Ανάλυση CNNi - Σλοβακία: Μια χώρα του ΝΑΤΟ θα μπορούσε σύντομα να έχει έναν φιλορώσο ηγέτη

Από τότε που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία τον περασμένο Φεβρουάριο, η Σλοβακία είναι ένας από τους πιο ένθερμους συμμάχους του Κιέβου. Οι δύο χώρες μοιράζονται σύνορα, η Σλοβακία ήταν η πρώτη χώρα που έστειλε αεράμυνα στην Ουκρανία και υποδέχτηκε δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες.

Όλα αυτά όμως θα μπορούσαν να αλλάξουν αν έρθει στην εξουσία ο Φίκο. Ο πρώην πρωθυπουργός δεν κρύβει τη συμπάθειά του προς το Κρεμλίνο και έχει κατηγορήσει «Ουκρανούς Ναζί και φασίστες» που προκάλεσαν τον πρόεδρο της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν να ξεκινήσει την εισβολή, επαναλαμβάνοντας την ψευδή αφήγηση που χρησιμοποίησε ο Πούτιν για να δικαιολογήσει την εισβολή του.

Ο Φίκο κάλεσε τη σλοβακική κυβέρνηση να σταματήσει να προμηθεύει όπλα στο Κίεβο και είπε ότι αν γινόταν πρωθυπουργός, η Σλοβακία «δεν θα έστελνε άλλο γύρο πυρομαχικών». Είναι επίσης αντίθετος με την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.

Ο Γκριγκόρι Μεσεζνίκοφ, πολιτικός αναλυτής και πρόεδρος του Ινστιτούτου Δημοσίων Υποθέσεων, μιας σλοβακικής δεξαμενής σκέψης (think tank), είπε ότι όπως πολλοί υποστηρικτές της Ρωσίας, ο Φίκο διαμορφώνει την υποστήριξή του στη Μόσχα ως πρωτοβουλία «ειρήνης».

«Ο ίδιος και οι σύμμαχοί του υποστηρίζουν ότι δεν πρέπει να στέλνουμε όπλα στην Ουκρανία γιατί έτσι ο πόλεμος θα συνεχιστεί για περισσότερο. Λένε ότι ‘θα υπάρξει ειρήνη αν σταματήσουμε να στέλνουμε όπλα στην Ουκρανία’, γιατί αν δεν το κάνουμε, η σύγκρουση θα τελειώσει νωρίτερα. Άρα, στην ουσία, δεν είναι υπέρ της ειρήνης, είναι φιλορώσοι», δήλωσε στο CNNi.

Ο Φίκο διετέλεσε στο παρελθόν πρωθυπουργός της Σλοβακίας για περισσότερο από μια δεκαετία, αρχικά μεταξύ 2006 και 2010 και στη συνέχεια ξανά από το 2012 έως το 2018.

Αναγκάστηκε να παραιτηθεί τον Μάρτιο του 2018 μετά από εβδομάδες μαζικών διαδηλώσεων για τη δολοφονία του ερευνητή δημοσιογράφου Jan Kuciak και της αρραβωνιαστικιάς του, Martina Kušnírová. Ο Kuciak έκανε αναφορές για διαφθορά μεταξύ της ελίτ της χώρας, συμπεριλαμβανομένων ανθρώπων που συνδέονται άμεσα με τον Φίκο και το κόμμα του SMER.

Χάος και εσωτερικές διαμάχες

Οι ψηφοφόροι απομακρύνθηκαν από το SMER στις επόμενες εκλογές του 2020 και εξέλεξαν το κεντροδεξιό κόμμα Απλοί Άνθρωποι και Ανεξάρτητες Προσωπικότητες (OLaNO).

Αν και αρχικά θεωρήθηκε ως μια ανάσα φρέσκου αέρα, το OLaNO και ο ηγέτης του Ιγκόρ Μάτοβιτς κατέληξαν να απογοητεύσουν πολλούς από τους ψηφοφόρους τους. Ο Μάτοβιτς, ένας αυτοδημιούργητος εκατομμυριούχος, κέρδισε τις εκλογές με μια ισχυρή εκστρατεία κατά της διαφθοράς, υποσχόμενος να «καθαρίσει» τη Σλοβακία.

Αλλά τα εργαλεία του για την καταπολέμηση της διαφθοράς υπέστησαν αρκετά πλήγματα από νωρίς. Αναγκάστηκε να παραδεχτεί λογοκλοπή στη μεταπτυχιακή του διατριβή, ενώ προήδρευσε μιας κυβέρνησης που μαστιζόταν από εσωτερικές διαμάχες.

Αναγκάστηκε να παραιτηθεί μετά από λίγο περισσότερο από ένα χρόνο αφότου η μονομερής απόφασή του να αγοράσει εμβόλια κατά της Covid-19 από τη Ρωσία πυροδότησε εξέγερση στην κυβέρνηση συνασπισμού του.

Ο Μάτοβιτς άλλαξε θέση με τον υπουργό Οικονομικών του Έντουαρντ Χέγκερ, αλλά το χάος συνεχίστηκε. Καθώς η χώρα πάλευε με τις επιπτώσεις από την πανδημία και την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, περισσότερες εσωτερικές διαμάχες και προσωπικές συγκρούσεις οδήγησαν στην κατάρρευση του κυβερνητικού συνασπισμού τον Δεκέμβριο. Ο Χέγκερ συνέχισε ως υπηρεσιακός πρωθυπουργός, αλλά και αυτός κατέληξε να παραιτηθεί τον Μάιο και αντικαταστάθηκε από έναν τεχνοκράτη, τον Λούντοβιτ Όντορ.

Το χάος των τελευταίων ετών έδωσε στον Φίκο μια νέα ευκαιρία.

«Ένα χρόνο μετά τις τελευταίες εκλογές, φαινόταν σχεδόν ότι το κόμμα θα εξαφανιζόταν εντελώς. Αλλά (Ο Φίκο) κατάφερε να αποκατασταθεί και τώρα είναι ο πρώτος», είπε ο Μεσεζνίκοφ. «Οι SMER εξακολουθούν να έχουν ισχυρή υποστήριξη μεταξύ των βασικών ψηφοφόρων τους και αυτή η υποστήριξη συνδέεται συναισθηματικά με τον (Φίκο), αλλά έχουν επίσης βοηθηθεί από τις πολλές συγκρούσεις εντός της κυβέρνησης και από ορισμένους εξωτερικούς παράγοντες, όπως ο Covid, ο υψηλός πληθωρισμός, η ενεργειακή κρίση και ο πόλεμος στην Ουκρανία».

Η Σλοβακία έχει ένα περίπλοκο εκλογικό σύστημα και κατακερματισμένη πολιτική σκηνή, με έως και 10 πολιτικές ομάδες δυνητικά ικανές να φτάσουν το όριο του 5% που απαιτείται για την είσοδο στο κοινοβούλιο.

Αυτό σημαίνει ότι ακόμα κι αν το κόμμα του Φίκο κερδίσει τις εκλογές, πιθανότατα θα χρειαστεί τουλάχιστον έναν εταίρο συνασπισμού. Δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο συνεργασίας με τη Republika, ένα εξτρεμιστικό ακροδεξιό κόμμα που ισχυρίζεται ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι συνέπεια της «επεκτατικής πολιτικής του ΝΑΤΟ» και της «επιθετικότητας του Κιέβου προς τη ρωσική μειονότητα στην ανατολική Ουκρανία».

Κερδίζει η παραπληροφόρηση και η προπαγάνδα

Οι κυβερνητικές διαμάχες και πολλά σκάνδαλα διαφθοράς υψηλού προφίλ έχουν αποδυναμώσει την εμπιστοσύνη των πολιτών στους δημόσιους θεσμούς και έχουν δημιουργήσει πρόσφορο έδαφος για εκστρατείες προπαγάνδας και παραπληροφόρησης.

Τον περασμένο μήνα, η σλοβακική αστυνομία κατηγόρησε τον αρχηγό κατασκοπείας της χώρας και αρκετούς άλλους ανώτερους αξιωματούχους ασφαλείας για συνωμοσία για κατάχρηση εξουσίας. Ο Φίκο, ο οποίος είναι κοντά σε μερικούς από αυτούς που εμπλέκονται στο σκάνδαλο, περιέγραψε την κατάσταση ως «αστυνομικό πραξικόπημα».

Σύμφωνα με έρευνα της GlobSec, μιας δεξαμενής σκέψης ασφαλείας με έδρα τη Μπρατισλάβα, μόνο το 40% των Σλοβάκων πίστευε ότι η Ρωσία ήταν υπεύθυνη για τον πόλεμο στην Ουκρανία, το χαμηλότερο ποσοστό μεταξύ των οκτώ κρατών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης και της Βαλτικής στα οποία εστίασε η GlobSec. Στην Τσεχία, η οποία αποτελούσε μια χώρα με τη Σλοβακία, το 71% των ανθρώπων κατηγορεί τη Ρωσία για τον πόλεμο.

Η ίδια έρευνα διαπίστωσε ότι το 50% των Σλοβάκων αντιλαμβάνονται τις Ηνωμένες Πολιτείες - τον μακροπρόθεσμο σύμμαχο της χώρας - ως απειλή για την ασφάλεια.

Σύμφωνα με τη Ντομίνικα Χαζντου, διευθύντρια πολιτικής στο Κέντρο για τη Δημοκρατία και την Ανθεκτικότητα της GlobSec, η Σλοβακία είναι απίστευτα ευάλωτη στη ρωσική προπαγάνδα.

«Μερικά από τα κόμματα που προηγούνται σήμερα στις δημοσκοπήσεις διαδίδουν τα ίδια αφηγήματα – για παράδειγμα ότι είναι η Δύση που προσπαθεί να μας «σύρει» στον πόλεμο και ότι όποιος είναι φιλοουκρανός είναι αυτόματα αντι-Σλοβάκος», σημείωσε.

Είπε ότι η φιλορωσική προπαγάνδα έχει απήχηση επίσης επειδή ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού ήταν πάντα πολύ φιλορωσικό και, ακόμη και τώρα, περίπου το ένα τέταρτο των ανθρώπων βλέπει θετικά τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν.

«Ιστορικά, υπήρχε πάντα ένα ισχυρό πανσλαβικό αφήγημα ότι η Ρωσία είναι ο ισχυρότερος αδελφός που θα προστάτευε τους Σλοβάκους από τους Ούγγρους και που στη συνέχεια απελευθέρωσε τη Σλοβακία από τους Ναζί», πρόσθεσε.

Η Σλοβακία έχει μια περίπλοκη σχέση με την Ουγγαρία, καθώς ήταν μέρος της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας για αιώνες. Οι Ούγγροι είναι η μεγαλύτερη μειονότητα στη Σλοβακία και πολλοί Ούγγροι εξακολουθούν να βλέπουν τη Συνθήκη Τριανόν του 1920, η οποία επαναπροσδιόρισε τα εθνικά σύνορα μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, ως αδικία εναντίον της χώρας τους. Αυτό οδήγησε σε εθνικιστική ρητορική και στις δύο πλευρές των συνόρων.

Ο Μεσεζνίκοφ είπε ότι ο Φίκο και οι σύμμαχοί του εκμεταλλεύονται την αυξανόμενη κούραση και οργή μεταξύ των Σλοβάκων ψηφοφόρων για την κατηγορηματική υποστήριξη της κυβέρνησης στην Ουκρανία.

«Η κυβέρνηση πήρε μια πολύ γρήγορη και σταθερή απόφαση – και θα έλεγα ότι με αυτόν τον τρόπο βρέθηκε στη σωστή πλευρά της ιστορίας – να στηρίξει την Ουκρανία», είπε. «Η Σλοβακία έγινε ενεργό μέλος της ΕΕ προτείνοντας κυρώσεις στη Ρωσία και έστειλε όλο τον εξοπλισμό που μπορούσε στην Ουκρανία».

Την απόφαση της Σλοβακίας να στείλει αντιαεροπορική άμυνα λίγες εβδομάδες μετά την έναρξη της εισβολής, ακολούθησε η παράδοση τεθωρακισμένων οχημάτων, ελικοπτέρων, οβίδων και άλλου εξοπλισμού. Δέχτηκε επίσης περισσότερους από 100.000 Ουκρανούς πρόσφυγες - ένας αξιοσημείωτος αριθμός για μια χώρα μόλις 5,4 εκατομμυρίων.

Ωστόσο, ο Μεσεζνίκοφ είπε ότι μια μεγάλη ομάδα Σλοβάκων δεν συμφωνούσε με αυτήν την προσέγγιση — και ότι η SMER και η Republika έσπευσαν να τους φλερτάρουν.

«Το άλλο επιχείρημά τους, εκτός από το ειρηνευτικό, είναι ότι δεν πρέπει να βοηθάμε την Ουκρανία επειδή είναι εις βάρος των Σλοβάκων. Λένε ότι είναι πολύ ακριβό και ότι πρέπει να ανησυχούμε μόνο για τον εαυτό μας», ανέφερε

Αυτό είναι ένα ισχυρό επιχείρημα για τους ψηφοφόρους που παλεύουν με ένα αυξημένο κόστος ζωής, αλλά ο Μεσεζνίκοφ είπε ότι δεν βασίζεται εξ ολοκλήρου σε γεγονότα, καθώς το μεγαλύτερο μέρος της στήριξης επιδοτείται από πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

A NATO country could soon have a pro-Russian leader By Ivana Kottasová, CNN