφη εν ενεργεία, τα οποία αντιπροσωπεύουν το 50% των μαχητικών της. Συνολικά έχουν πετάξει για 19,5 εκατομμύρια ώρες, με 13 εκατομμύρια εξόδους. Από την γραμμή παραγωγής έχουν βγει 4.600 και άλλα 140 πρόκειται να μπουν στην παραγωγή στα επόμενα χρόνια.

Πατέρας των F- 16 θεωρείται ο συνταγματάρχης Τζον Μπόιντ καθώς είχε εμπειρία τόσο από αερομαχίες όσο και ως εκπαιδευτής. Το ζητούμενο ήταν ένα μικρό, ελαφρύ αεροσκάφος που θα μπορούσε να αναπτύξει μεγάλες ταχύτητες.

Ο σχεδιασμός και η ανάπτυξή τους ξεκίνησε το 1969 οδηγώντας στα πρωτότυπα YF-16 και YF-17 που ήταν οι προκάτοχοι του F-16. Στόχος ήταν να κατασκευαστεί ένα απλό, χαμηλού κόστους πολεμικό αεροσκάφος «που θα μπορούσε να πετά τόσο γρήγορα και να γυρνά τόσο γρήγορα ώστε τα άλλα αεροσκάφη να μην μπορούν να τον χτυπήσουν».

Βελτιωμένα ήταν και τα μέτρα ασφαλείας τα οποία αύξησαν τις πιθανότητες επιβίωσης των πιλότων σε περίπτωση εκτάκτου ανάγκης.

Η πρώτη πτήση που έφερε την επανάσταση

Ήταν 20 Γενάρη 1974 όταν ο πιλότος δοκιμών Φιλ Έρλιχερ τροχοδρομούσε για να πρώτη φορά στο διάδρομο της αεροπορικής βάσης Έντουαρντς προκειμένου να γίνουν κάποιες δοκιμές καθώς η πρώτη πτήση ήταν προγραμματισμένη για δύο εβδομάδες αργότερα. Ωστόσο τα πράγματα δεν πήγαν, όπως είχαν σχεδιαστεί με τον Έρλιχερ να αναγκάζεται να απογειωθεί σε μία προσπάθεια να σώσει το αεροσκάφος. Μία σειρά από μεγάλες ταλαντώσεις είχαν σαν αποτέλεσμα το αεροσκάφος να αναπηδήσει πολλές φορές στο διάδρομο με κίνδυνο να καταστραφεί το σύστημα προσγείωσης.

Η γρήγορη αντίληψη του Έρλιχερ τον έκανε να αυξήσει την ισχύ και να απογειωθεί με το αεροπλάνο να μένει στον αέρα για έξι ολόκληρα λεπτά πριν τελικά προσγειωθεί. Οι αστοχίες και τα προβλήματα λύθηκαν και τελικά το πρώτο F-16 ανέλαβε επιχειρησιακό ρόλο τον Οκτώβριο του 1980 ενώ, ήδη από το 1975, παραγγελίες για το νέο αεροσκάφος έκαναν η Δανία, το Βέλγιο, η Ολλανδία και η Νορβηγία.

Φυσικά, με την πάροδο του χρόνου οι βελτιώσεις ήταν συνεχείς οδηγώντας σε μια σειρά από τύπους τους F-16 με πιο πρόσφατο το Block 70/72 Viper, το οποίο διαθέτει μεταξύ άλλων εξελιγμένο σύστημα ραντάρ, νυκτερινή όραση και αυτόματο σύστημα αποτροπής πρόσκρουσης στο έδαφος.

Στόχος των Αμερικανών είναι τα νεότερα Block 40 and Block 50 να πετούν μέχρι τη δεκαετία του 2040 με την προϋπόθεση ότι θα γίνουν οι σχετικές αναβαθμίσεις.

Σχεδιασμένο ως ένα μικρό, ελαφρύ και εξαιρετικά ευκίνητο μαχητικό αεροσκάφος, το F-16 έχει αναλάβει πολλαπλούς ρόλους, από επίθεση στο έδαφος, αναγνώριση έως πλήγματα κατά εκτοξευτών πυραύλων εδάφους-αέρος.

H μέγιστη ταχύτητα είναι 2.173 χιλιόμετρα ανά ώρα, για τη αγορά του χρειάζονται 14.600.000–18.800.000 εκατομμυρία δολάρια, έχει βάρος 9,200 κιλά και μπορεί να μείνει στον αέρα για απόσταση 4.220 χιλιομέτρων.

Ο σχεδιασμός του αεροσκάφους έχει διαρκή αντίκτυπο και στη σημερινή πολιτική αεροπορία καθώς τεχνολογίες που εφαρμόστηκαν πρώτα εκεί είναι πλέον κοινός τόπος στις επιβατικές αεροπορικές εταιρείες.

Η διατήρηση ενός μαχητικού αεροσκάφους πρώτης γραμμής σε υπηρεσία - πόσο μάλλον η παραγωγή - για πέντε δεκαετίες δεν είναι καθόλου εύκολο κατόρθωμα. Οι λόγοι για τους οποίους οι αεροπορικές δυνάμεις ανά το κόσμο δεν είναι μόνο ο καινοτόμος σχεδιασμός του αλλά και ορισμένα σκληρά μαθήματα που αντλήθηκαν από τις αερομαχίες στον πόλεμο του Βιετνάμ.

Όταν ξεκίνησε ο πόλεμος του Βιετνάμ, όπως αναφέρει το BBC το 1965, ορισμένα από τα μαχητικά αεροσκάφη της πρώτης γραμμής, όπως το F-4 Phantom II, δεν διέθεταν όπλα καθώς οι Αμερικανοί πίστευαν ότι οι πύραυλοι θα ήταν αρκετοί.

Τα μαχητικά MiG σοβιετικής κατασκευής που είχε το Βιετνάμ άλλαξαν τα δεδομένα και τις ισορροπίες Τα μεγάλα, δικινητήρια αμερικανικά μαχητικά ήταν ευκολότερο να εντοπιστούν από απόσταση σε αντίθεση μετά τα MiG.

Ήταν αυτό το γεγονός που οδήγησε στο να δημιουργηθούν σχολές εκπαίδευσης όπως το «Top Gun» του αμερικανικού Nαυτικού, που ενέπνευσε τις ταινίες, το οποίο δίδαξε στους Αμερικανούς αεροπόρους την ξεχασμένη τέχνη της αερομαχίας.

Επειδή όμως και αυτό κρίθηκε ανεπαρκές θεώρησαν ότι θα έπρεπε να προχωρήσουν και στην κατασκευή ενός νέου αεροσκάφους και έτσι προέκυψε το F-16.

Από τα κύρια χαρακτηριστικά του είναι ότι το F-16 σχεδιάστηκε για να αντέχει έως και 9G σε μια αερομαχία. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι οτιδήποτε θα ζύγιζε 1kg στο έδαφος ξαφνικά ζυγίζει 9kg. Η πτήση σε υψηλά G δημιουργεί τεράστια πίεση τόσο στο αεροσκάφος όσο και στον πιλότο.

Προκειμένου να μπορεί ο πιλότος να διατηρεί τις αισθήσεις του σε στροφές υψηλών G, το κάθισμα του πιλοτηρίου στο F16 είναι ανακλινόμενο, γεγονός που συμβάλλει στο να αμβλυνθούν κάποιες από τις επιπτώσεις στον πιλότο.

Ο Τζεφ Μπόλτον είναι δημοσιογράφος με ειδικότητα στα θέματα αυτά και ο οποίος έχει πετάξει δύο φορές σε διθέσια έκδοση του F-16.

«Περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο μαχητικό με το οποίο έχω πετάξει, μακράν, είναι σαν γάντι, είναι κυριολεκτικά σαν να βάζεις ένα δερμάτινο γάντι οδήγησης όταν μπαίνεις μέσα», λέει. «Είμαι σχεδόν 1,90, οπότε είναι στενή, στενή εφαρμογή για μένα, αλλά μπορούσα ακόμα να χαμηλώσω το κάθισμά μου μέχρι τέρμα και να βάλω το χέρι μου ανάμεσα στο κράνος μου και το θόλο. Και υπάρχει, υποθέτω, μια αναγνώριση από το σώμα σου ότι «φοράς» το αεροπλάνο».

Το F- 16 ήταν το πρώτο αεροπλάνο με ηλεκτρονικό υπολογιστή που βοηθούσε το χειριστή και τώρα υπάρχει στα σύγχρονα πολιτικά αεροσκάφη όπως το Boeing 777 και το Airbus A320.

«Σήμερα το θεωρούμε δεδομένα λέει ο Ρόμπισον» στο BBC. «Ηλεκτρονικό υπολογιστή έχουν και τα drone», προσθέτει.

Το F-16 βρίσκεται σε διαδικασία αντικατάστασης στις αεροπορικές δυνάμεις των ΗΠΑ και ορισμένων χωρών του ΝΑΤΟ από ένα άλλο μαχητικό της Lockheed, το F-35. Κάθε F-35 κοστίζει περισσότερα από 100 εκατ. δολάρια και έχει σχεδιαστεί για να καταστρέφει εχθρικά αεροσκάφη με πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς, πολύ πριν το F-35 εντοπιστεί ποτέ στα ραντάρ τους.

Ένα F-16 χωρίς προσθήκες μπορεί να κοστίζει μόνο το ένα τρίτο αυτής της τιμής. Γι' αυτό και είναι αρκετοί εκείνοι που πιστεύουν ότι θα τα βλέπουμε για πολλά χρόνια ακόμη στον ουρανό.