ΕΕ: Διαβουλεύσεις σε τέσσερις άξονες για μεταρρύθμιση της μεταναστευτικής πολιτικής

Στόχος να καταλήξουν στην τελική συμφωνία την άνοιξη, πριν τις ευρωεκλογές, του «Συμφώνου για τη μετανάστευση και το άσυλο», που παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Σεπτέμβριο του 2020.

Η ΕΕ αντιμετωπίζει τα τελευταία χρόνια κατακόρυφη αύξηση του αριθμού των παράτυπων μεταναστών: σχεδόν 269.000 έχουν καταγραφεί από την αρχή του 2023, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης, ο υψηλότερος αριθμός από το 2016.

Δείτε τα τέσσερα βασικά στοιχεία της μεταρρύθμισης που βρίσκεται υπό συζήτηση.

Υποχρεωτική αλληλεγγύη

Ένας νέος κανονισμός θα πρέπει να αντικαταστήσει το «Δουβλίνο ΙΙ», που ορίζει ποια χώρα της ΕΕ θα πρέπει να εξετάζει τα αιτήματα ασύλου των μεταναστών, αν και η αρχή ότι η πρώτη χώρα εισόδου στην ΕΕ είναι υπεύθυνη να εξετάσει το αίτημα για την παροχή ασύλου παραμένει.

Ωστόσο, προκειμένου να προσφερθεί βοήθεια στις μεσογειακές χώρες όπου φτάνουν πολλοί μετανάστες, προβλέπεται ένας υποχρεωτικός μηχανισμός αλληλεγγύης. Οι χώρες της ΕΕ θα πρέπει κάθε χρόνο να δέχονται συγκεκριμένο αριθμό αιτούντων άσυλο (μετεγκαταστάσεις), σε διαφορετική περίπτωση να προσφέρουν χρήματα, μέτρα υλικής υποστήριξης ή προσωπικό στις χώρες που δέχονται τη μεγαλύτερη πίεση.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επιμένει να δοθεί προτεραιότητα στις μετεγκαταστάσεις, καθιστώντας τες σχεδόν αυτόματες στην περίπτωση διάσωσης μεταναστών στη θάλασσα. Ένα ζήτημα σημαντικό για την Ιταλία, αλλά το οποίο προκαλεί την αντίδραση άλλων χωρών μελών.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο προβλέπει 30.000 μετεγκαταστάσεις ετησίως και έχει ορίσει στα 20.000 ευρώ το ποσό που θα καταβάλλεται σε μια χώρα για κάθε μετανάστη «που δεν μετεγκαθίσταται».

Σε περίπτωση κρίσης

Η ρύθμιση για τις καταστάσεις κρίσης και ανωτέρας βίας έχει στόχο να οργανώσει την απάντηση της ΕΕ σε περίπτωση μαζικής εισροής μεταναστών σε ένα κράτος μέλος, όπως είχε συμβεί το 2015-16 με τη μεταναστευτική κρίση.

Και σε αυτή την περίπτωση προβλέπεται υποχρεωτική αλληλεγγύη μεταξύ των χωρών - μελών αλλά και η εφαρμογή ενός λιγότερο προστατευτικού από το συνηθισμένο καθεστώτος για τους αιτούντες άσυλο, με πιθανή παράταση της διάρκειας κράτησής τους στα εξωτερικά σύνορα του μπλοκ.

Το Συμβούλιο επιθυμεί οι περιπτώσεις «εργαλειοποίησης» των μεταναστών να εμπίπτουν σε αυτή τη ρύθμιση. Πρόκειται για τις περιπτώσεις στις οποίες μία τρίτη χώρα οργανώνει τη διέλευση μεταναστών από το έδαφός της προς την ΕΕ.

Φιλτράρισμα μεταναστών

Η ρύθμιση για το φιλτράρισμα προβλέπει να υποβάλλονται οι μετανάστες σε ελέγχους ταυτότητας, σε υγειονομικούς ελέγχους και ελέγχους ασφαλείας στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ προκειμένου να αποφασίζεται γρήγορα η διαδικασία που θα πρέπει να ακολουθηθεί: εξέταση αιτήματος ασύλου –επιταχυμένη ή μη—ή επιστροφή στη χώρα καταγωγής ή διέλευσης.

Επιτάχυνση διαδικασίας ασύλου

Η διαδικασία αυτή θα εφαρμόζεται στους αιτούντες άσυλο που έχουν λιγότερες πιθανότητες να λάβουν θετική απάντηση: όσοι κατάγονται από χώρες για τις οποίες το ποσοστό απόδοσης κάποιας μορφής προστασίας στην ΕΕ είναι κατά μέσο όρο κάτω του 20%.

Τα αιτήματά τους θα εξετάζονται επειγόντως σε κέντρα όχι μακριά από τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ προκειμένου να διευκολύνεται η απέλασή τους. Οι μετανάστες αυτοί θα κρατούνται ή θα υποβάλλονται σε εναλλακτικά μέτρα, όπως για παράδειγμα.κατ’ οίκον περιορισμός

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το οποίο επιθυμούσε αρχικά αυτή η διαδικασία να μην είναι υποχρεωτική, αντίθετα με τις χώρες μέλη, είναι έτοιμο να καταλήξει σε συμβιβασμό αλλά ζητά δικλίδες ασφαλείας σε ό,τι αφορά τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων.

Οι ευρωβουλευτές ζητούν κυρίως οι οικογένειες με παιδιά να περνούν από την κλασική διαδικασία ασύλου. Οι διαφωνίες μεταξύ των διαπραγματευτών αφορούν επίσης τη μέγιστη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, καθώς και την ιδέα των ασφαλών τρίτων χωρών προς τις οποίες θα μπορούν να στέλνονται οι μετανάστες.

Αντιδράσεις

Στο μεταξύ πληθαίνουν οι αντιδράσεις και από τις ΜΚΟ και τις ανθρωπιστικές οργανώσεις που πρεσβεύουν πως τα νέα μέτρα θα φέρουν περισσότερη βία κατά των μεταναστών.