Ο επιστήμονας Δημήτρης Πάφρας μας μιλάει για τα νέα θαλάσσια είδη της Ελλάδας

Η θάλασσα είναι ένα πολύ σημαντικό αλλά και ζωτικό στοιχείο για την χώρα μας αλλά τα τελευταία χρόνια απειλείται με διάφορους τρόπους. Παράνομη αλιεία, μόλυνση, υπερθέρμανση του πλανήτη και άλλα. Οι επιστήμονες ερευνούν τον βυθό για χρόνια και προσπαθούν να βοηθήσουν την δύσκολη αυτή κατάσταση με κάθε τρόπο που τους δίνει η επιστήμη τους. Το CNN Greece μίλησε με τον Δημήτρη Πάφρα ο οποίος μας έλυσε πολλές απορίες σχετικά με την θάλασσα και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει.

Ο Δημήτρης Πάφρας γεννήθηκε το 1999 μεγάλωσε στην Αμάρυνθο, που είναι παραλιακή κωμόπολη της Εύβοιας. Κατά την διάρκεια των παιδικών του χρονών ασχολούταν με το υποβρύχιο ψάρεμα μαζί με τον πατέρα του, όπου του γεννήθηκε η αγάπη και το πάθος για την θάλασσα. Αργότερα πήρε την πρώτη υποβρύχια κάμερα και άρχισε να φωτογραφίζει και να παρατηρεί την θαλάσσια ζωή. Το 2017 πέρασε στην σχολή Γεωπονίας Ιχθυολογίας και Υδάτινου Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Την ίδια χρονιά ξεκίνησε να ασχολείται με την αυτόνομη κατάδυση όπου σήμερα κατέχει τον τίτλο Master Scuba Diver. Αυτό το διάστημα έχει ξεκινήσει την έρευνα της Προπτυχιακής Διπλωματικής Εργασίας για τη λήψη του πτυχίου του Τμήματος Γεωπονίας Ιχθυολογίας και Υδάτινου Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

Ο υποψήφιος διδάκτωρ του Πανεπιστήμιού Θεσσαλίας, Δημήτρης Πάφρας, που κατάγεται από την Εύβοια, μίλησε στο CNN Greece για την θαλάσσια ζωή στην χώρα μας, τα νέα είδη που υπάρχουν και ακόμη δεν τα γνωρίζουμε καλά, την μόλυνση των θαλασσών και πως μπορεί το κράτος να εμποδίσει την παράνομη αλιεία.

Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη με τον Δημήτρη Πάφρα:

Μιλήστε μας λίγο για τη δουλειά σας με τη θάλασσα

Δημήτρης Πάφρας: Αυτό το διάστημα κάνω διδακτορικό στο ίδιο τμήμα, στην Θαλάσσια βιολογία και αλιευτική δυναμική. Ασχολούμαι με την αυτόνομη και ελεύθερη κατάδυση περισσότερο από 6 χρόνια. Επίσης έχουμε γράψει μαζί με την αδερφή δυο βιβλία για την θαλασσιά ζωή, ένα στην ελληνική γλώσσα και ένα στην αγγλική. Αυτό το βιβλίο, "Ο Κόσμος της Θάλασσας", μας προσκαλεί να ξεκινήσουμε ένα ταξίδι εξερεύνησης και κατανόησης μέσα από τα ζωντανά και ποικίλα οικοσυστήματα που κάνουν τη Μεσόγειο μοναδικό και ανεκτίμητο μέρος της φυσικής κληρονομιάς του πλανήτη μας. Μέσα σε αυτές τις σελίδες, εμβαθύνουμε στην πλούσια βιοποικιλότητα της θαλάσσιας ζωής που ευδοκιμεί στους βυθούς της Μεσογείου.

Μιλήστε μας για την θαλασσιά ζωή του πλανήτη μας.

Δημήτρης Πάφρας: Η θάλασσα είναι ένα απαραίτητο στοιχείο στη ζωή του ανθρώπου. Η Μεσόγειος Θάλασσα, παρά το σχετικά μικρό της μέγεθος σε σύγκριση με τους ωκεανούς του κόσμου, μπορεί να υπερηφανεύεται για μια εκπληκτική σειρά θαλάσσιων οργανισμών. Αυτή η αξιοσημείωτη βιοποικιλότητα προκύπτει από την ποικιλία των ενδιαιτημάτων της Μεσογείου, τη μοναδική γεωγραφική της θέση και την πολύπλοκη ιστορία της. Είναι το σπίτι σε περισσότερα από 17.000 γνωστά είδη. Αυτό το απίστευτα ποικίλο οικοσύστημα περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα ειδών, από μικροσκοπικό πλαγκτόν έως μεγάλες φάλαινες. Η θαλάσσια ζωή διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στη διατήρηση της υγείας και της ισορροπίας των ωκεανών του πλανήτη. Η υπεραλίευση, η ρύπανση, η υποβάθμιση των οικοτόπων και η κλιματική αλλαγή έχουν επηρεάσει τη θαλάσσια ζωή της Μεσογείου. Ταυτόχρονα, οι προσπάθειες διατήρησης, οι βιώσιμες πρακτικές και η αυξανόμενη συνειδητοποίηση της οικολογικής σημασίας της θάλασσας προσφέρουν ελπίδα για το μέλλον της.

PHOTO 1 / 3

Photo 1/3

Πόσο μολυσμένες είναι οι θάλασσες στην Ελλάδα και τι μπορούμε να κάνουμε γι αυτό;

Δημήτρης Πάφρας: Η ρύπανση της θάλασσας αλλά και των ακτών, που προκαλείται κυρίως από ανθρώπινες δραστηριότητες. Η Μεσόγειος μολύνεται με αρκετούς τόνους πλαστικών απορριμμάτων κάθε μέρα. Εφαρμογή και επιβολή κατάλληλων πρακτικών διαχείρισης απορριμμάτων για τη μείωση της διάθεσης πλαστικών και άλλων υπολειμμάτων στις θάλασσες. Ενίσχυση και επιβολή κανονισμών που σχετίζονται με τις βιομηχανικές απορρίψεις, τη ναυτιλία και άλλες δραστηριότητες που μπορεί να συμβάλλουν στη θαλάσσια ρύπανση. Επιστήμονες και οργανισμοί ερευνούν και αναπτύσσουν λύσεις, όπως καινοτόμες τεχνολογίες διαχείρισης απορριμμάτων, πολιτικές για τη μείωση των πλαστικών μιας χρήσης. Αύξηση της ευαισθητοποίησης του κοινού σχετικά με τη σημασία της διατήρησης της θάλασσας και τον αντίκτυπο των μεμονωμένων ενεργειών στην υγεία των θαλασσών.

Πόσο επηρεάζει η θάλασσα στον καιρό και την κλιματική αλλαγή

Δημήτρης Πάφρας: Η θάλασσα διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στη διαμόρφωση των καιρικών προτύπων και επηρεάζει την κλιματική αλλαγή μέσω διαφόρων μηχανισμών. Ο ωκεανός έχει πολύ μεγαλύτερη θερμική ικανότητα σε σύγκριση με την ξηρά, που σημαίνει ότι μπορεί να απορροφήσει και να αποθηκεύσει μεγάλες ποσότητες θερμότητας. Αυτή η ικανότητα αποθήκευσης θερμότητας βοηθά στη μέτρια θερμοκρασία, ειδικά στις παράκτιες περιοχές. Ο ωκεανός αναδιανέμει επίσης τη θερμότητα παγκοσμίως μέσω των ωκεάνιων ρευμάτων, επηρεάζοντας τα περιφερειακά και παγκόσμια κλιματικά πρότυπα. Ο ωκεανός παίζει κρίσιμο ρόλο στον παγκόσμιο κύκλο του άνθρακα. Απορροφά σημαντική ποσότητα διοξειδίου του άνθρακα (CO2) από την ατμόσφαιρα, συμβάλλοντας στη ρύθμιση του κλίματος της Γης. Η κλιματική αλλαγή, λόγω της αύξησης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, προκαλεί αύξηση της θερμοκρασίας της Γης. Αυτή η θέρμανση συμβάλλει στο λιώσιμο των πολικών παγετώνων και των παγετώνων, οδηγώντας σε άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας μπορεί να έχει βαθιές επιπτώσεις στις παράκτιες περιοχές, συμπεριλαμβανομένων των αυξημένων πλημμυρών και της διάβρωσης. Η κατανόηση των πολύπλοκων αλληλεπιδράσεων μεταξύ του ωκεανού και της ατμόσφαιρας είναι απαραίτητη για την πρόβλεψη και τον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Η συνεχής έρευνα και παρακολούθηση των διεργασιών συμβάλλει στην κατανόηση αυτών των περίπλοκων σχέσεων.

PHOTO 1 / 2

Photo 1/2

Σχετικά με την παράνομη αλιεία τι έχετε να πειτε, υπάρχει το φαινόμενο στην Ελλαδα;

Δημήτρης Πάφρας: Φυσικά. Οι παράγοντες που συμβάλλουν στην παράνομη αλιεία μπορεί να περιλαμβάνουν την αδυναμία επιβολής των κανονισμών, την ανεπαρκή παρακολούθηση και επιτήρηση, περίπλοκα ζητήματα δικαιοδοσίας και οικονομικές πιέσεις στον αλιευτικό κλάδο. Οι προσπάθειες για την καταπολέμηση της παράνομης αλιείας περιλαμβάνουν συνήθως έναν συνδυασμό ρυθμιστικών μέτρων, επιτήρησης και επιβολής, διεθνούς συνεργασίας και ευαισθητοποίησης του κοινού. Οι προσπάθειες διατήρησης επικεντρώνονται στην προστασία και την αποκατάσταση θαλάσσιων οικοτόπων, τη βιώσιμη διαχείριση της αλιείας και την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής για να διασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη υγεία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων και η ποικιλόμορφη ζωή που υποστηρίζουν.

Μιλήστε μας για την εμφανίση νέων ειδών στα νερά μας.

Δημήτρης Πάφρας: Τα θαλάσσια ξένα είδη, γνωστά και ως χωροκατακτητικά θαλάσσια είδη, αναφέρονται σε οργανισμούς που έχουν εισαχθεί, ηθελημένα ή ακούσια, σε θαλάσσια περιβάλλοντα όπου δεν είναι αυτόχθονα. Αυτά τα είδη μπορούν να έχουν σημαντικές οικολογικές, οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις στα οικοσυστήματα στα οποία εισβάλλουν. Τα χωροκατακτητικά θαλάσσια είδη μπορούν να ανταγωνίζονται ή να λεηλατούν ιθαγενή είδη, οδηγώντας σε αλλαγές στη δομή της κοινότητας και την παρακμή ή την εξαφάνιση των αυτόχθονων ειδών. Μπορεί επίσης να εισάγουν νέες ασθένειες ή παράσιτα στα οποία τα ιθαγενή είδη δεν έχουν αντίσταση. Η τακτική παρακολούθηση των θαλάσσιων οικοσυστημάτων βοηθά στον εντοπισμό χωροκατακτητικών ειδών νωρίς στη διαδικασία εισβολής, επιτρέποντας την άμεση απόκριση και διαχείριση. Τα ξενικά είδη θεωρούνται σήμερα μία από τις μεγαλύτερες απειλές για τα τοπικά θαλάσσια οικοσυστήματα, την τοπική οικονομία καθώς και την ανθρώπινη υγεία. Στην Ελλάδα έχουν καταγραφή περίπου 300 ξενικά είδη. Η εισβολή των ξένων ειδών στα ελληνικά θαλάσσια νερά είναι ένα φαινόμενο που παρατηρείται εδώ και πολλές δεκαετίες. Τέλος, μερικά από αυτά τα εισβολικά είδη μπορεί να προκαλέσουν απώλειες στην ανθρώπινη ζωή. Οι προσπάθειες για τη διαχείριση και τον έλεγχο των θαλάσσιων ξένων ειδών απαιτούν μια διεπιστημονική προσέγγιση που θα περιλαμβάνει επιστήμονες, υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, διαχειριστές πόρων και τοπικές κοινότητες.

Τι θα δούμε στο μέλλον για την προστασία των θαλασσών, γινονται νεες προσπάθειες απο τους επιστημονες;

Δημήτρης Πάφρας: Οι επιστήμονες και περιβαλλοντικές οργανώσεις συνεχίζουν να εργάζονται πάνω σε καινοτόμες προσεγγίσεις και στρατηγικές για την προστασία και τη βιώσιμη διαχείριση των θαλάσσιων οικοσυστημάτων. Αναφέροντας μερικές από τις ποιο βασικές προσπάθειες όπως, η δημιουργία και η επέκταση θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών είναι μια βασική στρατηγική για τη διαφύλαξη της θαλάσσιας βιοποικιλότητας. Οι εξελίξεις στην τεχνολογία, συμπεριλαμβανομένης της δορυφορικής παρακολούθησης και της τεχνητής νοημοσύνης, ενισχύουν την ικανότητά μας να παρακολουθούμε και να διαχειριζόμαστε την υγεία των θαλασσών. Αυτές οι τεχνολογίες συμβάλλουν στην καλύτερη παρακολούθηση της παράνομης αλιείας, στην αξιολόγηση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και στη διεξαγωγή ακριβέστερων ερευνών για τη βιοποικιλότητα.

Οι προσπάθειες για την προώθηση βιώσιμων αλιευτικών πρακτικών συνεχίζονται. Αυτό περιλαμβάνει την εφαρμογή επιστημονικής διαχείρισης της αλιείας, τη μείωση των παρεμπιπτόντων αλιευμάτων και την ενθάρρυνση της υιοθέτησης επιλεκτικών και φιλικών προς το περιβάλλον αλιευτικών εργαλείων.

Πολλά θαλάσσια ζητήματα, όπως η υπεραλίευση και η ρύπανση, αποτελούν παγκόσμιες προκλήσεις που απαιτούν διεθνή συνεργασία. Συνεχίζονται οι προσπάθειες για την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των χωρών, την ανταλλαγή δεδομένων και την ανάπτυξη κοινών στρατηγικών για τη διατήρηση της θάλασσας. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η επιτυχία αυτών των προσπαθειών βασίζεται σε έναν συνδυασμό επιστημονικής έρευνας, αποτελεσματικών πολιτικών, ευαισθητοποίησης του κοινού και διεθνούς συνεργασίας.

Ετοιμάζεστε να κάνετε κάτι καινούργιο;

Δημήτρης Πάφρας: Φυσικά, ένα παιδικό παραμύθι που σύντομα θα είναι διαθέσιμο στα βιβλιοπωλεία. Ένα βιβλίο για τους μικρούς αναγνώστες μας, που θα δουν μια ιστορία ενός μικρούς ήρωα που μαθαίνει κατάδυση και σώζει την θάλασσα. Ο τίτλος του βιβλίου είναι «Ένας ονειρικός κόσμος-Ο κόσμος της Θάλασσας». Τα παραμύθια που εξιστορούν τη θαλάσσια ζωή είναι μαγικά ταξίδια στον υποθαλάσσιο κόσμο, γεμάτα περιπέτειες και μαθήματα που προσφέρουν στα παιδιά. Αυτές οι ιστορίες εισάγουν τους μικρούς αναγνώστες σε έναν κόσμο γεμάτο μοναδικά πλάσματα και μαγεία. Στόχος του βιβλίου είναι τα παιδιά μπορούν να αναπτύξουν το ενδιαφέρον τους για τον ωκεανό και να εμπνευστούν να συμβάλλουν στην προστασία του περιβάλλοντος και των θαλάσσιων οικοσυστημάτων.