Τι περιλαμβάνει η αναφορά Τσίλκοτ για τον πόλεμο στο Ιράκ

Όπως ανέφερε ο σερ Τσίλκοτ, η Βρετανία επέλεξε να συμμετάσχει σε μία εισβολή, προτού εξαντληθούν οι ειρηνικές επιλογές για την αντιμετώπιση του Χουσσεΐν.

Η οργάνωση και οι προετοιμασίες για το Ιράκ ήταν, όπως δηλώνεται στην αναφορά, “εντελώς ανεπαρκείς”. Οι στρατιωτικές ετοιμασίες ήταν βιαστικές και περίπλοκες και η κυβέρνηση του Μπλερ απέτυχε στην επίτευξη των στόχων της.

Πριν από την εισβολή τον Μάρτιο του 2003 το Λονδίνο γνώρισε τις πιο μεγάλες διαδηλώσεις που έγιναν ποτέ από τους υποστηρικτές του “Stop the War”. Από την ετυμηγορία του σερ Τζον Τσίλκοτ ότι οι μυστικές υπηρεσίες δεν απέδειξαν με βεβαιότητα πως ο Χουσσεΐν εξακολουθούσε να παράγει χημικά και βιολογικά όπλα, δικαιώνονται όσοι τάχθηκαν κατά του πολέμου.

Οι πρώτες εντυπώσεις από την τεράστια αναφορά είναι πως, όσα είπε και έκανε η κυβέρνηση ήταν προαποφασισμένα, όχι από το τι είχαν προτείνει οι υπηρεσίες πληροφοριών, αλλά από το τι θεωρήθηκε πως ήταν η επιθυμία του πρωθυπουργού, ο οποίος είχε δηλώσει στον πρόεδρο Μπους τον Ιούλιο του 2002 πως θα τον υποστήριζε με κάθε τίμημα.

Η έρευνα καταδεικνύει και αμφιβολίες για τον τρόπο με τον οποίο λήφθηκαν οι αποφάσεις, ειδικά στον τρόπο που ο Μπλερ αποφάσισε μόνος του πως υπήρχε νομική κάλυψη για πόλεμο, ένα ζήτημα για το οποίο ο νομικός του σύμβουλος άλλαξε γνώμη μετά από μία επίσκεψη στις ΗΠΑ.

Ο Μπλερ, γνωστός για την “κλειστού τύπου” κυβέρνησή του με τις μικρές ομάδες έμπιστών του, παραδέχθηκε στον απόηχο της αναφοράς, πως ίσως θα έπρεπε οι περισσότερες αποφάσεις να έχουν ληφθεί επίσημα μέσω του υπουργικού συμβουλίου του. Ο Τσίλκοτ καταγγέλλει πως κατά τη διάρκεια της πρωθυπουργίας του Μπλερ οι κίνδυνοι της εμπόλεμης κατάστασης δεν τέθηκαν, ούτε συζητήθηκαν ποτέ με τους υπουργούς του.

Τι πρόκειται να αλλάξει ως αποτέλεσμα της αναφοράς;

Σίγουρα όχι ο Τόνυ Μπλερ. Παρόλο που έμοιαζε πιο αδύναμος, συναισθηματικά φορτισμένος και μίλησε με φανερή ένταση στην εκτενή δήλωσή του την Τετάρτη, επέμεινε πως ήταν δύο πράγματα που δεν θα έκανε. Δεν θα απολογούταν για την ανατροπή του Χουσσεΐν και δε θα παραδεχόταν πως όσοι χάθηκαν, χάθηκαν επί ματαίω. Ο Μπλερ τόνισε ακόμα πως ο κόσμος είναι ένα καλύτερο και ασφαλέστερο μέρος μετά το θάνατο του δικτάτορα που χρησιμοποίησε χημικά όπλα κατά των δικών του ανθρώπων.

Όπως είπε, λυπάται για τα λάθη και κατανοεί τη θλίψη των οικογενειών που έχασαν αγαπημένα τους πρόσωπα, αλλά έκανε το καθήκον του με τις καλύτερες προθέσεις. Ενώ ο Τσίλκοτ δήλωσε πως ο Μπλερ υπερεκτίμησε την ικανότητά του να επηρεάσει τον Μπους, ο πρώην πρωθυπουργός επέμεινε πως από τις 9/11 η Βρετανία όφειλε να σταθεί δίπλα στον πιο δυνατό της σύμμαχο.

Κάποια πράγματα έχουν ήδη αλλάξει

Ο πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον τόνισε πως έχει δημιουργήσει ένα Συμβούλιο Διεθνούς Ασφάλειας για να κατευθύνονται ζητήματα όπως οι στρατιωτικές επιχειρήσεις και δήλωσε πως πλέον οι δημόσιοι υπάλληλοι και σύμβουλοι δεν διστάζουν να εκφράσουν αμφιβολίες για τις σχεδιαζόμενες επιχειρήσεις. Παρόλα αυτά έχοντας και ο ίδιος εμπλακεί σε επιχείρηση στη Λιβύη, δήλωσε πως η κριτική του Τσίλκοτ δε σημαίνει πως η στρατιωτική εισβολή ήταν εντελώς λάθος ή πως η Βρετανία τώρα πρέπει να απομακρυνθεί από την παγκόσμια θέση της.

Όσον αφορά τους Ιρακινούς, των οποίων η ταλαιπωρία από την εισβολή και μετά είναι εντελώς διαφορετικό ζήτημα, η έρευνα του Τσίλκοτ κατά κάποιο τρόπο αδιαφορεί.

Ο μόνος άνθρωπος που τους ζήτησε άμεσα συγγνώμη ήταν ο αρχηγός του Εργατικού Κόμματος Τζέρεμι Κόρμπιν. Στην ομιλία του στο Γουέστμινστερ απολογήθηκε στον ιρακινό λαό εκ μέρους του κόμματός του για μία επίθεση που, όπως είπε, ήταν η πιο σοβαρή πανωλεθρία εξωτερικής πολιτικής τα τελευταία 60 χρόνια, κοστίζοντας τις ζωές εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων.

Ο Κόρμπιν απολογήθηκε επίσης στις οικογένειες της Βρετανίας που έχασαν στρατιώτες, οι οποίοι, όπως δήλωσε, δεν θα έπρεπε ποτέ να έχουν σταλεί στον πόλεμο, αλλά και στον βρετανικό λαό για την υπονόμευση της δημοκρατίας, για τον τρόπο που λήφθηκε η απόφαση να προχωρήσουν στον πόλεμο με μυστικές συναντήσεις του Μπλερ και του Τζορτζ Μπους.

Η αναφορά του Τσίλκοτ, η οποία αποτελείται από 2.6 εκατομμύρια λέξεις, θα ερευνηθεί σε βάθος το επόμενο διάστημα, ειδικά από εκείνους που υποστηρίζουν πως οι πληγείσες οικογένειες ίσως ζητήσουν νομική κάλυψη εναντίον του Μπλερ.

Τίποτα όμως από αυτά δε θα κάνει την παραμικρή διαφορά της πιο δραματικής έκβασης της εισβολής του 2003: το κύμα ωμής τρομοκρατίας που εξαπολύθηκε με τον περιορισμό του Ιράκ σε ένα θρυμματισμένο και άγρια διαιρεμένο αποτυχημένο κράτος.

Chilcot report on Iraq war: Answers, impacts but some things won't change

By Robin Oakley