Τέσσερις γρίφοι για ένα Brexit

Ωστόσο, σύμφωνα με τους αναλυτές, το μεγάλο ρίσκο κρύβεται στις πιθανότητες μετάδοσης σε άλλες χώρες – για παράδειγμα μια επιτυχής και σχετικά «αναίμακτη» έξοδος του Ηνωμένου Βασιλείου θα μπορούσε να ενθαρρύνει άλλες χώρες της Ε.Ε να ακολουθήσουν το παράδειγμα της Βρετανίας και να αποχωρήσουν. Κάτι τέτοιο θα είχε αρνητικές επιπτώσεις τόσο για την Ευρώπη όσο και για τον υπόλοιπο κόσμο, σε διττό επίπεδο, πολιτικά και οικονομικά.

Αξίζει να σημειωθεί πως η χρονική περίοδος μέχρι την ενεργοποίηση του άρθρου 50 της Συνθήκης της Λισαβόνας έχει τη σημασία της: οι ευρωσκεπτικιστές ηγεσίες της Ε.Ε. βρίσκονται σε κατάσταση αναμονής για να διαπιστώσουν τι θα συμβεί στη Βρετανία και τι είδους συμφωνία θα επιτύχει με την Ε.Ε.

Όσο πιο ομαλή είναι η έξοδος τόσο αυξάνεται η πιθανότητα για ένα κύμα δημοψηφισμάτων. Οι Βρυξέλλες το γνωρίζουν και για αυτό επιθυμούν να τελειώνουν άμεσα και γρήγορα με την έξοδο της Βρετανίας και μάλιστα επιχειρώντας να υποβαθμίσουν τον αντίκτυπο για το ευρωπαϊκό οικοδόμημα.

Τα τέσσερα σενάρια της Morgan Stanley

Στο χειρότερο σενάριο η Ευρώπη διασπάται, το ευρώ σταματά να υπάρχει. Σύμφωνα με αυτό, η Morgan Stanley βλέπει τις χρηματοπιστωτικές αγορές να καταρρέουν έως και 25-30% και το ευρώ να αποδυναμώνεται σημαντικά.
Κυριαρχούν οι πολιτικές και κοινωνικές εντάσεις, η αποτυχία των μεταρρυθμίσεων και της σταθεροποίησης της οικονομίας ενώ τελικά διασπάται η ευρωζώνη.

Την ίδια άποψη συμμερίζεται και ο fund manager ομολόγων, Jeffrey Gundlach, ο οποίος είχε δηλώσει πως μια αποχώρηση της Βρετανίας από την Ε.Ε. θα ήταν «η αρχή του τέλους της ευρωζώνης».

REUTERS/Russell Boyce

Άλλο σενάριο κάνει λόγο για στασιμότητα στην δημοσιονομική προσαρμογή και εντάσεις, ωστόσο με σκληρές και επώδυνες μεταρρυθμίσεις επιτυγχάνεται μια σχετική σταθεροποίηση.

Το τρίτο σενάριο της Morgan Stanley αναφέρει την προώθηση της δημοσιονομικής και πολιτικής ενοποίησης ωστόσο το οικονομικό χάσμα μεταξύ βορρά και νότου παραμένει.

Στο τέταρτο και πιο αισιόδοξο σενάριο, επιτυγχάνεται η δημοσιονομική ομοσπονδοποίηση, ολοκληρώνονται επιτυχώς οι μεταρρυθμίσεις, σταθεροποιείται η αγορά εργασίας και το ευρώ καθίσταται το κύριο νόμισμα συναλλαγών.

Το ρίσκο που ενέχει η ενίσχυση των ευρωσκεπτικιστών από το Brexit είναι μια πραγματικότητα, άλλωστε το ινστιτούτο Pew πρόσφατα δημοσίευσε μια έρευνα που αποτύπωνε τα αντιευρωπαϊκά αισθήματα του κόσμου απέναντι στην Ε.Ε. να βρίσκονται σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα.

Η οικονομική κατάσταση της Γαλλίας παραμένει προβληματική δεδομένου ότι πρόκειται για την δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της Ε.Ε.

«Η πιθανότητα περισσότερων δημοψηφισμάτων θα ήταν περισσότερο ανησυχητική αν έθετε σε ευθεία αμφισβήτηση την ιδέα της ενωμένης ευρωπαϊκής οικονομίας», λέει ο αναλυτής της Citigroup, Tobias Levkovich.

«Υπό αυτή την έννοια, η ψήφος στο Brexit από μόνη της είναι λιγότερο σημαντική από ένα ντόμινο δημοψηφισμάτων στην ήπειρο».

Ωστόσο, σύμφωνα με το Pew η πλειοψηφία, περίπου το 70% του συνόλου του πληθυσμού της Ε.Ε., πιστεύει ότι το Brexit είναι επιζήμιο για την Ε.Ε. Μπορεί, λοιπόν, οι άνθρωποι να αποδοκιμάζουν την πολιτική της Ε.Ε., ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι επιθυμούν να φύγουν.

Γαλλία

Με το Εθνικό Μέτωπο της Λεπέν στη Γαλλία να πανηγυρίζει για το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος και να διακηρύττει ότι «η Γαλλία έχει περισσότερους λόγους για να φύγει από την Ε.Ε.» και τον Σαρκοζί που επιδιώκει επιστροφή στo Ελιζέ να κλιμακώνει την ρητορική του κατά των Βρυξελλών, ο Ολάντ δεν έχει πολλές επιλογές.

«Υποβάθμιση ή ελαχιστοποίηση των συνεπειών μιας εξόδου θα έθετε την Ευρώπη σε ρίσκο», αναφέρει Γάλλος διπλωμάτης στους Financial Times. «H αρχή των συνεπειών είναι πολύ σημαντική, για την προστασία της Ευρώπης», ομολογεί ο ίδιος.

Γερμανία

Μπορεί οι Γερμανοί αξιωματούχοι να είναι βέβαιοι ότι η χώρα τους θα αντέξει τους κραδασμούς από το οικονομικό σοκ της αποχώρησης της Βρετανίας από την Ε.Ε., τις επόμενες εβδομάδες, ωστόσο οι πολιτικές συνέπειες είναι μια άλλη ιστορία.

Για την ευρωπαϊκή ένωση και τον ρόλο της Γερμανίας σε αυτήν το Brexit σηματοδοτεί μια αναταραχή για τα επόμενα χρόνια.

Το Βερολίνο ανησυχεί για τα αντιευρωπαϊκά αισθήματα στην καρδιά της Ευρώπης, κυρίως στην Γαλλία και την Ολλανδία. Προσπάθειες δεκαετιών για την ολοκλήρωση της Ε.Ε. θα μπορούσαν να εκμηδενιστούν σε μια στιγμή.

Οι αξιωματούχοι της ευρωζώνης αναζητούν τρόπους να καταστεί το ευρωπαϊκό οικοδόμημα των 27 ελκυστικό ξανά και την αναβίωση του ενθουσιασμού. Η ασφάλεια, η εξωτερική πολιτική και ο έλεγχος των συνόρων βρίσκονται ξανά στο μικροσκόπιο και αποτελούν ζητήματα, τα οποία όπως πιστεύουν απασχολούν την μέσο ευρωπαίο πολίτη, κατά συνέπεια θα επιχειρήσουν να εστιάσουν και να δώσουν απαντήσεις σε αυτά.

Παρά την ώθηση του Γιούνκερ για έναν «πιο κεντρικό ρόλο» της Γερμανίας, η γερμανική ηγεμονία είναι αυτή που προκαλεί θυμό, ειδικότερα στις περιφερειακές χώρες. Η εξάντληση λόγω λιτότητας είναι ένας άλλος λόγος. Η εμμονή της Γερμανίας δεν φαίνεται να εξαντλείται και η χώρα θα κάνει τα πάντα για να διατηρηθεί το υπάρχον status quo στην Ευρώπη, τουλάχιστον μέχρι τις εκλογές του 2017.