Τα «νόθα» της Αϊτής: Πώς διαχειρίζεται ο ΟΗΕ το πρόβλημα που δημιούργησε

Στην Αϊτή, το 2010 φονικός σεισμός έπληξε τη χώρα σκοτώνοντας εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους, με αποτέλεσμα στη χώρα να καταφτάσουν μαζικά διεθνείς σωστικές δυνάμεις για να προσφέρουν βοήθεια.

Η Pauline Philippe, γέννησε δίδυμα το 2012. Ο πατέρας των παιδιών έφτασε στην Αϊτή ήταν ένας από τους αστυνομικούς των Ηνωμένων Εθνών που έφτασε στη χώρα μετά την καταστροφή. Είχε ήδη οικογένεια στην πατρίδα του στον Νίγηρα και έτσι έφυγε από τη χώρα.

«Του τηλεφώνησα και του είπα πως ήμουν έγκυος σε δίδυμα. Μου είπε ‘’Πως γίνεται; Από εμένα; Εγώ φεύγω από τη χώρα, θα έχεις μπάσταρδα. Δεν μπορείς να μεγαλώσεις παιδιά χωρίς πατέρα», δήλωσε η Philippe στο CNNi.

Το Νοέμβριο του 2012, σε ηλικία 26 χρονών, γέννησε ένα αγόρι και ένα κορίτσι. Ο πατέρας έφυγε από τη χώρα δύο μήνες μετά.

Η Philippe δεν αποτελεί μια μεμονωμένη περίπτωση γυναίκας που μεγαλώνει μόνη παιδιά που ο πατέρας τους ανήκει σε προσωπικό του ΟΗΕ ανά τον κόσμο. Από τον Φεβρουάριο του 2010 έως φέτος, στον ΟΗΕ έχουν κατατεθεί 463 καταγγελίες για πατρότητα παιδιών από προσωπικό του οργανισμού, εκ των οποίων οι 55 έχουν επιβεβαιωθεί. 298 υποθέσεις βρίσκονται σε εκκρεμότητα καθώς δεν έχουν κριθεί.

Οι γυναίκες αυτές προσπαθούν να μεγαλώσουν τα παιδιά τους σε εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες, εν μέσω φυσικών καταστροφών, βίας και εθνοτικών συγκρούσεων ή σε προσφυγικούς καταυλισμούς ενώ συχνά έχουν να αντιμετωπίσουν και το κοινωνικό στίγμα.

Ήδη από το 2003 η άποψη του ΟΗΕ για τις υποθέσεις αυτές είναι πως πρόκειται για «σεξουαλική εκμετάλλευση και κακοποίηση», με τον τότε γενικό γραμματέα Κόφι Ανάν να εκδίδει οδηγία με την οποία αποθαρρύνει το σεξ μεταξύ υπαλλήλων των Ηνωμένων Εθνών και των ατόμων στα οποία προσφέρουν βοήθεια.

Ο τωρινός γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, επίσης έχει δεσμευθεί να βάλει τάξη στον οίκο των Ηνωμένων Εθνών, παρουσιάζοντας στρατηγική τεσσάρων αξόνων για να σταματήσει η ατιμωρησία και να διασφαλιστεί η αξιοπρέπεια των θυμάτων και η στήριξή τους μέσω ειδικού «ταμείου εμπιστοσύνης».

Την ίδια ώρα, η εμπλοκή προσωπικού του ΟΗΕ σε σεξουαλικά σκάνδαλα συνεχίζεται. Τον περασμένο Ιούνιο, 60 ειρηνοποιοί από την Τανζανία εκδιώχθηκαν από την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, μετά από κατηγορίες για σεξουαλική εκμετάλλευση και κακοποίηση τεσσάρων ατόμων, δύο εκ των οποίων παιδιά.

Παρά τις διαβεβαιώσεις στήριξης, η Philippe και έξι ακόμα μητέρες από την Αϊτή που παραχώρησαν συνέντευξη στο CNNi καταγγέλλουν ότι τα χρήματα που έχουν λάβει είναι πενιχρά και δίδονται υπό όρους. Αναφέρουν πως η προοπτική να λάβουν αποζημίωση αλλά και διατροφή από τους πατεράδες όπως προβλέπει και ο νόμος της χώρας τους, είναι μηδαμινή.

«Μας συμπεριφέρονται σαν σε υπάνθρωπους», δηλώνει μια γυναίκα μιλώντας για την επικοινωνία της για το θέμα με τα Ηνωμένα Έθνη.

Τα τελευταία έξι χρόνια, η Philippe έχει λάβει μικρές ακανόνιστες πληρωμές από τα Ηνωμένα Έθνη, ωστόσο τα ποσά είναι αρκετά για να καλύψουν τα ετήσια έξοδα για την εκπαίδευση των παιδιών, που ανέρχονται σε περίπου 500 δολάρια ανά παιδί. Τόσο η Philippe όσο και άλλες γυναίκες αναφέρουν ότι δεν έχουν λάβει καμία πληρωμή φέτος, παρότι έχει ξεκινήσει το σχολικό έτος.

Η Jokencie Jean Baptiste μητέρα από την Αϊτή, ξεκίνησε να κλαίει ενώ περιέγραφε τον αγώνα που δίνει για να αναθρέψει το παιδί της, που όπως ανέφερε η ίδια, είναι γιος Σενεγαλέζου ειρηνοποιού.

«Σκεφτείτε πως είναι να παίρνεις χρήματα για να πληρώσεις το σχολείο και μόλις επιστρέφει σπίτι το παιδί σου να είναι τόσο πεινασμένο. Τι μπορείς να κάνεις; (…) Μας συμπεριφέρονται σαν πόρνες. Σαν να πρέπει να είμαστε φτωχές».

Στην κοντινή παραθαλάσσια πόλη Port Salut, όπου κάποτε βρισκόταν βάση των Ηνωμένων Εθνών, η Rosemina Joseph που δηλώνει πως έμεινε έγκυος ενώ ήταν έφηβη από Ουρουγουανό ειρηνοποιό, δήλωσε στο CNNi τι συνέβη όταν ζήτησε από τον ΟΗΕ βοήθεια για να χτίσει ξανά το σπίτι της που κατέρρευσε από σεισμό το 2021.

Τα χρήματα που έλαβε ήταν λιγοστά και τώρα ζει με τον γιο της σε ένα παράπηγμα από ξύλα.

Το αποθεματικό του Ταμείου Εμπιστοσύνης του ΟΗΕ για τη στήριξη θυμάτων σεξουαλικής εκμετάλλευσης και κακοποίησης ανέρχεται σε πάνω από 4,7 εκατ. δολάρια, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του 2022.

Στα επτά χρόνια ύπαρξής του, το ταμείο φέρεται να έχει ξοδέψει συνολικά 249.738 δολάρια στην Αϊτή στο πλαίσιο διετούς προγράμματος που ξεκίνησε το 2021.

Εάν τα χρήματα αυτά διαιρεθούν με το 30, όσες είναι και οι οικογένειες που το ταμείο δηλώνει πως στηρίζει, τότε θα έπρεπε η καθεμία να έχει λάβει πάνω από 8.000 δολάρια. Ωστόσο από τις αποδείξεις πληρωμών που έχουν λάβει και έδειξαν στο CNNi, προκύπτει πως έχουν λάβει λιγότερο από το ένα τέταρτο του συγκεκριμένου ποσού. Τα υπόλοιπα δαπανήθηκαν σε ad hoc έξοδα κι δραστηριότητες της ομάδας βοήθειας AVSI, σύμφωνα με τον Οργανισμό.

Παρότι ειδικοί οι απευθείας πληρωμές που είναι και η πιο αποτελεσματική μορφή βοήθειας, χρησιμοποιείται σε διάφορες περιπτώσεις από τον ΟΗΕ, δεν δίδεται στα θύματα.

«Σύμφωνα με την πολιτική του ΟΗΕ, δεν υπάρχουν απευθείας πληρωμές στα θύματα» δήλωσε η αξιωματούχος του Ταμείου Yasna Uberoi στο CNNi.

«Αυτό ισχύει και για το έργο του Ταμείου Εμπιστοσύνης. Η στήριξή του γίνεται υπό τον όρο της εκπαίδευσης και της παροχής ευκαιριών για τα νοικοκυριά, προκειμένου να ξαναχτίσουν τις ζωές τους και να γίνουν ανεξάρτητοι».

Συνεπώς εκτός από μικρές εξαιρέσεις για εκπαιδευτικές και άμεσες βασικές ανάγκες, για τις οποίες ο ΟΗΕ ζητά αποδείξεις, οι ενδιάμεσοι οργανισμοί αποφασίζουν πως θα ξοδευτούν τα χρήματα του ταμείου προς όφελος των θυμάτων.

Στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και στη Λιβερία για παράδειγμα, η ετήσια έκθεση του ταμείου εμπιστοσύνης δείχνει ότι οι τοπικές οργανώσεις χρησιμοποίησαν τα χρήματα αυτά για να προσφέρουν στα θύματα εκπαίδευση στη ραπτική, στην ζαχαροπλαστική και στην καλλιέργεια μανιταριών.

Όπως επιβεβαίωσε στο CNNi εκπρόσωπος, αρκετοί από τους δικαιούχους των προγραμμάτων αυτών, δεν είναι καν θύματα. Το ταμείο αρνήθηκε στα επανειλημμένα αιτήματα του CNNi να παράσχει στοιχεία που να δείχνουν πόσοι από τους συμμετέχοντες στα προγράμματα είναι θύματα και πόσοι απλοί πολίτες.

Dozens of children were left behind by UN personnel in Haiti. Their mothers want justice

By Caitlin Hu, Etant Dupain and Paula Newton
Video by CNN's David von Blohn and Ladan Anoushfar
Graphics by David Blood