Διαμάντια εκτοξεύονται από το κέντρο της Γης καθώς οι ήπειροι χωρίζονται

Η διάλυση των υπερηπείρων μπορεί να προκαλέσει μεγάλες εκρήξεις που κάνουν τα διαμάντια να εκτοξεύονται στην επιφάνεια της Γης. Ακούγεται τρελό αλλά είναι αλήθεια.

Τα διαμάντια σχηματίζονται βαθιά στον φλοιό της Γης, περίπου 93 μίλια (150 χιλιόμετρα) κάτω. Ανεβαίνουν στην επιφάνεια πολύ γρήγορα με εκρήξεις που ονομάζονται κιμπερλίτες. Αυτοί οι κιμπερλίτες ταξιδεύουν με ταχύτητα μεταξύ 11 και 83 mph (18 έως 133 km/h) και ορισμένες εκρήξεις μπορεί να έχουν δημιουργήσει εκρήξεις αερίων και σκόνης που μοιάζουν με τον Βεζούβιο, δήλωσε ο Thomas Gernon, καθηγητής Γης και Κλιματικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Southampton στην Αγγλία.

Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι οι κιμπερλίτες εμφανίζονται πιο συχνά σε περιόδους που οι τεκτονικές πλάκες αναδιατάσσονται με πολλούς τρόπους, είπε ο Gernon, όπως κατά τη διάλυση της υπερηπείρου Παγγαία. Παραδόξως, όμως, οι κιμπερλίτες συχνά εκρήγνυνται στη μέση των ηπείρων, όχι στις άκρες των χωρισμών - και αυτός ο εσωτερικός φλοιός είναι παχύς, σκληρός και δύσκολο να διαταραχθεί.

«Τα διαμάντια βρίσκονται στη βάση των ηπείρων για εκατοντάδες εκατομμύρια ή και δισεκατομμύρια χρόνια», είπε ο Gernon. «Πρέπει να υπάρχει κάποιο ερέθισμα που τα οδηγεί ξαφνικά προ την επιφάνεια, γιατί αυτές οι ίδιες οι εκρήξεις είναι πραγματικά ισχυρές, πραγματικά μεγάλες».

Ο Gernon και οι συνάδελφοί του ξεκίνησαν ψάχνοντας για συσχετισμούς μεταξύ των ηλικιών των κιμπερλιτών και του βαθμού κατακερματισμού των πλακών που εμφανιζόταν εκείνη την εποχή. Διαπίστωσαν ότι τα τελευταία 500 εκατομμύρια χρόνια, υπάρχει ένα μοτίβο όπου οι πλάκες αρχίζουν να αποσυντίθενται και μετά από 22 έως και 30 εκατομμύρια χρόνια αργότερα, οι εκρήξεις κιμπερλίτη κορυφώνονται. (Αυτό το μοτίβο ίσχυε και τα τελευταία 1 δισεκατομμύριο χρόνια, αλλά με μεγαλύτερη αβεβαιότητα δεδομένων των δυσκολιών εντοπισμού γεωλογικών κύκλων τόσο πολύ πίσω.)

Για παράδειγμα, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι οι εκρήξεις κιμπερλίτη εντάχθηκαν στη σημερινή Αφρική και Νότια Αμερική ξεκινώντας περίπου 25 εκατομμύρια χρόνια μετά τη διάλυση της νότιας υπερηπείρου Gondwana, περίπου 180 εκατομμύρια χρόνια πριν. Η σημερινή Βόρεια Αμερική είδε επίσης μια ακίδα στους κιμπερλίτες αφού η Παγγαία άρχισε να διασπάται πριν από περίπου 250 εκατομμύρια χρόνια. Είναι ενδιαφέρον ότι αυτές οι εκρήξεις κιμπερλίτη φαινόταν να ξεκινούν από τις άκρες των ρωγμών και στη συνέχεια να βαδίζουν σταθερά προς το κέντρο των χερσαίων μαζών.

Για να καταλάβουν τι οδήγησε αυτά τα μοτίβα, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν πολλά μοντέλα υπολογιστών του βαθύ φλοιού και του ανώτερου μανδύα. Βρήκαν ότι όταν οι τεκτονικές πλάκες αποχωρίζονται, η βάση του ηπειρωτικού φλοιού λεπταίνει - ακριβώς όπως ο φλοιός επάνω στην κορυφή απλώνεται και σχηματίζει κοιλάδες. Ο ζεστός βράχος ανεβαίνει, έρχεται σε επαφή με αυτό το πλέον διαταραγμένο όριο, ψύχεται και βυθίζεται ξανά, δημιουργώντας τοπικές περιοχές κυκλοφορίας.

Αυτές οι ασταθείς περιοχές μπορούν να προκαλέσουν αστάθεια σε γειτονικές περιοχές, μεταναστεύοντας σταδιακά χιλιάδες μίλια προς το κέντρο της ηπείρου. Αυτό το εύρημα ταιριάζει με το μοτίβο της πραγματικής ζωής που παρατηρείται με τις εκρήξεις κιμπερλίτη που ξεκινούν κοντά σε ζώνες ρωγμών και στη συνέχεια μετακινούνται σε ηπειρωτικό εσωτερικό, ανέφεραν οι ερευνητές στις 26 Ιουλίου στο περιοδικό Nature.

Πώς όμως αυτές οι αστάθειες προκαλούν εκρηκτικές εκρήξεις από το βάθος του φλοιού; Όλα είναι στην ανάμειξη των σωστών υλικών, είπε ο Gernon. Οι αστάθειες είναι αρκετές για να επιτρέψουν στους βράχους από τον άνω μανδύα και τον κάτω φλοιό να ρέουν μεταξύ τους.

Αυτό συνδυάζει πέτρες με πολύ νερό και διοξείδιο του άνθρακα παγιδευμένο μέσα του, μαζί με πολλά βασικά ορυκτά κιμπερλίτη - συμπεριλαμβανομένων των διαμαντιών. Το αποτέλεσμα είναι σαν να ανακινείτε ένα μπουκάλι σαμπάνιας, είπε ο Gernon: εκρήξεις και άνωση για να τα οδηγήσουν στην επιφάνεια.

Τα ευρήματα θα μπορούσαν να είναι χρήσιμα για την αναζήτηση ανεξερεύνητων κοιτασμάτων διαμαντιών, είπε ο Gernon. Θα μπορούσαν επίσης να εξηγήσουν γιατί υπάρχουν και άλλοι τύποι ηφαιστειακών εκρήξεων που συμβαίνουν μερικές φορές πολύ μετά τη διάσπαση της υπερηπείρου σε περιοχές που θα πρέπει να είναι σε μεγάλο βαθμό σταθερές.